پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 671 |
| تعداد مقالات | 9,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 69,520,400 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,646,141 |
خاستگاه نقوش در آرایه‌های کاشی‌کاری ایوان‌های صحن آزادی حرم مطهر رضوی | ||
| نشریه هنرهای کاربردی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/aaj.2025.39013.1399 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن طبسی* 1؛ فهیمه توتونی2 | ||
| 1دانشیار، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. | ||
| 2دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه هنر، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 21 شهریور 1404، تاریخ بازنگری: 11 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 12 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| در بناهای مجموعه حرم مطهر حضرت رضا (ع)، که یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین مجموعه‌های مذهبی جهان به‌شمار می‌رود، کاشی‌کاری شاخص‌ترین عنصر تزیینی در معماری صحن‌هاست. مسئله تحقیق، ناظر بر نقوش کاشی‌کاری و موقعیت قرارگیری آن‌ها در صحن آزادی حرم رضوی است. هدف این پژوهش، بر مطالعه خاستگاه نقوش و درک رابطه آن با موقعیت قرارگیری در ایوان‌های صحن آزادی حرم رضوی استوار است. این پژوهش که ماهیتی توصیفی- تحلیلی دارد با گردآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی و میدانی، در پی یافتن پاسخی برای دو پرسش است. نخست این‌که خاستگاه انواع نقوش تزیینی کاشی‌کاری ایوان‌های صحن آزادی حرم رضوی در دوره قاجار کدام‌اند؟ پرسش دیگر این‌که این خاستگاه چه ارتباطی با مکان قرارگیری هر یک از نقوش دارد؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهند که خاستگاه نقوش کاشی‌کاری ایوان‌های چهارگانه صحن آزادی را می‌توان در سنت، مدرنیته و تلفیق سنت و مدرنیته جستجو کرد. انواع ترکیب‌های هندسی، نقوش پیکره‌ای، گیاهی و گلدان، در دسته نقوش سنتی جای داده می‌شوند. منظره‌نگاری کارت پستالی جزء نقش‌های مدرن و نقوش گل‌ومرغ، گل‌فرنگ، درخت و گلدان با طرح گل‌فرنگ و منظره‌نگاری، کاسه‌بشقاب و فرشته در دسته نقوش تلفیقی قرار می‌گیرند. نتایج همچنین نشان می‌دهند که نقوش سنتی بیشترین فراوانی را در تزیین ایوان‌ها دارند. ایوان غربی با توجه به موقعیت ممتاز، عمدتاً از نقوش سنتی بهره برده است. ایوان شرقی، ترکیبی از نقوش سنتی، مدرن و تلفیقی را با رویکردی محافظه‌کارانه نمایش می‌دهد. ایوان شمالی با متنوع‌ترین نقوش تزیینی، بیانگر آزادی عمل بیشتر طراحان در انتخاب و کاربرد نقوش متناسب با تحولات هنری دوره قاجار است؛ در مقابل، ایوان جنوبی عمدتاً به نمایش نقوش سنتی اختصاص یافته است. به نظر می‌رسد که طراح علاوه بر توجه به خاستگاه و نوع نقش، تحولات هنری و اجتماعی عصر قاجار را نیز در موقعیت قرارگیری نقوش درنظر داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آرایه‌های کاشی‌کاری؛ نقوش؛ خاستگاه؛ حرم رضوی؛ صحن آزادی؛ دوره قاجار | ||
| موضوعات | ||
| تزیینات معماری،فنون و تکنیک ها | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Origin of Motifs in the Tile Work Adornments of the Porticoes of Azadi Courtyard, The Holy Shrine of Imam Reza (AS) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Tabassi1؛ Fahimeh Toutouni2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Architecture, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran. | ||
| 2Master's Degree Student, Art Department, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Problem Statement: The complex of the Holy Shrine of Imam Reza (AS) is among the most significant works of Iranian Islamic architecture in the Khorasan region, with a historical lineage spanning nearly twelve centuries. The Azadi Courtyard (the New Courtyard) is one of the oldest sections of the Razavi Shrine. This courtyard was constructed during the Qajar era. The political and social events of the Qajar period exerted a profound and unique influence on the thematic content of the decorations adorning the buildings of that time. Among the architectural adornments, tilework constitutes a substantial portion of the artistic production of the Qajar period, serving as an unparalleled exemplar—compared to other historical epochs—in its reflection of contemporary social, political, cultural, and historical issues. Given the social events of the era and considering that the Azadi Courtyard was built during the Qajar period, its decorative elements represent a noteworthy case study for examining the interplay and mutual influence of traditional and modern motifs in architectural ornamentation. Since understanding the origin of these motifs and establishing a suitable classification for them is essential, the present research focuses on the provenance of the tilework motifs in relation to their specific spatial placement. It is also crucial to note that although sections of the tilework have been restored or replaced in the contemporary period, available documentation indicates a particular commitment to faithfulness in preserving the original designs. Research Questions: This study is guided by two primary questions: 1. What is the origin of the various decorative motifs found in the tilework of the iwans of the Azadi Courtyard from the Qajar period? 2. What correlation exists between the origin of these motifs and their specific placement? Research Objectives: Based on the problem statement, the objective of this research is to investigate the origin of the decorative tilework motifs and to analyze the relationship between these motifs and their locations within the four iwans of the Azadi Courtyard of the Razavi Shrine. Research Methodology: This study employs a descriptive-analytical approach, with results extracted both qualitatively and quantitatively. Data collection was conducted through documentary and field studies. The field study involved a comprehensive survey and exhaustive inventory of all decorative tile motifs in the iwans of the Azadi Courtyard to ensure no motif was overlooked. The statistical population of the study consists of various decorative motifs, categorized into three primary groups based on their origin and roots: - Traditional Motifs: Including geometric, figurative (animal/human), vegetal (floral), and various vase motifs. - Modern Motifs: Including landscape painting - Hybrid Motifs: Including flower-and-bird motifs, various vases and bowls adorned with Gol-e-Farang (Europeanizing flower) motifs and landscapes, and angel figures. The spatial location of each motif was also meticulously recorded. A stratified sampling method was employed, meaning that within each category, diverse examples of motifs were selected as follows: - Geometric motifs: Various geometric shapes; - Figurative motifs: Mythical birds, combat scenes, and lions; - Vegetal motifs: Arabesque designs, spirals emanating from medallions and flowers - Khatāyi motifs: Various Shah Abbasi flowers, medallions, buds, and multi-petaled flowers; - Vase motifs: Examples of stylized vases with arabesques, realistic vases, and various landscapes; - Flower-and-Bird motifs: Various ornamental birds, Gol-e-Farang motifs, and trees; - Vase and decorative bowl/plate motifs: adorned with landscapes or Gol-e-Farang; - Figurative motif: Angel. The selected samples for each motif were analyzed and presented in tabular form. Finally, the frequency of each motif—categorized as traditional, modern, or hybrid—was examined separately for each of the four iwans. Due to the extensive scope of the subject matter, epigraphy and motifs related to the surrounding chambers and the courtyard walls are not examined in this study. Conclusion: The results indicate that the origins of the tile motifs in the four iwans of the Azadi Courtyard can be traced to tradition, modernity, and a synthesis of tradition and modernity. Various geometric compositions, figurative, vegetal, and vase motifs are classified as traditional. Postcard-style landscape painting is categorized as modern. Meanwhile, flower-and-bird motifs, Gol-e-Farang, trees, vases with Gol-e-Farang and landscape designs, decorative bowls/plates, and angels are classified as hybrid motifs. The results further demonstrate that traditional motifs exhibit the highest frequency in adorning the iwans. The Western Iwan, owing to its prominent position, predominantly utilizes traditional motifs. The Eastern Iwan displays a conservative combination of traditional, modern, and hybrid motifs. The Northern Iwan, with the most diverse decorative motifs, indicates greater freedom exercised by the designers in selecting and applying motifs in accordance with the artistic developments of the Qajar era. In contrast, the Southern Iwan is primarily dedicated to displaying traditional motifs. It appears that the designer, in addition to considering the origin and type of motif, also took into account the artistic and social developments of the Qajar era when determining the placement of the motifs. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Tilework Adornment, Motifs, Origin, The Razavi Shrine, Azadi Courtyard, Qajar Era | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 309 |
||