دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت: 21 شهریور 1403،
تاریخ بازنگری: 14 بهمن 1403،
تاریخ پذیرش: 28 اسفند 1403
چکیده
پدیدۀ هیپنوتیزم و استفاده از آن در حالی به عنوان یکی از مسائل شایع و مبتلابه در جامعه امروزی تلقّی می شود که دارای حکم تکلیفی نسبتاً مبهمی است، چرا که سخن از آن در میان صاحبنظران کمتر به چشم خورده و تنها تعداد معدودی به صورت اجمالی به بررسی آن پرداخته اند. نگارنده پس از فحص و بررسی به این نتیجه می رسد که با تمسّک به عرف یا بنای عقلا نمی توان هیپنوتیزم را حرام شمرد، چرا که انجام هیپنوتیزم امروزه با توجه به قرار گرفتن آن بر پایه اصول و شیوه های مشخص، به عنوان امر خارق العاده و غیرمعمول شمرده نمی شود تا این که از باب قرار گرفتن در زمره سحر، حرام شمرده شود، بلکه می توان با توجه به سه دلیل حرمت کشف و افشای اسرار افراد، قاعده استقلال اراده انسانی و قاعده فقهی کرامت و شرافت ذاتى انسانی، حرام شمرد. منتها در تمسک به این سه دلیل باید بین دو صورت اذن و عدم اذن سوژه فرق گذاشت، و تنها در صورت عدم اذن در بعضی از موارد می توان با توجه به سه دلیل مذکور انجام هیپنوتیزم را حرام شمرد و در بعضی از موارد نیز با توجه به قاعده تزاحم و از باب تقدم اهمّ بر مهم انجام آن را واجب دانست. اما در صورت اذن سوژه، با توجه به وجود اذن امکان تمسّک به این سه قاعده وجود ندارد، بلکه در این صورت انجام هیپنوتیزم در بعضی از موارد حرام و در بعضی از موارد مباح و در بعضی از موارد نیز واجب شمرده می شود.
Analysis and review of the mandatory sentence of hypnosis
نویسندگان [English]
ُSeyyed Mojtaba Hosseinnejad
Associate Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Mazandaran, Babolsar, Iran: (Corresponding Author)
چکیده [English]
The phenomenon of hypnosis and its application is regarded as one of the prevalent issues in contemporary society. However, its normative ruling remains relatively ambiguous, as it has been rarely discussed among scholars, and only a few have briefly addressed it. After conducting an analysis, the author concludes that hypnosis cannot be considered prohibited based on customary practices or the rational conventions of society. This is because hypnosis, as practiced today, is founded on established principles and methods, and is not deemed an extraordinary or supernatural phenomenon that would place it in the category of sorcery and thus render it prohibited. Nevertheless, it can be deemed prohibited based on three arguments: the prohibition of uncovering and revealing individuals' secrets, the principle of human will autonomy, and the jurisprudential principle of inherent human dignity and honor. However, in applying these three arguments, a distinction must be made between cases where the subject has given consent and those where consent is absent. In the absence of consent, hypnosis can be considered prohibited in certain situations based on the aforementioned three principles. In some cases, it can also be deemed obligatory due to the principle of conflict resolution and the prioritization of the more significant over the less significant. On the other hand, in cases where the subject has given consent, these three principles cannot be invoked due to the presence of consent. In such scenarios, hypnosis may be considered prohibited, permissible, or obligatory, depending on the specific circumstances.
کلیدواژه‌ها [English]
Hypnosis, Rational conventions, customary practices, Revealing secrets, Autonomy of will, Human dignity, Conflict resolution
