پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شمارهها | 674 |
| تعداد مقالات | 9,836 |
| تعداد مشاهده مقاله | 69,867,003 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 49,198,944 |
نقش مدول آجر در شکلگیری الگوی حاکم در معماری گنبدخانههای دوره سلجوقی در ایران | ||
| نشریه هنرهای کاربردی | ||
| دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 20، دی 1404، صفحه 33-47 اصل مقاله (1.43 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/aaj.2025.33754.1237 | ||
| نویسندگان | ||
| احد نژادابراهیمی* 1؛ مهسا عبدکریمی2 | ||
| 1استاد، گروه معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فناوری معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 26 فروردین 1403، تاریخ بازنگری: 03 مرداد 1403، تاریخ پذیرش: 22 مرداد 1403 | ||
| چکیده | ||
| معماری ایران در دورههای مختلف تاریخی متأثر از عوامل مختلفی است و شناسایی این عوامل در تفکیک خصوصیات معماری هر دوره و شناخت تفکرات غالب جامعه ضروری به نظر میرسد. دوره سلجوقیان نیز از این امر مستثنی نبوده و بناهای این دوره دارای شاخصهها و الگوهای منحصربه فردی هستند. بدیهی است که تناسبات بنا تحت تأثیر مدول به کار گرفته شده در استخوانبندی و تزیینات بنا قرار میگیرد که این وظیفه در گنبدخانههای دوره سلجوقیان بر عهده عنصر آجر است. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی نقش آجر و تأثیر آن در فضای گنبدخانههای دوره سلجوقی و ارائه یک الگوی حاکم بر آنها از طریق جمعآوری اطلاعات اسنادی و پیمایشهای میدانی با روش توصیفی- تحلیلی میپردازد. در این راستا ابتدا مؤلفههای تأثیرگذار بر معماری گنبدخانهها از مطالعات پیشین استخراج گردید که غالباً از دو جنبه آرایه و نیارش مورد بررسی قرار گرفتهاند. در این پژوهش دسته جدیدی، به نام فن ساخت ارائه میشود. به منظور دستیابی به یک الگوی حاکم در گنبدخانههای دوره سلجوقی از جنبه فن ساخت، ابتدا تعداد 27 گنبدخانه منسوب به دوره سلجوقی شناسایی گردید که بعد از بررسی اصالت آنها، به 14 نمونه محدود گردید. نتایج نشان میدهد هر چند این گنبدخانهها دارای تفاوتهایی ناشی از عواملی نظیر منطقه جغرافیایی، سیاستهای محلی و تفکرات معمار سازنده آنها هستند، استفاده از آجر به عنوان مدول سازنده، الگوها و محدودیتهایی در طرح ایجاد میکند که موجب ایجاد شباهتهایی در ساختار و طرح آنها میگردد. ملاحظه میشود که فضای غالب گنبدخانههای سلجوقی به واسطه وجود نهاز و نخیر و طاقنما متقارن هستند. اکثر گوشهسازیها به علت قرارگیری بازشوها در گوشههای پلان به صورت پتکانه هستند. همچنین برای تعیین مرز هندسی و ساخت عناصر گنبدخانه از آجرهایی به ابعاد کوچک تر استفاده شده است تا از الگوهای تحمیلی مدول آجر اجتناب شود. در نهایت، الگوی حاکم این گنبدخانهها در قالب کروکی ارائه شد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| معماری اسلامی ایران؛ گنبدخانه سلجوقی؛ مدول آجر؛ فضای گنبدخانه | ||
| موضوعات | ||
| تزیینات معماری،فنون و تکنیک ها | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of Brick and Brickwork in the Formation of Seljuk Vault Architectures in Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ahad Nejad Ebrahimi1؛ Mahsa Abdkarimi2 | ||
| 1Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran. | ||
| 2Master’s Student, Department of Architectural Technology, Faculty of Architecture and Urban Engineering, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| It is almost clear that the style, construction procedure, and design method of Iranian architecture have changed during different historical periods due to the availability of required equipment as well as the amount of knowledge that experts in a specific period owe. One of the important periods that attracted the attention of architecture was the Seljuk period. The current paper investigates the role of brick and brickwork in the formations of Seljuk vaults. Three aspects of structural configuration, decoration, and construction techniques are considered key parameters in which this role should be evaluated. For this purpose, 27 mosques identified as Seljuk were selected as case studies. Assessing the originality of these architectures, it is observed that only 14 mosques among the initial category haven’t been manipulated during the time due to rehabilitation after demolishing or the addition of extra decorations in different afterward periods, so they can be securely dated to Seljuk. Therefore, the resulted 14 pure Seljuk mosques are opted as final case studies. The required information is collected based on previous works and available documents as well as in-site architectural surveys; then, the mentioned criteria are evaluated based on comparative analogy on the comparable and equivalent samples with the use of the analytical method. The obtained results demonstrate that one of the specific features of the Seljuk architecture is the use of bricks in three mentioned aspects. The existing geographic and cultural differences in the selected case studies converged to a similarity in both the configuration and design of their vaults according to the limitations made by the application of bricks. In general, it can be concluded that the utilization of brick modules in the Seljuk period led to the construction of similar architects and the knowledge of the brick behavior and its ability as structural and non-structural material resulted in providing a unique design in both structural and architectural points of view. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Iranian Islamic Architecture, Seljuk Vault, Brick, Seljuk Brickwork | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 16 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 7 |
||