پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شمارهها | 676 |
| تعداد مقالات | 9,861 |
| تعداد مشاهده مقاله | 69,964,060 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 49,260,485 |
مکانیابی دهکده گردشگری با استفاده از سامانههای اطلاعات جغرافیایی و روشهای تصمیمگیری چندمعیاره در شهرستان مهدیشهر | ||
| اقلیم و بوم سازگان مناطق خشک و نیمه خشک | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/ceasr.2025.37967.1052 | ||
| نویسندگان | ||
| وحید فیضی* 1؛ مریم ملاشاهی2؛ علی اصغر هدائی3 | ||
| 1دفتر فنی استانداری سمنان | ||
| 2استادیارگروه جنگلداری در مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
| 3استادیار موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران | ||
| تاریخ دریافت: 26 آبان 1404، تاریخ بازنگری: 30 آذر 1404، تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1403 | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: گردشگری یکی از بزرگترین صنایع جهان است و رشد سریع آن باعث شده است که این صنعت بخش قابلتوجهی از ارزش کل تجارت جهانی را به خود اختصاص دهد. بر اساس گزارشهای سازمان جهانی گردشگری، گردشگری نقشی کلیدی در توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی کشورها ایفا میکند و انتظار میرود در آینده نزدیک به بزرگترین صنعت جهان بدل شود. ایران نیز با دارا بودن جاذبههای گسترده و متنوع بالقوه در حوزه گردشگری، پتانسیل بالایی برای توسعه این صنعت دارد. در این میان، جاذبههای گردشگری شهری بهویژه در سطح شهرهای بزرگ، به عنوان یکی از مولفههای اصلی توسعه گردشگری مطرح میشوند. این جاذبهها میتوانند با ایجاد فرصتهای شغلی، افزایش درآمدهای محلی و بهبود زیرساختهای شهری، نقش مهمی در رونق اقتصادی، پایداری اجتماعی و حفظ هویت فرهنگی ایفا کنند. مواد و روشها: استقرار استان سمنان در میانه راه استان های تهران و خراسان رضوی و همچنین پیوند گاه شرق و مرکز کشور، موقعیت و جایگاه ویژه ای از دیرباز برای استان بهمراه داشته است. به جز جایگاه ویژه ارتباطی، به لحاظ طبیعی قرار گیری در پیوندگاه دو اقلیم متفاوت کشور و در دامنه رشته کوههای البرز، تنوع خاص اقلیمی و چشم انداز های طبیعی را برای استان به همراه داشته است. شهرستان مهدیشهر(نام دیگر سَنگسَر) یکی از شهرستانهای استان سمنان واقع در شمال ایران میباشد. در این پژوهش برای دستیابی به اهداف، از 30 متخصص با تخصصهای گوناگون استفاده شده است. با توجه به این موضوع، 30 خبره در حوزههای گردشگری، شهرسازی، برنامهریزی منطقهای، جغرافیای طبیعی و منابع طبیعی انتخاب شده و عوامل مؤثر در انتخاب مکان مناسب برای ایجاد دهکده گردشگری را تهیه میکنند و در مرحله بعد به هر عامل به صورت دو به دو امتیاز داده میشود. پس از شناسایی عوامل آسیبپذیری، از فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) برای تحلیل و ارزیابی کیفیت و شدت این عوامل استفاده میشود. در این مرحله، معیارهای آسیبپذیری بر اساس اهمیت و ارتباط آنها با وضعیت شهرستان وزندهی میشوند. این روش به تحلیل هر معیار بر پایه مقایسههای زوجی و در نهایت به تحلیل ارزیابیها میانجامد برای این منظور دادههای مکانی مرتبط با کاربری اراضی، زیرساختهای گردشگری، دسترسیها و معیارهای زیستمحیطی گردآوری شد. رویکرد ترکیبی Delphi و تحلیل سلسلهمراتبی AHP برای رتبهبندی گزینههای مکانی بهکار گرفته شد. این فرایند بهطور گام به گام سه هدف کلیدی را دنبال میکند: (1) استخراج معیارهای کلیدی مؤثر بر توسعه پایدار دهکده گردشگری، (2) وزندهی به این معیارها با رویکرد تخصصی و اجماعگرایانه از طریق دلفی و AHP، و (3) ارزیابی مکانهای پیشنهادی با تکیه بر GIS برای سنجش دسترسی، جذابیت منظر، ظرفیت پذیرش گردشگران و پایداری زیستمحیطی. یافتهها: بر اساس معیارهای مورد بررسی، معیار محیط طبیعی بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است به طوری که 4/0 اهمیت این معیار در بین معیارهای مورد بررسی است. معیار کالبدی و زیربنایی نیز با 28/0 وزن، کمترین میزان اهمیت را داراست. در بین معیارهای محیط طبیعی، عدم آسیب پذیری هنگام بروز سوانح طبیعی بیشترین میزان اهمیت را داراست. به طوری که این معیار در بین 13 معیار محیط طبیعی با وزن 173/0 بیشترین اهمیت را به خود اختصاص داده است. همچنین معیار شرایط اقلیمی در بین زیرمعیارهای محیط طبیعی کمترین اهمیت را دارد. در شاخص کالبدی و زیربنایی مالکیت اراضی بیشترین اهمیت را با ضریب 246/0 به خئد اختصاص داده است. با توجه به این که مکان یابی باید در مکانی باشد که جز اراضی ملی بوده و مالکیت شخصی نداشته باشد، اهمیت بسزایی دارد. در معیار گردشگری نیز فاصله از مراکز گردشگر فرست با ضریب 168/0 بیشترین اهمیت را دارد. نهایتاً از بین گزینههای پیشنهادی، سه گزینه برای احداث دهکده گردشگری در نظر گرفته شد و با بازدید میدانی و تدقیق دقیقتر، گزینه شماره 1 واقع در موقعیت میانی راه شهمیرزاد به کیاسر و در جنوب محدوده روستای ده صوفیان بهعنوان بهترین گزینه انتخاب شد. این گزینه با توجه به ترکیب فاکتورهای دسترسی مناسب، طیف منظرهزیبا، ظرفیت پذیرش گردشگران و سازگاری با محدودیتهای محیطی، مطلوبتر از سایر گزینهها تشخیص داده شد. نتیجهگیری: یافتهها نشان میدهند که بهرغم وجود پتانسیلهای بالای گردشگری در شهرستان مهدیشهر، محدودیتهای زیستمحیطی و زیرساختی میتواند موانع جدی برای توسعه پایدار ایجاد کند. استفاده از چارچوب GIS–MCDM امکان ارزیابی یکپارچه و مقایسهای گزینهها را فراهم نموده و میتواند به تصمیمگیران محلی در تعیین مکانهای مناسب برای توسعه گردشگری پایدار کمک کند. نقش روشهای دلفی و AHP در کاهش عدم قطعیت و دستیابی به اجماع متخصصان از اهمیت بالایی برخوردار است و کاربری آنها در ترکیب با GIS، مزیتهای تصمیمگیری چندمعیاره را تقویت میکند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| گردشگری؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ توسعه پایدار؛ جاذبه های گردشگری؛ تصمیم گیری چند معیاره | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Tourism Complex Location Using Geographic Information Systems and Multi-Criteria Decision-Making Methods in Mahdishahr County | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Vahid Feizi1؛ Maryam Mollashahi2؛ Aliasghar Hodaei3 | ||
| 1Semnan Governorate Technical Office | ||
| 2Assistant Professor., Department of Forestry in Arid regions, Faculty of Desert Studies, Semnan University, Semnan, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Department of Rescue and Relief, Iran Helal Applied Science Higher Education Institute, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the key policies adopted by many countries to promote the sustainable development of tourism is the centralized planning and development of tourist towns and villages, aimed at preventing scattered and unregulated construction that can degrade the environment, disrupt the socio-cultural fabric, and weaken the economic structure of tourism destinations. Mahdishahr County possesses significant potential for tourism development due to its diverse attractions. However, in recent years, villas and residential houses have been constructed in a scattered manner and often in violation of established building regulations. The aim of the present study is to identify suitable locations for the development of a tourist village in Mahdishahr County by employing Geographic Information Systems (GIS) and Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) techniques. For this purpose, spatial data related to land use, tourism infrastructure, accessibility, and environmental criteria were collected, and potential sites were ranked using the Delphi method and the Analytic Hierarchy Process (AHP). landscape attractiveness, tourist carrying capacity, and environmental sustainability. The integration of multiple criteria enabled the identification of areas with the highest potential for tourism development. The results indicate that numerous constraints exist in this field, particularly due to the characteristics of the natural environment, such as topography and the current state of infrastructure. Finally, three potential sites were identified for the development of the tourist village. Following a field visit and detailed evaluation, Site 1—located midway between Shahmirzad and Kiasar, south of the village of Deh Soufian—was selected as the most suitable option. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Tourism, GIS System, Sustainable Development, Tourism attractions, multi-criteria Decision | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |
||