پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 660 |
| تعداد مقالات | 9,647 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,708,173 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,201,425 |
وضعیّت فقهی حقوقی معادن واقع در أراضی شخصی | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| مقاله 9، دوره 11، شماره 21، دی 1398، صفحه 195-220 اصل مقاله (473.51 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2019.14506.1533 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد صالحی مازندرانی1؛ جواد سالمی* 2 | ||
| 1استادیار دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 28 فروردین 1397، تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1397، تاریخ پذیرش: 02 اسفند 1397 | ||
| چکیده | ||
| با توجه به قوانین و دیدگاه های متفاوت در خصوص معادن، تنقیح و بیان مبانی دیدگاه های متفاوت در این زمینه نیاز است. محور مباحث در خصوص نحوه تعلّق حقّ به معادنِ واقع در زمین های شخصی است. قانونگذار در روند تصویب قوانین سه دیدگاه را برگزیده است: انفال بودن (در اصل 45 ق.ا)، شخصی بودن (در ماده 161 ق.م)، و در تبصره 2 ماده 22 قانون معادن مصوّب 1377، نظریه تفصیل را پذیرفته و تنها سنگ لاشه ساختمانی و تزئینی و نما را در صورت وقوع آن در عمق عرفی زمین شخصی، ملحق به آن دانسته و نسبت به دیگر مصادیق معادن سکوت کرده است. از آنجایی که قانونگذار برای وضع قانون در خصوص معادن به آراء فقهای امامیّه استناد نموده است در این مکتوب سعی شده است به ادلّه و مستندات هرکدام از دیدگاه های متفاوت اشاره و نقد های وارده را نیز مطرح ساخته تا بتوان با توجه به ادلّه و مستندات، نظر و دیدگاه واحدی را استنباط کرد. آن چه در نهایت به دست آمد این است که باید میان معادن تفاوت گذاشته و معادن کوچک و ظاهری را در ملکیّت، تابع زمین دانسته، و معادن بزرگ و باطنی را از آنجایی که عرفاً از توابع و لواحق زمین نیست از مصادیق انفال، یا مشترکات عمومی دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معادن باطنی؛ معادن ظاهری؛ ملک شخصی؛ انفال؛ ملکیّت شخصی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jurisprudential and Legal status of in private land mines | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Salehi Mazandarani1؛ Javad Salemi2 | ||
| 1Assistant Professor University of Qom, Qom, Iran | ||
| 2PhD Student in Private Law, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Due to existence of various laws and views about mines, explaining their bases and giving elaboration on them seems to be necessary. The main theme of this writing is the ways the right belongs to every mine placed in the private farms and lands. During the process of passing the law, legislators opted for three perspectives in this regard: being as anfal (spoils) (Constitution, art. 45), being private (Civil Code, art. 161), and different rules in different cases in 1998 Mines Law art. 22, note 2, in which construction, decorative and façade stones which are located underground in a private land are conventionally excluded and added to that land. Other instances are not judged there. Since the legislator uses Imami Shia jurists’ views as a source in adopting rules and regulations about mines, I tried to refer to reasons, proofs and objections of each perspective in order to reach and extract a single opinion at the end. Finally, it is concluded that we should differentiate small and apparent (on-the-ground) mines from large underground ones; while the former is under ownership and subject to the land, the latter is considered as anfal or public property, because conventionally they are not from the land belongings. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| hidden mines, apparent mines, private properties, spoils (anfal), private ownership | ||
| مراجع | ||
|
- آملی، میرزا محمدتقی (1380ق)، مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی، ج11، تهران: بی نا. - ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، ج13، بیروت: دار الفکر. - اردبیلی(محقق)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج7، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - اصفهانی، سید ابوالحسن (1422ق)، وسیله النجاه (مع حواشی الإمام الخمینی)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره). - اشتهاردی، علی پناه (1417ق)، مدارک العروه، ج23، تهران: دار الأسوه. - امامی، سیدحسن (بی تا)، حقوق مدنی، ج4، تهران: اسلامیه. - انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین(1415ق)، کتاب الخمس، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. - بحرانی(آل عصفور)، یوسف بن احمد (1405ق)، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج12، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - بحرانی(آل عصفور)، حسین بن محمد (بی تا)، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، ج11، قم: مجمع البحوث العلمیه. - بصری بحرانی، زین الدین محمدامین (1413ق)، کلمه التقوی، ج5، قم: سید جواد وداعی. - بروجردی، آقا حسین طباطبائی (1423ق)، رساله فی الخمس، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع). - جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ج7، قم: داوری. - جزری(ابن اثیر)، مبارک بن محمد (بی تا)، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج3، قم: اسماعیلیان. - جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج1، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع). - حائری یزدی، مرتضی (1418ق)، کتاب الخمس، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج25، قم: مؤسسه آل البیت(ع). - حسن نژاد میانرودی، جابر؛ پورعلی، ایمان؛ محمدزاده، علی (1396)،بررسی وضعیّت حقوقی مالکیّت بر معادن در حقوق ایران، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی دانشگاه علامه محدّث نوری. - حلّی(فخرالمحققین)، محمد بن حسن (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج2، قم: اسماعیلیان. - حلّی(محقق)، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3، قم: اسماعیلیان. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج8، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر (بی تا)، تذکره الفقهاء، ج5، قم: مؤسسه آل البیت(ع). - حکیم، سید محسن طباطبائی (1416ق)، مستمسک العروه الوثقی، ج9، قم: مؤسسه دار التفسیر. - خلخالی، سید محمدمهدی موسوی (1425ق)، الحاکمیه فی الإسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامی. - خلخالی، سید محمدمهدی موسوی (1427ق)، فقه الشیعه(کتاب الخمس و الأنفال)، ج3، قم: دار البشیر. - خمینی(امام)، سید روح اللّه (بی تا)، تحریر الوسیله، ج2، قم: دار العلم. - خوئی، سید ابوالقاسم (1418ق)، موسوعه الإمام الخوئی، ج25، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی. - خوئی، سید ابوالقاسم (بی تا)، المستند فی شرح العروه الوثقی، ج4، بی جا: بی نا - دهخدا، علی‌اکبر (1341)، لغتنامه دهخدا، ج31، تهران: دانشگاه تهران. - راوندی، قطب الدین سعید بن عبداللّه (1405ق)، فقه القرآن، ج2، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره). - سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، ج2، قم: مؤسسه المنار. - سعدی، ابوجیب (1408ق)، القاموس الفقهی لغه و اصطلاحاً، ج3، دمشق: دار الفکر. - سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (1425ق)، مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیه الأساسیه، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - سیوری(فاضل مقداد)، جمال الدین مقداد بن عبداللّه (بی تا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ترجمه: عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، ج2، قم: دفتر نشر نوید اسلام. - صدر، سید محمدباقر (1417ق)، اقتصادنا، قم: دفتر تبلیغات اسلامی خراسان. - صفائی، سیدحسین؛ قاسم زاده، سید مرتضی (1387)، اشخاص و محجورین: تهران: سمت. - طاهری، حبیب الله (1418ق)، حقوق مدنی، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - طباطبائی قمی، سیدتقی (1419ق)، الغایه القصوی فی التعلیق علی العروه الوثقی(کتاب الخمس)، قم: محلاتی. - طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1428ق)، العروه الوثقی مع التعلیقات، ج2، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع). - طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج2، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه. - عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - عاملی، سید جواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج19، قم: مرسسه النشر الاسلامی. - عمید، حسن (1363)، فرهنگ عمید، ج3، تهران: امیر کبیر. - فتّاحی، سیدمحسن (1392)، دامنه اختیارات حکومت در جعل قانون از منظر فقه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 9، 87-108. - فیاض، محمداسحاق کابلی (1401ق)، الأراضی(مجموعه دراسات و بحوث فقهیه إسلامیه)، قم: دار الکتاب. - فیاض، محمداسحاق کابلی (بی تا)، تعالیق مبسوطه علی العروه الوثقی، ج7، قم: محلاتی. - کاشانی، ملّا حبیب الله شریف (1423ق)، منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع(کتاب الخمس)، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. - کاشف الغطاء a، محمدحسین بن علی (1359ق)، تحریر المجله، ج1، نجف اشرف: المکتبه المرتضویه. - کاشف الغطاء، علی بن محمدرضا نجفی (1381ق)، النور الساطع فی الفقه النافع، ج1، نجف اشرف: مطبعه الآداب. - کاشف الغطاء، مهدی نجفی (بی تا)، مورد الأنام فی شرح شرائع الإسلام، ج1، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء. - کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، ج1و5 تهران: دار الکتب الإسلامیه. - گلپایگانی، علی صافی (1427ق)، ذخیره العقبی فی شرح العروه الوثقی، ج10، قم: گنج عرفان. - مجلسی(علامه)، محمدباقر (1404ق)، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج4، تهران: دار الکتب الإسلامیه. - محقّق داماد، سید مصطفی (1406ق)، قواعد فقه، ج2، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. - محقّق سبزواری، محمدباقر (بی تا)، کفایه الأحکام، ج2و12 اصفهان: مهدوی. - مشکینی، علی (1386)، مصطلحات الفقه، قم: الهادی. - معین، محمد (1391)، فرهنگ فارسی(معین)، ج6، تهران: امیرکبیر. - مکارم شیرازی، ناصر (1416ق)، أنوار الفقاهه(کتاب الخمس و الأنفال)، قم: مدرسه الإمام علی بن أبی طالب(ع). - مظفّر، محمود بن محمدحسن (1392ق)، إحیاء الأراضی الموات، مصر: المطبعه العالمیه. - منتظری نجف آبادی، حسینعلی (1409ق)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج7، قم: کیهان. - منتظری نجف‌آبادی، حسینعلی (1412ق)، کتاب الخمس و الأنفال، قم: دار الفکر. - میلانی، سید محمدهادی حسینی (1395ق)، محاضرات فی فقه الإمامیه(کتاب الخمس)، مشهد: دانشگاه فردوسی. - نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، ج14و16و23و26، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. - نراقی، ملّا احمد (1415ق)، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج10، قم: مؤسسه آل البیت(ع). - نراقی، ملّا احمد (1425ق)، الحاشیه علی الروضه البهیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - نیازی، قدرت الله؛ کوخایی زاده، کریم (1396)، مالکیّت معدن از منظر فقهای امامیه با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی (ره)، فصلنامه متین، 76، 145-160. - هاشمی شاهرودی، سید محمود (1425ق)، کتاب الخمس، ج1، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع). - همدانی، آقارضا (1416ق)، مصباح الفقیه، ج14، قم: المؤسسه الجعفریه لإحیاء التراث و مؤسسه النشر الإسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,285 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,044 |
||