پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 664 |
| تعداد مقالات | 9,694 |
| تعداد مشاهده مقاله | 69,028,807 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,497,515 |
نقدی بر «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» در پرتو معرفت شناسی جدید | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| مقاله 16، دوره 11، شماره 20، خرداد 1398، صفحه 373-402 اصل مقاله (546.37 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2018.11566.1414 | ||
| نویسندگان | ||
| مجید نیکوئی* 1؛ حسین سیمایی صراف2 | ||
| 1دانش آموخته دکتری حقوق عمومی از دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2دانشیار دانشگاه شهید بهشتی | ||
| تاریخ دریافت: 04 بهمن 1396، تاریخ بازنگری: 18 فروردین 1397، تاریخ پذیرش: 05 اردیبهشت 1397 | ||
| چکیده | ||
| قطع، نقش معرفتی مهمّی در اصول فقه شیعی دارد و «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» یکی از اساسی ترین علل اهمیّت قطع است. مقاله حاضر با ارزیابی جایگاه و مبانی حجیّت قطع در نظام اصول فقه شیعی، می کوشد تا کاشفیّت ذاتی قطع از واقع را نقادانه تحلیل کند. در این راستا، با استفاده از مبانی معرفت شناسی مدرن و تمایز میان «بود» و «نمود» در اندیشه کانت، اثبات می کنیم که «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» ایده قابل دفاعی نیست. به علاوه، نشان می دهیم که مبانی نظریه تخطئه - که مورد قبول قاطبه علمای شیعی هم هست - با یافته های معرفت شناسی مدرن همسوست و توجه به پیامدهای تخطئه، مانع پذیرش کاشفیّت ذاتی قطع از واقع خواهد بود. البته، نتیجه انکار کاشفیّت ذاتی قطع از واقع و تضعیف جایگاه قطع در معرفت شناسی اصول فقه همانا امکان پذیرش برخی ظنّون عقلی و گسترش جایگاه عقلانیّت خودبنیاد (مستقلّات عقلی) در روند استنباط احکام خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قطع؛ ظنّ؛ واقع؛ کاشفیّت ذاتی؛ معرفت شناسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Analysis of ‘Disclosive Quality of Certainty (Qat‘) in Revealing Reality’ in Shi‘i Osul al-fiqh in Light of Modern Epistemology | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Majid Nikouei1؛ Hossein Simaee Saraf2 | ||
| 1Phd of Shahid Beheshti University | ||
| 2Associate Professor of Shahid Beheshti University | ||
| چکیده [English] | ||
| Qat‘ or ‘certainty’ plays a fundamental role in shi‘i’s method of inference of rules (Osul al-fiqh). In this discipline, the reliability of certainty lies for the most part in its disclosive quality in revealing reality. Having analysed the place of authoritativeness (hujjiyya) of certainty, the article at hand critically examines the reasons behind the reliability of certainty in light of the achievements in modern epistemology. Taking the Kantian distinction between the realm of ‘nomena’ and ‘phenomena’ seriously shows that that ‘revealing nature of certainty from reality’ is not a plausible idea. The article then discusses ‘Takhtae’ theory in Imami jurisprudence whose results are in conformity with Kantian epistemology. In conclusion, the article suggests an epistemic turn in the discipline of Osul al-fiqh from certainty to the employment of non-certain (zanni) knowledge which in turn sets the ground for independent rationality (al-mustaqillat al-‘aqliyya) to have more impact upon the inference of Shari‘a precepts (fiqh). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Certainty (Qat‘), non-certain knowledge (Zann), Reality (Vaqe‘), Inherent Disclosure, Epistemology | ||
| مراجع | ||
|
- آهنگران، محمّدرسول (1385)، بررسی اصطلاح حجّت یا حجیّت در علم اصول، پژوهش های دینی، 5، 137-151. - آهنگران، محمّدرسول (1390)، تحکیم و تکمیل دیدگاه امام خمینی(ره) در نقد حجیّت ذاتی قطع، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، 1/86، 9-32. - ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، ج2، چ3، بیروت: دار صادر. - اسکروتن، راجر (1388)، کانت، ترجمه پایا، علی، تهران: طرح نو. - اسلامی، رضا (1382)، بررسی تطبیقی ماهیّت حکم ظاهری با تکیه بر آرای شهید صدر، قم: بوستان کتاب. - اسلامی، رضا (1385)، مکتب اصولی شهید آیت الله صدر، پژوهش و حوزه، 27و28، 126-185. - اصفهانی، محمدحسین کمپانی (1374)، نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، ج2، قم: مؤسسه سیّد الشهداء. - امینی، علی رضا؛ داداشی نیاکی، محمدرضا (1392)، مفهوم و ماهیّت اطمینان در علم اصول، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 5، 7-34. - انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1416ق)، فرائد الاصول، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - ایروانی، علی (1370)، نهایه النهایه فی شرح الکفایه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - بروجردی نجفی، محمدتقی (1417ق)، نهایه الافکار، تقریرات آقا ضیاء عراقی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - حاج عاملی، محمدحسین (1424ق)، ارشاد العقول الی مباحث الاصول، تقریرات درس اصول جعفر سبحانی، قم: مؤسسه امام صادق(ع). - حکیم، سیّد محمدتقی (1431ق)، الاصول العامّه للفقه المقارن، چ3، قم: دار الفقه. - خراسانی(آخوند)، محمدکاظم (1388)، کفایه الاصول، قم: ذوی قربی. - خوانساری، سیّد احمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم: اسماعیلیان. - سبحانی، جعفر (1423ق)، تهذیب الاصول، تقریرات اصول امام خمینی(ره)، چ2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). - سروش، عبد‌الکریم (1392)، قبض و بسط تئوریک شریعت، چ8، تهران: صراط. - شریفی، عادل؛ فخلعی، محمّدتقی (1394)، بررسی مسأله انتساب تصویب به اهل سنّت، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 1، 63-74. - شعرانی، ابوالحسن (1393ق)، المدخل الی عذب المنهل فی اصول الفقه، قم: کنگره بزرگداشت شعرانی. - شمس، منصور (1384)، آشنایی با معرفت شناسی، چ2، تهران: طرح نو. - صدر، سیّد رضا (1420ق)، الاجتهاد و التقلید، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - صدر، سیّد محمدباقر (1400ق)، دروس فی علم الاصول، چ2، قم: مجمع الفکر الاسلامی. - صرامی، سیف الله (1393)، منابع و ادلّه علم اصول فقه، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. - صرامی، سیف الله (1385)، جایگاه اداراکات حقیقی و اعتباری در علم اصول فقه نزد علّامه طباطبائی، پژوهش حوزه، 27و28، 236-267. - طباطبائی(علّامه)، سیّد محمدحسین (1361)، حاشیه الکفایه، قم: بنیاد علمی و فکری استاد علّامه طباطبائی. - طباطبائی(علّامه)، سیّد محمدحسین (1385)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج2، چ11، قم: صدرا. - عراقی، ضیاء الدین (1420ق)، مقالات الاصول، چ2، قم: مجمع الفکر الاسلامی. - قمی، میرزا ابوالقاسم (1378)، قوانین الاصول، تهران: المکتبه العلمیّه الاسلامیّه. - کرباسی زاده اصفهان، علی؛ حیدریان، ماریا (1388)، مبانی معرفت شناسی مدرن، حکمت و فلسفه، 1، 97-112. - محقّق داماد، سیّد مصطفی (1388)، تخطئه و تصویب از نظر غزالی و اصولیین امامی، جاویدان خرد، 2، 111-130. - مشکینی، علی (1394)، اصطلاحات الاصول، ترجمه علیرضا شاه فضل، قم: بوستان کتاب. - مظفّر، محمّدرضا (1377)، المنطق، چ4، قم: اسماعیلیان. - مظفّر، محمّدرضا (1380)، اصول الفقه، ج1و2، تهران: خرسندی. - ملکیان، مصطفی (1387)، مشتاقی و مهجوری، چ6، تهران: نگاه معاصر. - نجفی، ضیاء الدین (1388)، الاجتهاد و التقلید، نگارش ضیاء الدین عراقی، قم: نوید اسلام. - نراقی، ملّا احمد (1245ق)، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمّات مسائل الحلال و الحرام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - نصیری، منصور (1387)، نومن و فنومن در فلسفه کانت، نقد و نظر، 49-50، 75-98. - نورمفیدی، سیّد مجتبی (1393)، حکم ظاهری، پذیرش یا انکار؟، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار. - هدایی، علیرضا؛ داورزنی، حسین؛ حمیدی، محمدرضا (1394)، بازپژوهی در مبانی حجیّت قطع و أمارات در علم اصول، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 12، 277-298. - Lemos, Noah (2007), An Introduction to the Theory of Knowledge, 1st ed. Cambridge: CUP. - Scruton, Rojer (2001), Kant, 1st ed., Oxford, OUP. Weingartner, Paul (2000), Basic Questions on Truth, 1st ed. Cambridge, Springer. - Steup, Matthias, "Epistemology", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), available at http://plato.stanford.edu/archives/fall2016/entries/epistemology/, accessed on 25 October 2016. - Truncellito, David A., ‘Epistemology’, in Internet Encyclopaedia of Philosophy, available at http://www.iep.utm.edu/epistemo/, accessed on 25 October 2016. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,315 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,863 |
||