پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 610 |
| تعداد مقالات | 9,026 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,082,756 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,656,167 |
تحلیلِ مفهومِ بلاغی و زبان‌شناختیِ دو نشانـۀ زبانیِ «محتسب» و «دنیا» در غزلی از حافظ بر مبنای رویکردِ نشانه شناسی «اومبرتو اِکو» | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| مقاله 16، دوره 11، شماره 21، خرداد 1399، صفحه 415-444 اصل مقاله (818.27 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2019.16137.1334 | ||
| نویسندگان | ||
| یحیی نورالدینی اقدم* 1؛ نرگس محمدی بدر2؛ سید غلامرضا غیبی3 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور (نویسندۀ مسئول) | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور | ||
| 3استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور | ||
| تاریخ دریافت: 16 مهر 1397، تاریخ بازنگری: 23 تیر 1398، تاریخ پذیرش: 23 تیر 1398 | ||
| چکیده | ||
| بیشتر سروده‌های حافظ، معیارهای بلاغی نابی هستند که در ساحت زبان و معنا رخ می‌نمایند و ادراک مخاطب را به لایه‌هایی فراتر از سطح نخستین بیان، رهنمون می‌سازند. حافظ برای بیان دریافت‌های هنری خود در قالب شعر ـ به طور عام ـ و غزل ـ به طور خاص ـ از فرایندی پیچیده مدد می‌گیرد که امروزه می‌توان آن را از منظر نشانه‌شناسی توضیح داد. بلاغت اعجاز‌گون کلام حافظ در کنار نشانه‌های چندلایه‌ای که از آن‌ها به‌عنوان واژه/ مصالح زبان، بهره برده است، جزء شاخصه‌های شعر او محسوب می‌شوند. برای توضیح این امر، نظرات خاص نشانه‌شناس معاصر، اومبرتو اکو واجد اهمیت بسیار است. تطبیق دیدگاه‌های او در سروده‌های حافظ، می‌تواند مبناهای نظری قابل توجّهی را دربارۀ نشانه‌شناسی شعر حافظ فراهم سازد. در دیدگاه اکو، نقش نشانه‌ای، مفهو‌می محوری دارد و به مثابة حلقة ارتباط میان صورت بیان و صورت محتوا، عمل می‌کند. این مفهوم از لحاظ کلّی می‌تواند برتابانندۀ نوعی بلاغت زبان‌شناختی نیز باشد که مطابقت با مقتضای حال را ـ با توجّه به فصاحت کلام ـ فرا یاد می‌آورد. مقاله حاضر، بر آن است در پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی، دو نشانة زبانی محتسب و دنیا را در یکی از غزل‌های مشهور حافظ، بر مبنای رویکرد نشانه‌شناسی اکو، مورد بررسی قرار دهد. نتایج تحقیق، بیانگر آن است که حافظ از نشانه‌های ملموس در فضای ذهنی و ادبی روزگارش برای بیان اندیشه‌ها و عوالم شعری خود بهره می‌گیرد. استفادۀ او از این نشانه‌ها به سطح بیرونی زبان محدود نمی‌شود؛ بلکه می‌کوشد به مدد امری که آن را می‌توان بهره‌گیری از توابع نشانه‌ای قلمداد کرد، دامنۀ بسیار گسترده‌تری را بیافریند و ساحتی چندبعدی و متکثّر پیدا کند که هم در حوزۀ بلاغت و هم معنا، شایان توجّه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حافظ؛ امبرتو اکو؛ نشانه‌شناسی؛ محتسب؛ دنیا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the rhetorical and linguistic concept of the two linguistic signs "Mohtasb" and "Donya" in a lyric by Hafez Based on Omberto Eco's semiotic approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Yahya Nooraddini Agdam1؛ Narges Mohammadi Badr2؛ Gholamreza Ghaybi3 | ||
| 1Payahme noor University | ||
| 2Payame nour University | ||
| 3Payame noor University | ||
| چکیده [English] | ||
| Most of the Hafez’s poems are rhetorical criteria that appear in the field of "language" and "meaning," and lead to the perception of the audience to layers beyond the initial level of expression. Hafez provides a complex process for expressing his artistic expressions that we can now explain in terms of semiotics. To explain this, the specific views of Umberto Eco in semiotics are very important. The adaptation of his view on Hafez's poems can provide significant theoretical bases for the semiotics of Hafez's poetry; In Eco's view, "role of the sign" has an implicit concept and acts as a link between the form of expression and the form of content. This concept can, in general, also be a kind of linguistic rhetoric; In the present article, an attempt is made to study the two signs of "Mohtaseb" and "the world" in a descriptive analytical research in one of the famous sonnets of Hafez based on the echo denominational approach. The research results indicate that Hafez uses concrete signs in his literary and contemporary atmosphere to express his poetry's thoughts and realms; his use of these signs is not limited to the exterior level of the language, but he tries to do so by the means that we can use it. Consider the functions of a sign to create a much wider scope and find a multi-dimensional area that is worthy of attention in both rhetoric and meaning. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Hafez. Umberto Eco, semiotics, Mohtaseb, World | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن مجید. - استم، رابرت و همکاران (1383)، خاستگاه‌های نخستین نشانه‌شناسی، ترجمة ابوالفضل حرّی، فصلنامـة هنر، شمـاره 59، صص 27-32. - اکو، اومبرتو (1389)، نشانه‌شناسی، ترجمة پیروز ایزدی، چ 2، تهران: نشر ثالث. - اکو، اومبرتو(1392)، متن از نویسنده باهوش‌تر است (گفت‌وگو با جمانه حدّاد)، ترجمة احسان موسوی خلخالی، مندرج در کتاب سارقان آتش: گفت‌وگوهایی در باب رمان و شعر، چ 1، تهران: نیلوفر. -ایزدیار، محسن (1392)، بررسی آزاداندیشی در شعر حافظ، فصلنامه زیبایی‌شناسی ادبی، دورة 4، شمارة 15، صص 15-38. - بارت، رولان (1370)، عناصر نشانه‌شناسی، ترجمة مجید محمّدی، چ 1، تهران: هدی. - باطنی، غلامرضا (1389)، رمان، روان‌شناسی و جایگاه نویسنده در پی‌ریزی اثر هنری، فصلنامة تخصّصی ثریا، سال 2، شماره 6، صص 33-41. - باطنی، غلامرضا (1385)، صحو و سکر در تعالیم صوفیان، فصلنامة نامه پارسی، سال 11، شماره 2، صص 87 -110. - باقری، مهری (1388)، ده نامه روح العاشقین، چ 1، تهران: قطره. - بوخنسکی، ا. م. (1379)، فلسفه معاصر اروپایی، ترجمة شرف‌الدّین خراسانی، چ 2، تهران: علمی و فرهنگی. - بهرامی، فاطمه (1397)، فنون ادبی از دریچة زبان‌شناسی: تحلیلی نشانه‌شناختی، دوفصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شماره 17، صص 55 ـ 84. - پورنامداریان، تقی (1387)، بلاغت مخاطب و گفت‌وگوی با متن، مجلّه نقد ادبی، دورة 1، شمارة 1، صص 11 ـ 37. - تمیم‌داری، احمد (1384)، نشانه‌شناسی و ادبیات، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارة 96، صص 46ـ 55. - جهانگیری، نادر (1387)، زبان: بازتاب زمان و فرهنگ و اندیشه، چ 2، تهران: نشر آگه. - چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، چ 2، تهران: سوره مهر. - حافظ، شمس‌الدّین محمّد (1367) دیوان حافظ، تصحیح غنی و قزوینی، چ7 ، تهران: زوّار. - حافظ، شمس‌الدّین محمّد (1381) دیوان حافظ، تصحیح محمّد قدسی، به کوشش حسن ذوالفقاری و ابوالفضل علی‌محمّدی، چ 1، تهران: نشر چشمه. - حافظ، شمس‌الدّین محمّد(1387)، دیوان حافظ، تصحیح سلیم نیساری، چ 2، تهران: سخن. -حافظ، شمس‌الدّین محمّد(1384)، فرمانروای آسمان غزل حافظ، تصحیح مؤیّد شریف محلاّتی، چ 1، شیراز: نوید شیراز. - خاقانی اصفهانی، محمّد و مرضیه قربان‌خانی (1394)، استعاره از منظر بلاغت عربی و زبان‌شناسی شناختی، مجلّة انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، دورة 11، شمارة 35، صص 101 ـ 122. - خرّمشاهی، بهاءالدّین (1378) حافظ‌نامه، چ 10، تهران: علمی و فرهنگی. - خرّمشاهی، بهاءالدّین(1379)، ذهن و زبان حافظ، چ 2، تهران: ناهید. - دهخدا، علی اکبر (بی‌تا)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: بنیاد لغت‌نامه دهخدا. - رادفورد، گری (1384)، به کتاب اومبرتو اکو خوش آمدید، ترجمة مهیار آقایی، مجلّه بخارا، شماره 52، صص 240 ـ 266. - زرین‌کوب، عبدالحسین (1381)، نقش بر آب، چ5 ، تهران: سخن. - سجودی، فرزان (1390)، درآمدی بر نشانه‌شناسی شعر، فصلنامة شعر، سال 3، شمارة 6، صص 20 ـ 29. - سیرجانی، سعید (1372)، ای کوته‌آستینان، چ 1، تهران: بی‌نا. - شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، چ 1، تهران: سخن. - شیلر، فردریش (1377)، آزادی و دولت فرزانگی، ترجمة محمود عبادیان، تهران: فرهنگ و اندیشه. - ضمیران، محمّد (1384)، اومبرتو اکو و نشانه‌شناسی، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارة 89 و 90، ص 78 ـ 83. - عیوضی، رشید (1384)، حافظ برتر کدام است؟، چ 1، تهران: امیرکبیر. - قائمی‌نیا، علیرضا (1385)، نشانه‌شناسی و فلسفة زبان، مجلّة ذهن، شماره 27، صص 3 ـ 24. - کزّازی، میرجلال‌الدّین (1389)، پند و پیوند: گزارش بیست غزل حافظ بر پایه زیباشناسی و باورشناسی، چ1 ، تهران: نشر قطره. - مانهایم، کارل (1380)، ایدئولوژی و اتوپیا، ترجمة فریبرز مجیدی، چ1 ، تهران: سمت. - محمّدی، یدالله و همکاران (1394)، «نشانه‌شناسی غزلی از مولانا»، فصلنامة مطالعات عرفانی، دانشگاه کاشان، شماره 21، صص 147 ـ 180. - مشکوه‌الدّینی، مهدی (1388)، سیر زبان‌شناسی، چ 5، مشهد: دانشگاه فردوسی. - مظفّری، علیرضا (1387)، وصل خورشید: شرح شصت غزل از حافظ، چ 1، تبریز: آیدین. - یونگ، کارل گوستاو (1382)، انسان امروزی در جست‌وجوی روح خود، ترجمة فریدون و لیلا فرامرزی، چ 1، مشهد: به‌نشر. -Chandler, Daniel (2007). Semiotics: The Basics, Routledge publishing, 2th Ed., USA - England. -Dingee, William R. (2011), Fifteen Questions with Umberto Eco, November 17, Available at: www.thecrimson.com. -Eco, Umberto (1986), Semiotics and the Philosophy of Language, Indiana University Press & Midland Book Ed., USA. -Eco, Umberto (1976), A Theory of Semiotics, annotation by Kim O'Connor, Bloomington: Indiana University Press. -Guillemette, Lucie & Cossette, Josiane (2006), The Semiotic Process and the Classification of Signs in U. Eco, Université du Québec à Trois-Rivières, in Louis Hébert (dir.), Quebec, Canada, and Online: www.signosemio.com. -Perron, Paul & Danesi, Marcel (1999), Analyzing Cultures: An Introduction and Handbook, Barnes & Noble Publishing, USA. -Semeok, Thomas A. (2001), Signs: An Introduction to Semiotics, University of Toronto Press, 2th Ed., Canada. -Stancati, Claudia (2017), Umberto Eco The Philosopher of Signs, Translated from the French by Michael Behrent with the support of the Florence Gould Foundation. Published in www.Books & Ideas.net, 25 September 2017. -Vassallo, Clare (2016), Umberto Eco’s Semiotics: Interpretation, Encyclopedia, Translation, The English Seminar & Work in Progress in the Social Studies in: Gateway Hall E, University of Malta: www.um.edu.mt, 25 April.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 697 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 445 |
||