پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 610 |
| تعداد مقالات | 9,029 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,082,934 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,656,390 |
بررسی تحلیلی و ساختارشناسی تزیینات در خالصی در موزه آستان قدس رضوی | ||
| نشریه هنرهای کاربردی | ||
| مقاله 2، دوره 1، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 19-36 اصل مقاله (3 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/aaj.2021.5684 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی محمدزاده* 1؛ زینب مرادیان قوجه بگلو2 | ||
| 1استاد، هیئت علمی دانشگاه هنرهای صناعی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنرهای صناعی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 01 آبان 1400، تاریخ پذیرش: 01 آبان 1400 | ||
| چکیده | ||
| مسجد بالاسر در مجموعه آستان قدس قرار دارد و یک بنای بجا مانده از دوره ی غزنوی است راه ورودی به این مسجد از همان ابتدا از قسمت غربی (رواق دارالسیاده و در دوره های بعدی از طریق راهرو پشت دیواره شمالی بقعه که راهرو پس پشت خوانده می شود) بوده است. در این مسجد بعد از ساخت این بنا به ورودی اصلی آن اضافه شده است. در خالصی (مسجد بالاسر) یکی از آثار ارزشمند دوره ایلخانی است که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شود. این در، در تعمیرات و تجدید بنای حرم مطهر امام رضا(ع) در این دوره، به سفارش «امیرعبدالحی بن امیر طاهر الموسوی» برای مسجد بالاسر، که با یک راهرویی به حرم متصل می شده است، ساخته شده است. این پژوهش سعی دارد ساختار کلی این در را به لحاظ فرمی و نقوش اجرا شده با تکنیک های مختلف موجود بر روی آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. همچنین هدف این مقاله دسته بندی نقوش با تکنیک های به کار رفته بر روی آن بوده است. ضرورت این پژوهش در جهت معرفی و شناساندن این اثر فاخر می باشد. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی شئی تاریخی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و میدانی صورت گرفته است و همچنین به صورت دستی و با استفاده از نرم افزار کورل و فتوشاب به تجزیه و تحلیل نقوش پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که اکثر تزیینات و موتیف ها با تکنیک منبت کاری محدب که در دوره ایلخانی رواج گسترده ای داشته است، به انجام رسیده اند و بخش هایی نیز منبت آن ها به صورت تخت انجام گرفته است طرح-های اسلیمی به شکل ترنج و سرترنج و اسپرال های دهان اژدری در پس زمینه ی آن به روش مشبک منبت محدب اجرا شده است. همچنین برخی از حاشیه های باریک با گرهی در هم بافته از گل سه پر و شاخ و برگ، دور قاب های پیشانی را در بر گرفته است روی دماغه و چهارچوب در را کنده کاری با گره های مختلف پوشانده است. تکنیک جووک که در این دوره با ذیل خاتم شناخته می شده به علت سختی کار و همچنین نوع متریال مورد استفاده این تکنیک، به ندرت و عمدتا در آلت های کوچک تر مثل ترنج، ترقه و ... اجرا می شده است و نکته جالب توجه این که گره طبل پیچیده در کادر بالایی کتیبه در، در برخی آثار به جا مانده از دوره ایلخانی نیز دیده شده است. مسجد بالاسر در مجموعه آستان قدس قرار دارد و یک بنای بجا مانده از دورهی غزنوی است راه ورودی به این مسجد از همان ابتدا از قسمت غربی (رواق دارالسیاده و در دورههای بعدی از طریق راهرو پشت دیواره شمالی بقعه که راهرو پس پشت خوانده میشود) بوده است. در این مسجد بعد از ساخت این بنا به ورودی اصلی آن اضافه شده است. در خالصی (مسجد بالاسر) یکی از آثار ارزشمند دوره ایلخانی است که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری میشود. این در، در تعمیرات و تجدید بنای حرم مطهر امام رضا(ع) در این دوره، به سفارش «امیرعبدالحی بن امیر طاهر الموسوی» برای مسجد بالاسر، که با یک راهرویی به حرم متصل میشده است، ساخته شده است. این پژوهش سعی دارد ساختار کلی این در را به لحاظ فرمی و نقوش اجرا شده با تکنیکهای مختلف موجود بر روی آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. همچنین هدف این مقاله دسته بندی نقوش با تکنیکهای به کار رفته بر روی آن بوده است. ضرورت این پژوهش در جهت معرفی و شناساندن این اثر فاخر میباشد. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی شئی تاریخی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و میدانی صورت گرفته است و همچنین به صورت دستی و با استفاده از نرم افزار کورل و فتوشاب به تجزیه و تحلیل نقوش پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان میدهد که اکثر تزیینات و موتیفها با تکنیک منبت کاری محدب که در دوره ایلخانی رواج گستردهای داشته است، به انجام رسیدهاند و بخشهایی نیز منبت آنها به صورت تخت انجام گرفته است طرح-های اسلیمی به شکل ترنج و سرترنج و اسپرالهای دهان اژدری در پس زمینهی آن به روش مشبک منبت محدب اجرا شده است. همچنین برخی از حاشیههای باریک با گرهی در هم بافته از گل سه پر و شاخ و برگ، دور قابهای پیشانی را در بر گرفته است روی دماغه و چهارچوب در را کنده کاری با گرههای مختلف پوشانده است. تکنیک جووک که در این دوره با ذیل خاتم شناخته میشده به علت سختی کار و همچنین نوع متریال مورد استفاده این تکنیک، به ندرت و عمدتا در آلتهای کوچکتر مثل ترنج، ترقه و ... اجرا میشده است و نکته جالب توجه این که گره طبل پیچیده در کادر بالایی کتیبه در، در برخی آثار به جا مانده از دوره ایلخانی نیز دیده شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مسجد بالاسر؛ در خالصی؛ منبت؛ ایلخانی | ||
| موضوعات | ||
| تحلیل کاربردی آثار و اشیاء تاریخی کهن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analytical and Structural Study of Wooden Ornamentation of Khalesi Door at Astan Quds Razavi Museum | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mehdi mohammadzadeh1؛ Zeynab Moradiyan2 | ||
| 1Professor, Faculty of Islamic University of Industrial Arts, Tabriz University of Islamic Arts | ||
| 2M.A. Student, Islamic Art, ,Faculty of Arts, Islamic Art University of Tabriz, Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Balasar mosque is the remnant of an Iranian historical monument established in Ghaznavids, the Ghaznavid dynasty was a Persianate Muslim dynasty of Turkic mamluk origin at their greatest extent ruling large parts of Iran, Afghanistan, much of Transoxiana and the northwest Indian subcontinent from 977 to 1186. The entrance to the mosque was from inception on the west side (called as the porch of the Dar-al-Siyadah as one of the oldest porches extends from north to south in the west and southwest of the Imam Reza Shrine (the shrine in Mashhad, Iran is a complex which contains the mausoleum of Imam Reza, the eighth Imam of Twelver Shi‘ites); the reason for naming it is that this porch has been the place of gathering of Sadat and those belonging to the family of Imam Ali (as) since ancient times) and then was through the corridor behind the northern wall of the tomb, which is called the back corridor (Pas Posht) in later periods. The door of this mosque has been added to its main entrance after the construction of this building. Khalesi Door located in Balasar mosque is one of the valuable monuments of the Ilkhanid dynasty (the Ilkhanate, also spelled Il-khanate, known to the Mongols as Hülegü Ulus was a khanate established from the southwestern sector of the Mongol Empire, ruled by the Mongol House of Hulagu in Iran from 1253 to 1336 for 83 years), which is preserved at the Astan Quds Razavi Museum. During the repair and rebuilding of the Imam Reza Holy Shrine in this period, this door was built to order "Amir Abdul Hai ibn Amir Taher al-Musawi" for the Balasar mosque, which was joined to the shrine via a corridor. The structure and design of this door is in the form of frames and plates, the ornaments of this door has benefited from approaches, techniques and architectures such as geometric motifs, plant designs and arabesque decoration as well as inscriptions using several skills and techniques such as carving, wood carving, Latticework, Javak, Girih and Zomudgari. The purpose of this article were the attempts made to scrutinize and analysis the ornaments implemented on this door, aiming at classifying the utilized motifs and techniques, and to answer the question of what type of ornamentation has been employed on the Khalesi Door. The design of the present study was descriptive-analytical research of historical objects. The required data collection tools in this study was the sources andreferences related to library and field studies, manual techniques and the application of software to analyze the motifs. According to the findings obtained from the current study, most of the ornaments and the motifs were implemented by wood carving technique, which has been widely applied during the Ilkhanid dynasty. The Javak technique, known with Zil Khatam during this period, has been rarely performed and mainly in smaller instruments, such as bergamot, due to the difficulty of work and the type of materials utilized in the technique. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Balasar mosque, Khalesi Door, Ornaments, Woodcarvin, Ilkhanid | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,065 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,477 |
||