پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 651 |
| تعداد مقالات | 9,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,341,925 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 47,847,139 |
کارکردهای زبانی و بلاغی در اشعار انوری | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| مقاله 10، دوره 13، شماره 30، بهمن 1401، صفحه 241-262 اصل مقاله (507.83 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2022.25985.2041 | ||
| نویسندگان | ||
| فتح الله مجتبایی1؛ علیرضا امامی2؛ عاطفه طهماسبی گرکانی* 3 | ||
| 1استاد دانشگاه تهران | ||
| 2استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران | ||
| 3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول) | ||
| تاریخ دریافت: 30 دی 1400، تاریخ بازنگری: 19 بهمن 1400، تاریخ پذیرش: 20 بهمن 1400 | ||
| چکیده | ||
| دیوان انوری از جهات مختلفی، به‌خصوص از نظر سبکی و چگونگی کاربرد زبان، حائز اهمیت و توجّه است. سروده‌‌های او در پنج قالب قصیده، قطعه، غزل، مثنوی و رباعی هستند و آنچه در دیوان وی جلب نظر می‌کند، تفاوت زبانی و شیوۀ بیان او در انواع و قالب‌های مختلف ادبی است؛ از این رو، با وجود اینکه در مجموع اشعار او، مشابهت‌های فکری و زبانی مشهود است، باید ویژگی‌های سبکی شعر او را در هر قالب، به‌طور جداگانه بررسی کرد. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و ارائۀ نمونه‌هایی از اشعار مندرج در دیوان انوری، به تفاوت‌های سبکی و زبانی وی در قالب‌ها و موضوعات شعری و متناسب با مخاطب‌های متفاوت پرداخته است. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل ویژگی‌های سبکی اشعار انوری نشان می‌دهد او متناسب با موضوع، قالب، ممدوح و مخاطب، شگردهای زبانی و ادبی متفاوتی را به‌کار برده است. به‌طور کلّی، شعر انوری را در چهار نوع زبانی می‌توان بررسی کرد: 1. زبان متناسب با شعر درباری و مدحی 2. زبان متناسب با پند و اندرز؛ 3. زبان عامیانه 4. زبان تغزّلی و عاشقانه. با قضاوتی منصفانه و دقّت در اشعار انوری، ثابت می‌شود که وی از عهدۀ تنوّع قالب‌ها و مضامین و به تناسب آن‌ها، تنوّع زبان و بیان، به‌خوبی برآمده است، لفظ و معنا را متناسب با یکدیگر آورده و برای القای هرچه بهتر ظرایف معنایی، بهترین بهره را از امکانات موجود در زبان برده است. انوری با بهره‌گیری از علوم مختلف، همچون طب، نجوم و منطق و در عین حال، نزدیک‌شدن به زبان عامۀ مردم، تجدّدی در زبان شعر به‌وجود آورده است. دیوان شعر او هم تصویری تمام‌قد از شعر درباری و مطابق مقام ممدوح عرضه می‌کند و هم در سطح عموم مردم زمان خود و متناسب با فهم آن‌ها اشعاری دارد و هم متناسب با حال‌وهوای معشوق و آیین دلدادگی، ابیات مسحورکننده‌ای را شامل می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انوری؛ فن شاعری؛ قالب شعری؛ سبک؛ زبان؛ بلاغت؛ مخاطب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Linguistic and rhetorical functions in the poetry of Anwari | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyyed Fathollah Modjtaba’i1؛ Alireza Emami2؛ Atefeh Tahmasbi Garakani3 | ||
| 1Professor University of Tehran | ||
| 2Tehran University | ||
| 3PhD Student of Tehran University | ||
| چکیده [English] | ||
| Anwari’s divan is of prime importance and worthy of consideration from different perspectives especially from the linguistic one. He wrote poetry in five different forms: qasideh, qit’ah (fragment), ghazal (lyric), maṯnawi, and ruba’i (quatrain). However, what attracts one’s attention to his poetry is the versatile language and mode of expression he employs in different literary genres and forms. Consequently, although there are apparent similarities as to the thought and language of his composition, the stylistic characteristics of his poetry should be separately analyzed with regard to every given form. Employing an archival descriptive-analytical method, this article deals with the stylistic and linguistic peculiarities of his poetry regarding the forms, themes and audience appropriation in selected poems from his poetry collection. Results obtained from the analysis of Anwari’s poetry suggest that the poet employs different modes and techniques of expression appropriate to the subject matter, form, object of praise (mamdouh), and audience. In general, Anwari’s poetry can be studied in four types of language registers: 1) language appropriate to court and praise poetry; 2) language appropriate for advice; 3) language of the common people and in some cases the language of the lower class of the society: 4) lyrical and romantic language. With a fair and careful evaluation of Anwari's poems, it is proved that he can well handle the variety of forms and themes and the variety of language and expression in proportion to them, merge the word and the meaning in proportion to each other and make the most of language to express conceptual delicacies. Using various contemporary sciences such as medicine, astronomy, logic, etc., and at the same time approaching the language of the common people, Anwari created a modernity in the language of poetry. His poetry collection includes exemplary praise and court poems, poems palatable to common people’s taste and fascinating portrayal love poems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Anwari, poesy, poetic form, Style, language, rhetoric, audience | ||
| مراجع | ||
|
- انوری، محمّد بن محمّد (1337)، دیوان اشعار، به‌کوشش سعید نفیسی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی پیروز.
- انوری، محمّد بن محمّد (1364)، دیوان اشعار، تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، چ2، تهران: علمی و فرهنگی.
- انوری ابیوردی، اوحدالدین. (680 ق). نسخه خطی دیوان انوری. دست‌نویس شماره 13503 کتابخانه مجلس.
- بساک، حسن و محسن شریفی صحی (1392)، اقتباس‌ها و سرقات دیگران از انوری، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی، سال 1، شمارۀ 3،صص 41-48.
- پارسا، سیّداحمد و فرشاد مرادی (1383)، مقایسة سبکی هجویات در دو دیوان خاقانی و متنبّی، پژوهش‌نامۀ علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ 58، صص 1-22.
- ترکی، محمّدرضا و سمیّه رجبی (1395)، طرز انوری در غزل‌ها و رباعی‌ها با تکیه بر ویژگی‌های نحوی کلام، دوفصلنامۀ ادب فارسی، سال 6، شمارۀ 2، صص 21-40.
- حقیقی، شهین و محمّدحسین کرمی (1395)، بررسی مضامین اجتماعی و سیاسی مقطّعات انوری ابیوردی، مجلۀ شعرپژوهی، سال 8، شمارۀ 4، صص 47-70.
- حکیما، فاطمه و ناصر محسنی‌نیا (1394)، تبیین نظریۀ ادبی انوری ابیوردی، فنون ادبی، سال 7، شمارۀ 2، صص 43-70.
- حلبی، علی‌اصغر (1364)، مقدّمه‌ای بر طنز و شوخ‌طبعی در ایران، تهران: پیک.
- زینی‌وند، تورج و ابوذر تکش (1391)، بازتاب فرهنگ و ادب عربی در شعر انوری، نشریۀ ادبیات تطبیقی، سال 4، شمارۀ 7، صص 99-124.
- سعدی، مصلح بن عبدالله (1377)، دیوان غزلیات استاد سخن سعدی، چاپ نهم، تهران: مهتاب.
- سمرقندی، دولتشاه (1382)، تذکرة‌الشعرا، تهران: اساطیر.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1372)، مفلس کیمیافروش، تهران: سخن.
- شمیسا، سیروس (1375)، سبک‌شناسی شعر، چ2، تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس (1376)، سیر غزل در شعر فارسی، چ5، تهران: فردوس.
- شهیدی، جعفر (1388)، شرح لغات و مشکلات دیوان انوری، تهران: علمی و فرهنگی.
- شهیدی، جعفر(1342)، گوهری در خلاب یا غباری بر فلک، مجلۀ یغما، شمارۀ 187، صص 561- 564.
- صفا، ذبیح‌الله (1363)، تاریخ ادبیات ایران، چ6، تهران: فردوسی.
- صفا، ذبیح‌الله (1370)، تاریخ ادبیات ایران، چ8، تهران: ققنوس.
- صرفی، محمّدرضا (1388)، ابن‌رومی و انوری در عرصۀ هجویه‌سرایی، نشریۀ ادبیات تطبیقی، سال 1، شمارۀ 1، صص 85-63.
- فروزانفر، بدیع‌الزمان (1369)، سخن و سخنوران، چ4، تهران: خوارزمی.
- کهدویی، محمّدکاظم و سمیرا صدیقی مورنانی (1395)، بررسی و تحلیل موعظه در شعر انوری، پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی، شمار، 31، صص 45-80.
- مؤذنی، علی‌محمّد (1394)، استقبال و معارضۀ حزین لاهیجی در قصاید، فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، سال 7، شمارۀ 24، صص 121-140.
- موسوی گرمارودی، سیّدعلی (1382)، طنز در قطعات انوری، نامۀ انجمن، شمارۀ 23، صص 23-30.
- نوروزی، یعقوب (1399)، ویژگی‌های ادبی و بلاغی شاعران و سنجش اصالت ضبط‌های نسخ با تکیه بر آن (مطالعۀ موردی: دیوان خاقانی)، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان، سال 11، شمارۀ 21، صص 445-470.
- نیکوبخت، ناصر (1380)، هجو در شعر فارسی (نقد و بررسی شعر هجوی از آغاز تا عصر عبید)، تهران: دانشگاه تهران و دانشگاه کاشان.
- واعظ، بتول و رقیّه کاردل ایلواری (1391)، بررسی و نقد جامعه‌شناختی قصاید انوری، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، سال 7، شمارۀ 26، صص 131-154.
- هاشمی، سیدمحمّدکاظم و مظاهر مصفّا (1396)، سبک‌شناسی هجویات انوری ابیوردی، فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال 10، شمارۀ 2، صص 269-287.
- همّتی، شهریار، فاطمه کلاهچیان و زهره باقری (1391)، بررسی کارکرد هجو در شعر حطیئه و انوری، کاوش‌نامۀ ادبیات تطبیقی (مطالعات تطبیقی میان عربی و فارسی)، سال 2، شمارۀ 8، صص 139-154. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 516 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 417 |
||