پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 610 |
| تعداد مقالات | 9,029 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,082,948 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,656,401 |
برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| مقاله 12، دوره 13، شماره 30، بهمن 1401، صفحه 295-318 اصل مقاله (653.55 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2022.26290.2056 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد امیر مشهدی* 1؛ پروانه مهرسرشتان2 | ||
| 1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
| تاریخ دریافت: 23 بهمن 1400، تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1400، تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1400 | ||
| چکیده | ||
| نظامی از شگردهای موسیقایی زیادی برای آراستن خسرو و شیرین، استفاده کرده است. یکی از این شگردها که سبب جلوه‌های موسیقایی، برجستگی، التذاذ ادبی یا اطلاق سبک فردی شده، جفت‌واژگان مشابه است که در مجاورت یکدیگر استفاده گردیده است. جفت‌واژگانی که بسامد دارد، تعمّدی و بر محور خرد و اندیشه‌مندی استوار است و موجب شده شعر از خاصیت خودکارشدگی متمایز شود. جفت‌واژگان مشابه مجاور به دو صورت جلوه‌گر شده‌اند: تعدادی تحت عنوان صنایع بدیع لفظی یا معنوی، از جمله جناس، تکرار و تناسب نام‌هایی به خود اختصاص داده‌اند؛ مانند نُقره و نَقره، نافه و نیفه و تعدادی، ماهیت آوایی مشابه دارند و نام خاصّی از صنایع به خود اختصاص نداده‌اند؛ مانند ارغنونی و ارغوانی، خسک و خستگی. در پژوهش حاضر، تمامی ابیات خسرو و شیرین با توجّه به مبحث جفت‌واژگان مشابه، با منابع کتابخانه‌ای واکاوی شده و سپس ابیات واجد شرایط، با محوریت مؤلّفه‌های برجستگی، با روش توصیفی - تحلیلی، بررسی و طبقه‌بندی شدند. هدف، معرفی ویژگی سبکی، بیان اهمیت و بسامد جفت‌واژگان مدّنظر، کاربرد و تأثیر آن‌ها در جلوگیری از خودکارشدگی شعر و معرّفی جلوه‌های برجستگی‌های ادبی خسرو و شیرین است. نتیجۀ حاصل از پژوهش آن است که حضور جفت‌واژگان مشابه، حضوری نظام‌مند، با کاربردهای متعدّد و متفاوت است و ایجاد انواع برجستگی، موسیقی و تنالیته مترتّب بر اندیشه، نظامی را به استفادۀ مکرّر از جفت‌واژگان واداشته است. رویکرد پژوهش کاملاً جدید است و به بیان ویژگی سبکی پرداخته است که با توجّه به بسامد چشمگیر در خسرو و شیرین، تاکنون مغفول مانده و در این پژوهش، در شاهدمثال‌ها نمایان شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جفت‌واژگان مشابه؛ خسرو و شیرین؛ موسیقی؛ برجستگی ادبی؛ نظامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Similar Pairs in Nizami’s Khosrow and Shirin | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Amir Mashhadi1؛ Parvaneh Mehrsereshtan2 | ||
| 1Professor of Persian Language and Litcrature Department, University of Sistan and Balochestan, Zahedan, Iran | ||
| 2PhD Student of Persian Language and Litcrature Department, University of Sistan and Balochestan, Zahedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Nizami has used many techniques to decorate his masterpiece Khosrow and Shirin. One of these techniques creating musical effects, foregrounding, literary taste, and individual style is using adjacent similar pairs of words; pairs of words with a high co-occurrence which are used intentionally and wittily to make poetry free from automatization. Adjacent similar pairs are employed in the work in two ways. A number of them (such as noqre and naqare, nâfe and nife, etc.), as verbal or conceptual figures of speech, have been termed pun, repetition, interrelated terms, and the like. Some others having only similar phonetic structures have not been yet given a specific name as a type of figures of speech (for instance arqanooni and arqavâni, khask and khastegi) all the verses of Khosrow and Shirin were dealt with, searching for similar pairs of words. The study aimed to introduce the stylistic feature and foregrounding techniques express the importance and frequency of the similar pairs of words and show how their use help prevent the automatization of poetic language. The result obtained from the research demonstrates that the presence of adjacent similar words is systematic and reveals a variety of functions. The creation of a variety of music, tonalities, and thought-provoking literary foregrounding has required Nizami to repeatedly use adjacent pairs. The research approach is completely new and has expressed a stylistic feature that has been neglected despite its significant frequency in Khosrow and Shirin as illustrated with several examples. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Similar pairs, Khosrow and Shirin, Nizami, Musicality, Literary foregrounding | ||
| مراجع | ||
|
- آذرنوش، آذرتاش (1391)، فرهنگ معاصر عربی– فارسی، چ15، تهران: نشر نی.
- احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، ج1، چ12، تهران: نشر مرکز.
- ایگلتون، تری (1380)، پیش‌درآمدی بر نظریۀ ادبی، چ2، تهران: نشر مرکز.
- ثروتیان، بهروز (1391)، خسرو و شیرین، چ2، تهران: امیرکبیر.
- زرّین‌کوب، عبدالحسین (1389)، نقد ادبی، چ9، تهران: امیرکبیر.
- زنجانی، برات (1377)، صور خیال در خمسۀ نظامی، چ1، تهران: امیرکبیر.
- سجودی، فرزان (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، چ1، تهران: علم.
- سرداغی، محمّدحسین و ناهید نصر آزادانی (1395)، غنای قافیه در خسرو و شیرین، فنون ادبی، سال 8، شمارۀ 1، صص 119-132.
- شعیری، حمیدرضا (1385)، تجزیه و تحلیل نشانه- معناشناختی گفتمان، چ1، تهران: سمت.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1389)، موسیقی شعر، چ21، تهران: آگه.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1377)، جادوی مجاورت، مجلۀ بخارا، سال 1، شمارۀ 2، صص 16-26.
- شمیسا، سیروس (1393)، نگاهی تازه به بدیع، چ5، تهران: میترا.
-شمیسا، سیروس (1383)، نقد ادبی، چ4، تهران: فردوس.
- صفوی، کورش (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیات، نظم، ج1، چ3، تهران: سورۀ مهر.
- صفوی، کورش (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیات، شعر، ج2، چ3، تهران: سورۀ مهر.
- طغیانی، اسحاق و مسعود آلگونه جونقانی (1388)، صورت و ساخت شعری خسرو و شیرین نظامی، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، سال 6، شمارۀ 24، صص 107-128.
-قویمی، مهوش (1383)، آوا و القا: رهیافتی به شعر اخوان ثالث، چ1، تهران: هرمس.
- کالر، جاناتان (1382)، نظریۀ ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، چ1، تهران: نشر مرکز.
-کوش، سلینا (1398)، اصول و مبانی تحلیل متون ادبی، ترجمۀ حسین پاینده، چ3، تهران: مروارید.
- معین، محمّد (1371)، فرهنگ فارسی، ج2، چ8، تهران: امیرکبیر.
- میری، مریم و حمید صمصام (1393)، برجسته‌سازی‌های ادبی در شعر بیدل دهلوی، زیبایی‌شناسی ادبی، سال 5، شمارۀ 20، صص 101-140.
- نظامی، الیاس بن یوسف (1391)، خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سـعید حمیدیان، چ13، تهران: قطره.
- نیکخواه نوری، امّ‌البنین، مصطفی سالاری و بهروز رومیانی (1400)، بررسی توازن واژگانی در غزل‌های سنایی، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 12، شمارۀ 23، صص 205-234.
- هاشمی، احمد (1393)، جواهرالبلاغه، ترجمۀ محسن غرویان، چ3، قم: اندیشۀ مولانا.
- Johnson, Mark and George Lakoff (1980), Metaphors we live, The University of Chicago | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 195 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 221 |
||