پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 610 |
| تعداد مقالات | 9,027 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,082,807 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,656,333 |
بررسی امکان وقوع اجماع از منظر فقه امامیه | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| دوره 15، شماره 30، خرداد 1402، صفحه 177-204 اصل مقاله (527.81 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2022.23628.2897 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد مهدی اسمعیل پور1؛ محمد حسن حائری* 2؛ محمد تقی قبولی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| 2استاد دانشگاه فردوسی مشهد/ دانشکده استاد فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. (نویسنده مسئول) | ||
| 3دانشیار فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 20 خرداد 1400، تاریخ بازنگری: 15 دی 1400، تاریخ پذیرش: 18 دی 1400 | ||
| چکیده | ||
| شاید در نگاه نخست چنین به نظر رسد که بسیاری از فقیهان امامیّه امکان واقع شدن اجماع را امری مسلّم می دانند، در حالی که این امر بستگی به تعریف مورد پذیرش ما از اجماع و مبنای حجیّت آن خواهد داشت. با تعاریف ارائه شده از اجماع بر پایه حسّ، حدس و لطف ، امکان وقوع آن عادتاً امری محال است. از نگاه نگارندگان محال است در اموری که دلیل معتبری از آیات و روایات وجود ندارد همه فقها در جمیع اعصار و امصار با سلائق و زمینه های فکری متنوّع مخصوص به خود مطابق یکدیگر فتوا دهند و در فرض وقوع چنین توافقی، راهکار اطمینان بخشی برای اطلاع از فتوای تمامی فقها وجود نخواهد داشت. به نظر می رسد تنها در صورتی که حجیّت اجماع را بر پایه دلیل عقل بپذیریم وقوع آن در مقام ثبوت و اثبات بدون مانع خواهد بود؛ چه این که در این فرض، لزومی به تحصیل رأی موافق جمیع فقها نخواهد بود، بلکه موافقت اکثر فقها یا معروفین در فتوا بر امر مجعٌ علیه و نبودِ قول مخالف، موجب اطمینان به موافقت شارع با امر مجمع ٌ علیه خواهد شد. این پژوهش در تلاش است تا از طریق بازخوانی تعاریف پذیرفته شده از اجماع نزد فقهای امامیّه و مبانی حجیّت آن به بررسی امکان تحقّق اجماع بپردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اجماع؛ امکان وقوع اجماع؛ امکان تحقّق اجماع؛ وفاق؛ شهرت؛ عدم حلاف؛ اجماع مدرکی؛ اجماع بر مبنای دلیل عقل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the possibility of consensus from the perspective of Imami jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Mahdi Esmaelpour1؛ Mohammad Hasan Haeri2؛ Mohammad Taghi Ghabooli3 | ||
| 1Jurisprudence and Fundamentals of Law / Shahid Motahari Faculty of Theology / Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 2Professor, Ferdowsi University of Mashhad / Faculty of Theology and Islamic Studies | ||
| 3Ferdowsi University | ||
| چکیده [English] | ||
| At first glance, it may seem that many Imami jurists take the possibility of consensus for granted, while this will depend on our accepted definition of consensus and the basis of its authority. With definitions of consensus based on sense, conjecture, and grace, it is usually impossible for that to happen. From the author's point of view, it is impossible for all jurists in all ages with different tastes and intellectual backgrounds to issue fatwas in matters for which there is no valid evidence from verses and hadiths, and in case of such an agreement, a reassuring solution to know the fatwa. Not all jurists will exist. It seems that only if we accept the authority of consensus on the basis of reason, its occurrence will be in the position of proof and proof without hindrance, because in this case it is not necessary to study the opinion of all jurists, but the consent of most jurists or The famous people in the on the subject of consensus and the absence of the opposite promise ensures that the shari'ah agrees with on the subject of consensus. This research tries to examine the possibility of realizing consensus by re-reading the accepted definitions of consensus among Imami jurists and the principles of its authority. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Consensus, The possibility of a consensus, The possibility to occurrence of a consensus, No disagreement, (Vefaq), reputation (Shohrat), (Madraki), (Mohtamal -ul- Madrak) | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم.
- نهج البلاغه.
- آقا بزرگ طهرانی، محمدحسن (1408ق)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، چ2، قم: اسماعیلیان.
- آلامدی، علی بن ابی علی (بی تا)، الإحکام فی اصول الأحکام، ج1و4، بیروت: المکتب الاسلامی.
- ابن حزم، علی بن احمد بن سعید (بی تا)، الإحکام فی اصول الأحکام، ج1، قاهره: زکریا علی یوسف.
- ابن ماجه، محمد بن یزید القزوینی (1394ق)، سنن ابن ماجه، ج5، چ2، مصر: دار إحیاء الکتب العربیه.
- ابویعلی، محمد بن الحسن (1410ق)، العدّه فی اصول الفقه، ج4، چ2، ریاض: جامعه الملک محمد بن سعود الاسلامیه.
- اصبهانی، محمود بن عبدالرحمن (1406ق)، بیان المختصر فی شرح مختصر ابن الحاجب، ج1، ریاض: دار المدنی.
- اصفهانی، سید ابوالحسن (بی تا)، منتهی الوصول الی غوامض کفایه الاصول، تهران: شرکت سهامی چاپخانه فردوسی.
- اصفهانی، شیخ محمدحسین (1414ق)، نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، ج3، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- الازدری السجستانی(ابی داوود)، سلیمان بن اشعث (بی تا)، سنن ابی داوود، ج4، بیروت: المکتبه العصریه.
- الترمذی، محمد بن عیسی (1395ق)، سنن الترمذی، ج4، چ2، مصر: شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البالی.
- انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1419ق)، فرائد الاصول، ج1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- ایروانی، محمدباقر (1412ق)، الحلقه الثالثه فی اسلوبها الثانی، ج2، قم: المحبّین.
- ایزدی فرد، علی اکبر (1388)، عرف و جایگاه آن در استنباط احکام شرعی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 1، 45-73.
- جرجانی، علی بن محمد (1403ق)، التعریفات، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- حاکم نیشابوری، محمد بن عبد الله (1411ق)، المستدرک علی الصحیحین، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- حکیم، سید محسن (1391)، مستمسک العروه الوثقی، ج8، چ4، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- حکیم، سید محمدتقی (1979م)، الاصول العامه للفقه المقارن، ج1، چ2، بیروت: موسسه آل البیت.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1380)، تهذیب الوصول الی علم الاصول، قم: مؤسسه الامام علی(ع).
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (۱۴۰۶ق)، مبادئ الوصول الی علم الاصول، ج1، چ2، بیروت: دار الاضواء.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1425ق)، نهایه الوصول الی علم الاصول، ج1و3، قم: مؤسسه الامام صادق(ع).
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (بی تا)، معارج الاصول، ج1، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1427ق)، انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، ج1، چ3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خوئی، سید ابوالقاسم (1413ق)، مصباح الاصول، ج2، قم: مکتبه الداوری.
- ساعدی، جعفر (1384)، اجماع در اندیشه شیعی، فقه اهل بیت، 42، 25-43.
- سبحانی تبریزی، جعفر (1383)، اصول الفقه المقارن فیما لا نصّ فیه، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- سبحانی تبریزی، جعفر (1388)، الوسیط فی اصول الفقه، ج2، چ4، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- سبحانی تبریزی، جعفر (1414ق)، المحصول فی علم الأصول، ج3، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
- سبحانی تبریزی، جعفر (1429ق)، الموجز فی اصول الفقه یبحث عن الادله اللفظیه و العقلیّه، ج1، چ14، قم: مأسسه امام صادق(ع).
- سبزواری، ملاّ محمدباقر (بی تا)، ذخیره المعاد فی شرح الارشاد، ج1، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
- سعدی، ابوجیب (1416ق)، موسوعه الاجماع، ج1، چ3، مصر: دار الهدی النبوی.
- سید مرتضی علم الهدی، علب بن الحسین (بی تا)، رسائل الشریف المرتضی، قم: دار القرآن الکریم.
- سید مرتضی علم الهدی، علی بن الحسین (1346)، الذریعه الی اصول الشریعه، ج2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- شافعی، محمد بن ادریس (1358ق)، الرساله، ج1، مصر: مکتبه الحلبی.
- شاکری، بلال (1395)، بازخوانی حجیّت اجماع مدرکی، فقه و اصول، 106، 45-66.
- صدر، سید محمدباقر (1406ق)، دروس فی علم الاصول، ج1، چ2، بیروت: دار الکتب اللبنانی.
- طبرسی، احمد بن علی (1385)، الاحتجاج، ج2، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
- عبد الوهاب، خلاف (۱۹۴۲م)، علم اصول الفقه و خلاصه التاریخ التشریع، قاهره: مطبعه المدنی المؤسسه السعودیه بمصر.
- عریضی خراسانی، حسن بن محمد علی (1369)، اربع اراجیز الالفیه النوریه، مشهد: آستان قدس رضوی.
- علامه مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانور الجامعه لدرر أخبار الائمه الأطهار، ج28، بیروت: دار احیاء التراث.
- غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1413ق)، المستصفی، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- فاضل تونی، عبدالله بن محمد (1412ق)، الوافیه فی اصول الفقه، ج1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- فخر رازی، محمد بن عمر (1418ق)، المحصول، ج3، بیروت: مؤسسه الرساله.
- مبلغی، احمد (1383)، موسوعه الاجماع فی فقه الامامیه، قم: بوستان کتاب.
- محمدی خراسانی، علی (بی تا)، شرح اصول فقه، ج1، چ5، قم: دار الفکر.
- المروج الجزایری، سید محمدجعفر (1413ق)، منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه، ج4، چ4، قم: مؤسسه دارالکتب الجزایری.
- مصطفوی، سید کاظم (20/2/1399)، درس خارج اصول، آدرس اینترنتی: http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/mostafavi/osool/94/941027/
- مظفّر، محمدرضا (1430ق)، اصول الفقه، ج3، چ5، قم: موسسه النشر الاسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (1428ق)، انوار الاصول، ج2، چ2، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
- منتهایی، عباس (1380)، علم اصول فقه و سرچشمه های حقوق اسلامی، ماهنامه کانون، 26، 108-117.
- میرزای قمی، ابوالقاسم (1335)، قوانین الاصول، ج1، چ2، قم: المکتبه الاسلامیه.
- نائینی، میرزا محمدحسین (1376)، فوائد الاصول، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1362)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج42، چ7، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- وحید بهبهانی، محمدباقر (1415ق)، الفوائد الحائریه، ج1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- وحید بهبهانی، محمدباقر (1416ق)، الرسائل الاصولیه، ج1، قم: مؤسسه العلامه المجدّد الوحید البهبهانی.
- وزاره الاوقاف السعودیه، الجریمه و العقاب فی الاسلام (بی تا)، ریاض: وزاره الاوقاف السعودیه.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود (1417ق)، بحوث فی علم الاصول، ج4، چ2، قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 207 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 238 |
||