پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 648 |
| تعداد مقالات | 9,475 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,306,283 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 47,823,915 |
تحلیل فقهی -حقوقی نسبت بین حق و حکم | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| دوره 16، شماره 37، دی 1403، صفحه 173-198 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2023.30281.3565 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد باقر عامری نیا* 1؛ عباسعلی فراهتی2 | ||
| 1دانشیار گروه حقّوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران(نویسنده مسئول) | ||
| 2استادیاردانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 22 فروردین 1402، تاریخ بازنگری: 24 تیر 1402، تاریخ پذیرش: 28 تیر 1402 | ||
| چکیده | ||
| دربارۀ ماهیت حقّ و حکم اختلاف نظر وجود دارد. بعضی حقّ را سلطنت، بعضی آن را نوعی از ملک و عده‌ای آن را اعتباری خاصّ تعریف کرده‌اند. همین اختلاط موجب شده که در تعیین مصادیق و بازشناسی آن از حکم، اختلاف نظر وجود داشته باشد. در نگاه مشهور، هرآن چه که قابلیّت اسقاط یا نقل و انتقال داشته باشد حقّ و هرچه فاقد این دو خصیصه باشد حکم است. این معیار به رغم شهرتی که دارد، در نگاه دقیق مستلزم دور است. مقالۀ حاضر که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای انجام شده است ضمن بررسی دو دیدگاه، بر این نکته تأکید می‌کند که ضابطۀ بهتر برای شناساندن حقّ و حکم این است که هرآن چه از نقطه نظر مبانی فقهی و قانونی جنبۀ نظم عمومی دارد، حکم و مقابل آن مصداق حقّ خواهد بود. مسأله دیگری که در بحث حقّ وحکم حائز اهمیت می‌باشد موارد شکّ است؛ یعنی مواردی که بین حقّ یا حکم بودن آنها تردید وجود دارد. در اینگونه موارد، راه حلّ های مختلفی ارائه شده است. برخی اصل را بر حقّ بودن، گذاشته و حکم بودن را نیازمند دلیل می‌دانند و برخی دیگر عکس آن؛ لیکن به نظر می‌رسد در این موارد باید بر حسب مورد به سایر قواعد و اصول از جمله اصول عملیّه رجوع کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حق؛ حکم؛ بازشناسی؛ قابلیت اسقاط؛ قابلیت نقل و انتقال؛ نظم عمومی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jurisprudential analysis of the relationship between right and ruling | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohamadbagher amerinia1؛ Abasali Farahati2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Law, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran (Corresponding Author) | ||
| 2Assistant Professor, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University, Kashan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| There is a difference of opinion about the nature of the right and ruling. Some have defined the right as domination, some have defined it as a type of property, and some have defined it as a special credit. This disorder has caused that there is a difference of opinion in determining the examples and recognizing the right from the verdict. In the famous view, whatever has the ability to be revoked or transferred is a right, and whatever lacks these three characteristics is a ruling. In spite of its reputation, this criterion requires vicious circle. This means that everything that can be revoked and transferred is considered a right, then the question arises as to what can be revoked or transferred. As when we say in the definition of the sentence; Ruling is something that cannot be revoked or transferred, the question comes to mind as to what cannot be revoked or transferred. Perhaps it can be said that a better criterion for identifying the right and ruling is to say that whatever is contrary to the public order from the point of view of jurisprudential and legal foundations will be a ruling and its opposite will be an example of right. Another issue that is important in the discussion of right and ruling is cases of doubt, that is, cases where there is doubt between whether they are right or ruling. In such cases, various solutions have been presented; Some people consider it preferable to be "right", while they consider being "ruling" as requiring a reason, and others the opposite, but it seems that in these cases, it is necessary to refer to other rules and principles, including practical principles, depending on the case. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| right, judgment, recognition, revocability, transferability, public order | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم.
- آل بحرالعلوم، سید محمد (۱۳۶۲)، بلغه الفقیه، ج1، چ4، تهران: مکتبه الصادق.
- احسائی(ابن ابی جمهور)، محمد بن علی بن ابراهیم (1404ق)، عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، ج3، بی جا: بی نا.
- اصفهانی، محمدحسین (۱۴۱۸ق)، حاشیه المکاسب، ج1، قم: انوار الهدی.
- انصاری(شیخ)، مرتضى بن محمدامین (1386)، المکاسب، ج3، چ2، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری(ره).
- ایروانی، علی (۱۳۷۹)، حاشیه المکاسب، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین علی (۱۴۱۹ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج12، قم: اسماعیلیان.
- جزایری، محمدجعفر (1428ق)، هدی الطالب الی شرح المکاسب، ج1، بی جا: طلیعه النور.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۷۲)، مشروعیت حقّ و حکم آن با تأکید بر حقّ معنوی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1152، 121-132.
- حسینی حائری، سید کاظم (۱۴۲۳ق)، فقه العقود، ج1، چ2، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- حلّی(محقق)، جعفر بن حسن (۱379)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، چ5، تهران: استقلال.
- خمینی(امام)، سید روح‌الله (۱۳۶۸)، البیع، ج1، چ4، قم: اسماعیلیان.
- خوئی، سید ابوالقاسم (۱۳۷۷)، مصباح الفقاهه، ج2، قم: الفقاهه
- خوئی، سید ابوالقاسم (1384)، مبانی العروه الوثقی، ج2، نجف اشرف.
- طباطبائی حکیم، سید محسن (بی تا)، نهج الفقاهه، ج1، قم: بی نا.
- طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (۱۳۷۸)، حاشیه المکاسب، قم: اسماعیلیان.
- طبرسی(شیخ)، فضل بن حسن (۱۴۱۰ق)، الؤتلف من المختلف بین ائمه السلف، ج2، مشهد: مرکز نشر البحوث الاسلامیه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (۱۳۸۶ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج۳، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عبادی، محمدهادی (1387)، ماهیّت حقّ در فقه امامیه و حقوق ایران، فصلنامه گواه، 12، 4-11.
- فاضل هندی، محمد بن حسن (۱۴۲۳ق)، کشف اللّثام و الابهام عن قواعد الاحکام، ج9، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- فروغی، علیرضا (۱۳۹۱)، آثار و ویژگی های حقّ از دیدگاه فقه امامیه و قانون مدنی، دو فصلنامه دانش حقوق مدنی، 1، 1-14.
- قنواتی، جلیل؛ جاور، حسین؛ جعفری هرندی، مهشید (۱۳۹۲)، بررسی دیدگاه محقّق اصفهانی درباره ملکیّت، حقّ و حکم، فصلنامه فقه و اصول، 92، 53-67.
- کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۳)، فلسفه حقوق، ج3، چ5، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کریمی، عباس؛ شعبانی کَندسری، هادی؛ اسکندری، حسن (۱۳۹۵)، تأمّلی در تفکیک مِلک، حقّ و حکم در فقه امامیه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 15، 247-274.
- گرجى، ابو القاسم (1364)، حقّ و حکم و فرق مـیان آنها، فصلنامه مطالعات حقوقی و قضایی، 1، 33-18.
- مامقانی، عبد الله (بی تا)، نهایه المقال فی تکمله غایه الآمال، قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
- مجلسی(علامه)، محمد باقر (۱۴۰۳ق)، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الأطهار، ج2، بیروت: مؤسسه الوفاء.
- محقّق داماد، سید مصطفى (۱۳۸۹)، قواعد فقه، ج2، چ5، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
- موسوی عاملی، سید محمد بن علی (۱۴۱۹ق)، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، ج7، چ2، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- نائینی، میرزا محمدحسین (۱۴۱۳ق)، حاشیه المکاسب، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- نجفی خوانساری، سید أحمد (۱۴۰۵ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج4، چ2، تهران: مکتبه الصدوق.
- واعظ زاده خراسانی، محمد (۱۳۷۱)، الفرق بین الحقّ و الحکم فی الفقه الإمامی، فصلنامه رساله التقریب، 1، 1-14.
_ مؤمنی، عابدین؛ مسجد سرایی، حمید (1392)، اصل‌اندیشی در نظام حقوقی اسلام، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 7، 63-84. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 684 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,113 |
||