پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 647 |
| تعداد مقالات | 9,474 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,297,332 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 47,817,795 |
ناقوس بوسیدن یا ناقوس کوبیدن؟ دربارۀ بیتی از قصیدۀ ترسائیه | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 14، شماره 34، بهمن 1402، صفحه 193-212 اصل مقاله (702.66 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2023.30015.2250 | ||
| نویسنده | ||
| مجید منصوری* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 04 اسفند 1401، تاریخ بازنگری: 21 اردیبهشت 1402، تاریخ پذیرش: 01 خرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| در قصیدۀ مشهور ترسائیه، بیتی وجود دارد که شارحان و مصحّحان دیوان خاقانی را دچار سردرگمی و تردید کرده است. پیچیدگی اصلی بیت مورد بحث، اشاره‌ای است که در آن، «بوسیدنِ ناقوس» به معنی کناییِ کافرشدن و خروج از دین اسلام آورده شده است. اشکال اصلی در بیت خاقانی این است که در هیچ‌یک از متون قدیم، ناقوس بوسیدن نیامده است؛ ضمن اینکه بوسیدنِ ناقوس به عکسِ بوسیدن چلیپا و صلیب، در دین مسیحی هرگز شیوع و رواج نداشته است. مع‌الوصف، افزون بر سخنان گونه‌گون شارحان دیوان خاقانی، دو مقالۀ مفصّل در نشریات به چاپ رسیده که نخستین مقاله دربارۀ پیشنهاد تصحیح ناقوس بوسیدن به ناقوس نوشیدن است و دومی در دفاع از اصالت ضبط ناقوس بوسیدن و ردّ مقالۀ نخست نوشته شده است که البته در هیچ‌کدام از این دو مقاله حتّی یک شاهد اصیل در متون مختلف برای ناقوس بوسیدن و ناقوس نوشیدن آورده نشده است. در این تحقیق بر پایۀ برخی شواهد از دیوان خاقانی و نیز سایر آثار ادب فارسی نشان داده شده که «ناقوس بوسم» در دیوان خاقانی، حاصل گشتگی و تصحیف «ناقوس کوبم» است. در رسم‌الخط کهن چون گاه سرکش «ک» و «گ» را نمی‌گذاشتند، این واج‌ها به‌آسانی به «ب» و «ت» و نظایر آن بدل می‌شده است. همچنین در بخش دیگری از مقاله، توضیحاتی دربارۀ «ناقوس مغان» آورده شده و نمایانده شده است که مقصود از آن، «کوبیدن هاون» در کیش زردشتیان است که به‌نوعی اذان آن‌ها قلمداد می‌شده و نشانۀ دعوت به حضور در مراسم مذهبی بوده است؛ بنابراین، در اضافه‌شدن ناقوس به مغان و گبران، خلط آیینی صورت نگرفته و فقط تبدیل اسم خاص به اسم عام رخ داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاقانی؛ قصیدۀ ترسائیه؛ ناقوس بوسیدن؛ ناقوس کوبیدن؛ ناقوس مغان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Kissing the Church Bell or Ringing the Church Bell? (About a verse of the ode of “Tarsaeiyeh”) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Majid Mansouri | ||
| Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak University, Arak, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The famous ode of “Tarsaeiyeh” contains a verse that has puzzled the commentators and proofreaders of Khaqani's collection of poems. The main complexity of the verse in question is the reference that "kissing the church bell" has the ironic meaning of becoming an infidel and leaving the religion of Islam. The main problem in Khaqani's verse is that "kissing the church bell" does not occur in any of the old texts, and unlike kissing the crucifix, "kissing the church bell" was never widespread in Christianity; In addition to the various statements of the commentators of Khaqani's collection of poems, two detailed articles have exclusively dealt with this topic; the first article is about the proposal to correct "Kissing the church bell" to "Drinking the church bell" and the second defends the authenticity of the recording of "kissing the church bell" and rejects the first article. Of course, there is no authentic textual evidence for "kissing the church bell" and "drinking the church bell" in either article. In this study, based on some evidence from Khaqani's collection of poems and other works of Persian literature, it is shown that "I kiss the church bell" in Persian (ناقوس بوسم) in Khaqani's collection of poems is the result of a pun on the "I knock the church bell "in Persian (ناقوس کوبم). In the old spelling, sometimes the writers did not put the stroke of "ک" and "گ"; so the phonemes were easily converted to "ب" and "ت" etc. In another part of the article, "the bell of Magi " is explained and shown that, in Zoroastrian, "the striking of the mortar," was considered as a call to prayer and a sign of invitation to participate in religious ceremonies. Thus, by assigning the bell to Magi, no heresy has taken place, and only the conversion of a proper noun into a common noun has occurred. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khaqani, the ode of “Tarsaeiyeh, ” kissing the church bell, knocking the church bell, the bell of Magi | ||
| مراجع | ||
|
-آریان، قمر (1339)، لغت‌نامۀ آیین مسیح در زبان فارسی، فرهنگ ایران زمین، شمارۀ 8، صص 221-248.
-اشرف‌زاده، رضا (1370)، فرهنگ نوادر و لغات و ترکیبات آثار عطّار نیشابوری، مشهد: آستان قدس رضوی.
-امامی، نصرالله و بهمن رضایی (1395)، ناقوس بوسیدن در قصیدۀ ترسائیۀ خاقانی، مجلۀ شعرپژوهی، سال 8، شمارۀ 1، صص 25-40.
-اوحدی بلیانی، تقی‌الدّین محمّد (1389)، عرفات العاشقین و عرصات العارفین، تصحیح ذبیح‌ا‌للّه صاحبکاری و آمنه فخراحمد با نظارت علمی محمّد قهرمان، تهران: میراث مکتوب.
-اوستا (1394)، گزارش ابراهیم پورداود و جیمز دارمستتر، تهران: نگاه.
-ایمانی، بهروز (1389)، مجمع الرباعیات (کهن‌ترین رباعی‌نامۀ فارسی)، نشریۀ اوراق عتیق، شمارۀ 1، صص 18-54.
-بدلیسی، شرف‌خان بن شمس‌الدّین (1377)، شرفنامه، تاریخ مفصّل کردستان، به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف، تهران: اساطیر.
-بلخی، عمرو بن محمود (1362)، مقامات حمیدی، تصحیح علی‌اکبر ابرقویی، تهران: شرکت تعاونی ترجمه و نشر بین‌الملل.
-پارسا، سیداحمد (1386)، تصحیح دو تصحیف در دیوان خاقانی، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 21، صص 1-15.
-ترکی، محمّدرضا (1398)، سرّ سخنان نغز خاقانی، تهران: سمت.
-تفلیسی، ابوالفضل حبیش بن ابراهیم (1394)، کامل‌التّعبیر، تصحیح مختار کمیلی، تهران: میراث مکتوب.
-ثغری، عماد بن محمّد (1385)، طوطی‌نامه؛ جواهرالأسمار، تصحیح شمس آل‌احمد، تهران: فردوس.
-جنگ‌نامۀ کشم و جرون‌نامه (1396)، به کوشش محمّدباقر وثوقی و عبدالرّسول خیراندیش، تهران: میراث مکتوب.
-حزین لاهیجی، محمّدعلی (1362)، دیوان، تصحیح بیژن ترقّی، تهران: خیّام.
-خواجوی کرمانی (1336)، دیوان، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: کتاب‌فروشی بارانی و محمودی.
-خواندمیر، غیاث‌الدّین بن همام‌الدّین (1380)، حبیب‌السّیر، تصحیح محمّد دبیرسیاقی، تهران: خیّام.
دالوند، یاسر (1397)، چند قاعده در کشف تصحیفات متون، آینۀ میراث، دورۀ 16، شمارۀ 62، صص 185-214.
-دوستخواه، جلیل (1385)، گزارش و پژوهش اوستا فارسی، تهران: مروارید.
-دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
-رازی، امین احمد (بی تا)، هفت اقلیم، تحقیق جواد فاضل، تهران: علی‌اکبر علمی.
-سیرافی، سلیمان (1381)، سلسلة‌التواریخ یا اخبار الصّین و الهند، ترجمۀ حسین قرچانلو، تهران: اساطیر.
-شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1377)، جادوی مجاورت، مجلّۀ بخارا، شمارۀ 2، صص 16- 26.
-شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1384)، موسیقی شعر، تهران: آگه.
-شیروانی، حاج زین‌العابدین (1363)، بستان‌السّیاحه، تهران: کتابخانۀ سنایی.
- صاحب بن عباد (1974)، دیوان، تحقیق شیخ محمّدحسن آل یاسین، بیروت: دارالعلم.
-عارف اردبیلی (2535)، فرهادنامه، تصحیح عبدالرّضا آذر، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-عتیقی تبریزی، جلال‌الدّین عبدالحمید (1392)، مجالس، تصحیح سعید کریمی، تهران: میراث مکتوب.
-عطّار نیشابوری، محمّد بن ابراهیم (1383)، منطق‌الطّیر، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
-فاروقی، ابراهیم قوام (1385)، شرفنامۀ مَنیری، تصحیح حکیمه دبیران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-قزوینی، محمّد (1388)، یادداشت‌های قزوینی، به کوشش ایرج افشار، تهران: دانشگاه تهران.
-کزّازی، میرجلال‌الدّین (1376)، سوزن عیسی، تهران: دانشگاه علّامه طباطبایی.
-کزّازی، میرجلال‌الدّین (1389)، گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، تهران: مرکز.
-گرگانی، فخرالدّین اسعد (1377)، ویس و رامین، تصحیح محمّد روشن، تهران: صدای معاصر.
-لاهوری، ملّاعبدالحمید (1867)، بادشاهنامه، تصحیح مولوی کبیرالدّین احمد و مولوی عبدالحریم متعلقین، کلکته: کالج پریس.
-ماهیار، عبّاس (1388)، مالک ملک سخن؛ شرح قصاید خاقانی، تهران: سخن.
-ماهیار، عبّاس (1373)، گزیدۀ اشعار خاقانی، تهران: قطره.
-معزّی، محمّد بن عبدالملک (1389)، دیوان، تصحیح عبّاس اقبال، تهران: اساطیر.
-معین، محمّد (1354)، حواشی محمّد معین بر اشعار خاقانی، جمع و تدوین ضیاءالدین سجّادی، تهران: انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی.
-معین، محمّد (1326)، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی، تهران: چاپخانۀ دانشگاه تهران.
-مشهدی، امیر و پروانه مهرسرشتان (1401)، برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، دورۀ 13، شمارۀ 30، صص 295-318.
-مولوی، جلال‌الدّین محمّد (1363)، کلّیات شمس، تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
-میرتقی‌الدّین کاشانی (1393)، خلاصة‌الاشعار و زبدة‌الافکار، بخش خراسان، تصحیح عبدالعلی ادیب برومند و محمّدحسین نصیری، تهران: میراث مکتوب.
-میرتقی‌الدّین کاشانی (1395)، خلاصه‌الاشعار و زبده‌الافکار، بخش تبریز و آذربایجان، تصحیح رقیّه بایرام حقیقی، تهران: میراث مکتوب.
-میرداماد، محمّدباقر بن محمّد (1385)، دیوان اشراق، پیشگفتار از جویا جهانبخش، گردآوردنده: سمیرا پوستین‌دوز، تهران: میراث مکتوب.
-مینورسکی، ولادیمیر (1348)، شرح قصیدۀ ترسائیۀ خاقانی، ترجمه و تعلیق عبدالحسین زرّین‌کوب، تبریز: سروش.
-ناتل خانلری، پرویز (1365)، تاریخ زبان فارسی، تهران: نشر نو.
-ناصرخسرو قبادیانی (1384)، دیوان، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق، تهران: دانشگاه تهران.
-نوروزی، یعقوب (1399)، ویژگی‌های ادبی و بلاغی شاعران و سنجش اصالت ضبط‌های نسخ با تکیه بر آن (مطالعۀ موردی: دیوان خاقانی)، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، دورۀ 11، شمارۀ 21، صص 445-470.
- همدانی، رشیدالدّین فضل‌الله (1392)، جامع‌التّواریخ، تصحیح محمّد روشن، تهران: میراث مکتوب.
-همدانی، عبدالوهاب بن جلال‌الدّین محمّد (1390)، ثواقب‌المناقب، تصحیح عارف نوشاهی، تهران: میراث مکتوب.
-همگر، مجدالدّین (1375)، دیوان، تصحیح احمد کرمی، تهران: ما. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 212 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 219 |
||