پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 610 |
| تعداد مقالات | 9,027 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,082,786 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,656,233 |
رفع برخی از دشواریهای شعر خاقانی در چارچوب پدیده تداخل زبانی | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 15، شماره 36، مرداد 1403، صفحه 223-246 اصل مقاله (1.37 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2023.32063.2361 | ||
| نویسندگان | ||
| حیدر ابراهیمی1؛ جمیله اخیانی* 2؛ محرم اسلامی3؛ حسین بخشی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| 3دانشیار زبانشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
| 4استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 24 مهر 1402، تاریخ بازنگری: 04 آذر 1402، تاریخ پذیرش: 06 آذر 1402 | ||
| چکیده | ||
| شعر خاقانی پر از تصاویر، تعابیر و مفاهیم مختلفی است که کمتر در شعر فارسی نمونه دارد و همین موجب دشواری و دیریابی اشعار او شده است. تا امروز پژوهش های ارزنده ای در شرح و شناخت زوایای اشعار دیریاب این شاعر بلندآوازه صورت گرفته، امّا هنوز بسیاری از اصطلاحات و تعابیر شعر او به صورت دقیق فهم نشده است. فرضیة مقالة حاضر این است که یکی از دلایل دشواری شعر خاقانی، «تداخل زبانی» است. مفهوم تداخل زبانی به عنوان یکی از نتایج دوزبانگی به تأثیر (ناخودآگاه) زبان مادریِ گوینده در زبان دوم اشاره دارد. این مفهوم، حضور باورهای بومی و ویژگیهای فرهنگی در گفتار و نوشتار گوینده را نیز شامل می‌شود. بنای فرضیة گفته‌شده بر واژه‌ها، جمله‌ها، تعابیر و اصطلاحاتی در شعر خاقانی است که در نظر گرفتن برابر ترکی ِ آنها می‌تواند گره از شعر او بگشاید. خاقانی شاعری آذربایجانی است که به زبان فارسی شعر گفته است. دربارۀ زبان مردم آذربایجان در قرن ششم و پیش‌از آن، بحثهای فراوانی صورت گرفته است. آنچه نویسندگان این مقاله در نظر دارند، فارغ از این بحث‌ها، فقط پژوهش در متن مکتوب خاقانی و گره‌گشایی از دشواریهای آن است که به نظر می‌رسد در مواردی، عامل آن، تداخل زبانی باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاقانی؛ دوزبانگی؛ تداخل زبانی؛ آذربایجانی؛ فارسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Clarifying some complications in Khaghani’s poems in the framework of linguistic interference | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Heydar Ebrahimi1؛ Jamileh Akhyani2؛ Moharram Eslami3؛ Hossein Bakhshi4 | ||
| 1PhD student of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran. | ||
| 2Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran (corresponding author) | ||
| 3Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran. | ||
| 4Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Khāqāni’s poetry stands out in Persian poetry for its abundance of images, interpretations and concepts which makes his poems difficult to understand and explain. Though, there have been valuable researches explaining the much more complicated aspects of the poems of this renowned Persian poet, there are still a great number of expressions and interpretations in his poems which have not been understood accurately. The hypothesis behind the present study is that part of the difficulty in understanding Khāqāni’s poetry is the phenomenon of linguistic interference. As one of the consequences of bilingualism, linguistic interferences refers to the (unconscious) influence of the speaker's mother tongue on her/his second language. It also includes the presence of regional beliefs and cultural characteristics in the speaker's speech and writing in second language. Based on the aforementioned hypothesis, the present study focuses on words, sentences, interpretations and idioms in Khāqāni’s poetry which could be understood only by considering their Turkish counterpart. Considering that Khāqāni is from Azerbaijan, and his poetry is written in Persian; there have been many historical discussions about the language of Azerbaijan in his time (12 AD). Away from such considerations, this study solely focuses on his own text to investigate the complications and problems in Khāqāni’s poetry, some of which are due to the poet's linguistic interference. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khāqāni, bilingualism, linguistic interference, Azerbaijani, Persian | ||
| مراجع | ||
|
- اردلان جوان، سید علی (1373)، تجلّی شاعرانۀ اساطیر و روایات تاریخی و مذهبی در اشعار خاقانی، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی.
- استعلامی، محمد (1387)، نقد و شرح قصاید خاقانی، دو جلد، چاپ اول، تهران: زوار.
- اسلامی، محرم (1401)، تداخل زبانی آذری در فارسی، زبان و زبانشناسی، دورۀ شانزدهم، شمارۀ 32، صص 75- 62
- اصغری بایقوت، یوسف (1398)، تُرکِ سنسنگویِ من (بررسی بازتاب زبان و فرهنگ ترکی در دیوان خاقانی شروانی)، نشریۀ زبان و ادب فارسی (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز)، شمارۀ 240، صص21-1.
- امامی، نصرالله (1387)، ارمغان صبح، چاپ چهارم، تهران: جامی.
- امیریمهر، حسن، جمیله اخیانی، محرّم اسلامی و امیر مؤمنی هزاوه (1401)، تداخل زبانی ناخودآگاه پدیدهای ناشناخته در شعر خاقانی، پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، شماره 24، صص 35-52.
- برزگر خالقی، محمدرضا (1395)، شرح دیوان خاقانی، ج1، چاپ سوم، تهران: زوّار.
- برزگر خالقی، محمدرضا (1397)، شرح دیوان خاقانی، ج 2، چاپ اوّل، تهران: زوّار.
- برزگر خالقی، محمدرضا (1400)، شرح دیوان خاقانی، ج 3، چاپ دوّم، تهران: زوّار.
- بهزادی، بهزاد (1369)، فرهنگ آذربایجانی-فارسی (آذربایجانجا-فارسجا سؤزلوک)، دو جلد، چاپ اول، تهران: دنیا.
- ترکی، محمدرضا (1394)، نقد صیرفیان، چاپ اول، تهران: سخن.
- ترکی، محمدرضا (1398)، سرّ سخنان نغز خاقانی، ج 1 و 2، چاپ اول، تهران: سمت.
- حسینی وردنجانی، سیّدمحسن (1399)، بررسی و نقد شرح دیوان خاقانی اثر محمدرضا برزگر خالقی (جلد دوم)، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، سال بیستم، شمارۀ چهارم، 123- 150.
- خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل (1357)، دیوان خاقانی، تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: خیّام.
- خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل (1375)، دیوان خاقانی، ویراستۀ میرجلالالدّین کزّازی، چاپ اول، تهران: مرکز.
- خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل (1399)، دیوان خاقانی، به کوشش ضیاءالدین سجّادی، چاپ دوازدهم، تهران: زوّار.
- رضایتی کیشه خاله، محرم و مریم دانای طوس و کیومرث خانبابازاده (1398)، تداخل نحوی دوزبانه های تالشی- فارسی و فارسی- تالشی، زبان فارسی و گویش های ایرانی، سال چهارم، دورۀ دوم، شمارۀ پیاپی 8، صص 98 – 63.
- دهخدا، علی اکبر (1377)، لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران.
- رضوانیان، قدسیه (1398)، «بررسی تیرگی زبانی دانشجویان؛ چگونگی و چرایی»، مجله مطالعات زبانی و بلاغی، سال 10، ش 19، صص213-232.
- زارع شاه مرسی، پرویز (1387)، فرهنگ ترکی- فارسی شاهمرسی، چاپ اول، تبریز: اختر.
- زارع شاه مرسی، پرویز (1394)، فرهنگ جامع (ترکی– فارسی)، دو جلد، قزوین: آذرمیدخت.
- زهتابی، محمدتقی (1384)، تاریخ دیرین ترکان ایران، ترجمة علی احمدیان‌سرای، چاپ سوم، تبریز: اختر.
- سجّادی، ضیاءالدین (1393)، فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات دیوان خاقانی شروانی، دو جلد، چاپ چهارم، تهران: زوّار.
- سعدی، مصلح بن عبدالله (1363)، کلیات سعدی، بهاهتمام محمدعلی فروغی، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
- شهریار، محمدحسین (1388)، کلیات اشعار ترکی شهریار، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات حمید محمدزاده، چاپ بیست و چهارم، تهران: نگارستان کتاب.
- صادقی‌نژاد، رامین (1382)، تأملی در نیم‌آدم خاقانی، فصلنامه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی، صص 9-18.
- فروزانفر، بدیع الزمان (1387)، سخن و سخنوران، چاپ اول، تهران: زوّار.
- فضیلت، محمود (1388)، نگاهی به دوزبانگی در واژههای مرّکب خاقانی، بوستان ادب، دوره اول، شماره اول، صص 172-161.
- کاشغری، محمود بن حسین (1375)، دیوان لغاتالترک، ترجمۀ محمّد دبیرسیاقی، چاپ اوّل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- کالوه، لویی-ژان (1379)، درآمدی بر زبانشناسی اجتماعی، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، چاپ اول، تهران: نقش جهان.
- کزّازی، میرجلال الدین (1389)، گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، چاپ ششم، تهران: مرکز.
- کسروی، احمد (1325)، آذری یا زبان باستان آذربایجان، چاپ سوم، بیجا.
- ماحوزی، مهدی (1377)، آتش اندر چنگ، گزیدهای از دیوان خاقانی شروانی، چاپ اول، تهران: سخن.
- ماهیار، عباس (1376)، گزیدۀ اشعار خاقانی، چاپ پنجم، تهران: قطره.
- ماهیار، عباس (1388)، مالک ملک سخن (شرح قصاید خاقانی)، چاپ اول، تهران: سخن
- ماهیار، عباس (1392)، سحر بیان خاقانی، چاپ نهم، کرج: جام گل.
- مجیرالدّین بیلقانی (1358)، دیوان مجیرالدّین بیلقانی، تصحیح و تعلیق محمد آبادی، تبریز: مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
- محمدابراهیمی، صمد (1388)، تأثیر زبان ترکی بر زبان فارسی، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور تهران.
- محمدزاده صدیق، حسین (1379)، یادمان‌های ترکی باستان، چاپ اول، تهران: نخلهای سرخ.
- معدنکن، معصومه (1387)، جام عروس خاوری (شرح شش قصیده از دیوان خاقانی)، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- ناطق، ناصح (1358)، زبان آذربایجان و وحدت ملی ایران، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- نسیمی، سیدعمادالدّین (1372)، زندگی و اشعار عمادالدین نسیمی، به کوشش یدالله جلالی پندری، چاپ اول، تهران: نی.
- نسیمی، سیدعمادالدّین (1399)، دیوان اشعار ترکی سید عمادالدین نسیمی، مقدمه، تصحیح و تحشیه حسین محمدزاده صدیق، چاپ پنجم، تبریز: اختر.
- نوروزی، یعقوب (1399)، «ویژگیهای ادبی و بلاغی شاعران و سنجش اصالت ضبط‌های نسخ با تکیه بر آن (مطالعة موردی: دیوان خاقانی)، مجله مطالعات زبانی و بلاغی، سال 11، ش 21، صص 445-470).
- وجدانی، فریده (1381)، ترکی در فارسی، نشریه رشد آموزش زبان و ادب فارسی، سال شانزدهم، شماره 63، صص 38- 42.
- هادی، اسماعیل (1400)، دیل دنیز (لغتنامۀ جامع اتیمولوژیک ترکی-فارسی)، چاپ پنجم (ویرایش پنجم)، تبریز: اختر.
- Encyclopedia of Britannica, britannica.com, Azerbaijani, revised and updated by Laura Etheredge. - Dalby, Andrew. 2004. Dictionary of Languages, A & C Black, London. - Encyclopedia Iranica, AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish, Vol. III, Fasc. 3, pp. 245-248, online edition, New York, 1996. - Encyclopedia Iranica, AZERBAIJAN vii. The Iranian Language of Azerbaijan, Vol. III, Fasc. 3, pp. 238-245, online edition, New York, 1996. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 171 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 168 |
||