حاتمی, صدیقه, زرگوش نسب, عبدالجبار, محمدیان, علی. (1404). کاوشی در گستره دعاوی قابل اثبات با شاهد واحد و یمین مدّعی. نشریه هنرهای کاربردی, 17(40), 1-34. doi: 10.22075/feqh.2023.31975.3720
صدیقه حاتمی; عبدالجبار زرگوش نسب; علی محمدیان. "کاوشی در گستره دعاوی قابل اثبات با شاهد واحد و یمین مدّعی". نشریه هنرهای کاربردی, 17, 40, 1404, 1-34. doi: 10.22075/feqh.2023.31975.3720
حاتمی, صدیقه, زرگوش نسب, عبدالجبار, محمدیان, علی. (1404). 'کاوشی در گستره دعاوی قابل اثبات با شاهد واحد و یمین مدّعی', نشریه هنرهای کاربردی, 17(40), pp. 1-34. doi: 10.22075/feqh.2023.31975.3720
حاتمی, صدیقه, زرگوش نسب, عبدالجبار, محمدیان, علی. کاوشی در گستره دعاوی قابل اثبات با شاهد واحد و یمین مدّعی. نشریه هنرهای کاربردی, 1404; 17(40): 1-34. doi: 10.22075/feqh.2023.31975.3720
1استادیار دانشگاه ایلام، دانشکده الهیات، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی
2دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
3دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران.
تاریخ دریافت: 11 مهر 1402،
تاریخ بازنگری: 04 دی 1402،
تاریخ پذیرش: 05 دی 1402
چکیده
یکی از راه های اثبات دعوی در فقه امامیه «شاهد واحد و یمین» است. اصل اثبات دعوا با شاهد واحد و یمین، مورد اتفاق میان فقیهان است، اما وجود روایات با بیان های متفاوت سبب بروز اختلافنظر در محدوده و گستره اعتبار این دلیل مرکب، میان فقیهان شده است. گروهی دیدگاه اختصاص چنین دلیلی به مطلق دیون، گروهی دیدگاه اختصاص آن به مطلق حقوقالناس و مشهور فقیهان دیدگاه اختصاص آن به مطلق اموال و هر آنچه که مقصود از آن مال باشد را برگزیدهاند. قانونگذار در ماده 209 ق.م.ا و بند «ب» ماده 230 ق.م و همچنین ماده 277 ق.آ.د.م از نظریه مشهور پیروی نموده است. جستار حاضر از آنجا که مختار مشهور را خالی از مناقشه نیافته است، نظر به اهمیت مسأله، با اتخاذ شیوه توصیفی ـ تحلیلی، ضمن احصای اقوال موجود در این خصوص، مستندات هر دیدگاه را مورد تحلیل و نقد قرار داده و در خاتمه به این نتیجه رسیده است که نظریه قوی و قابل پذیرش، قابلیّت ثبوت مطلق حقوق الناس با شاهد واحد و یمین است و اقوال رقیب بهویژه دیدگاه مشهور، با توجه به ضعف مستندات آن یارای اثبات مدّعای خود را ندارند؛ لذا اصلاح قوانین مزبور با توجه به دیدگاه مختار پیشنهاد میگردد.
Exploring the Range of Claims That Can be Proven with a Single Witness and the Claimant's Oath
نویسندگان [English]
Sedigheh Hatami1؛ Abdol Jabbar zargosh nasab2؛ Ali Mohammadian3
1Ilam University, Faculty of Theology, Assistant Professor Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ilam University, Ilam, Iran (Corresponding Author)
2Associate Professor Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ilam University, Ilam, Iran.
3Associate Professor, Department of Jurisprudence and Law, Bozormehr University of Qaenat, Qaen, Iran.
چکیده [English]
One of the ways to prove a claim in Imamiyyah jurisprudence is "single witness and oath".The principle of proving a dispute with a single and sworn witness is common among jurists, but the existence of traditions with different expressions has caused disagreements among jurists regarding the scope and scope of validity of this compound evidence. A group of views assigning such a reason to the absolute debt, a group of the view assigning it to the absolute rights of people and famous jurists have chosen the view of assigning it to the absolute property and everything that is meant by that property. The legislator has followed the famous theory in Article 209 of the Civil Code and Clause "B" of Article 230 of the Civil Code as well as Article 277 of the Civil Code. Since the present essay has not found Mukhtar Mahmood free of controversy, Considering the importance of the problem, by adopting descriptive-analytical method, while counting the statements in the problem, the documentation of each point of view has been analyzed and criticized, and in the end, it has come to the conclusion that a strong and acceptable theory, the ability to prove absolute human rights It is with the same witness and Yamin, and the competing statements, especially the popular opinion, are not able to prove their claim due to the weakness of their documentation. Therefore, it is suggested to amend the aforementioned laws according to Mokhtar's point of view.
کلیدواژهها [English]
claimant's oath, debt, property human rights, single witness
مراجع
قرآن کریم.
آشتیانی، محمدحسن (1425ق)، کتاب القضاء، ج2، قم: زهیر.
آقا ضیاء، علی بن آخوند ملأ محمد کبیر (بی تا)، کتاب القضاء، قم: چاپخانه مهر.
ابن داود حلّی، حسن بن علی (1383ق)، رجال ابن داود، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
ابن زهره حلبی، حمزه بن علی (1417ق)، غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
ابن قدامه، عبدالله بن احمد (1417ق)، المغنی، ج12، ریاض: دار عالم الکتب.
