دانشگاه سمنان

 آمار

تعداد نشریات21
تعداد شماره‌ها635
تعداد مقالات9,314
تعداد مشاهده مقاله67,881,208
تعداد دریافت فایل اصل مقاله17,094,614
کرد زعفرانلو کامبوزیا, عالیه, خیرآبادی, رضا, خیرآبادی, معصومه. (1404). بررسی الگوهای هجایی واژه‌های پنج هجایی زبان فارسی در چارچوب نظریه مورایی. نشریه هنرهای کاربردی, 16(40), 65-98. doi: 10.22075/jlrs.2024.34321.2478
عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا; رضا خیرآبادی; معصومه خیرآبادی. "بررسی الگوهای هجایی واژه‌های پنج هجایی زبان فارسی در چارچوب نظریه مورایی". نشریه هنرهای کاربردی, 16, 40, 1404, 65-98. doi: 10.22075/jlrs.2024.34321.2478
کرد زعفرانلو کامبوزیا, عالیه, خیرآبادی, رضا, خیرآبادی, معصومه. (1404). 'بررسی الگوهای هجایی واژه‌های پنج هجایی زبان فارسی در چارچوب نظریه مورایی', نشریه هنرهای کاربردی, 16(40), pp. 65-98. doi: 10.22075/jlrs.2024.34321.2478
کرد زعفرانلو کامبوزیا, عالیه, خیرآبادی, رضا, خیرآبادی, معصومه. بررسی الگوهای هجایی واژه‌های پنج هجایی زبان فارسی در چارچوب نظریه مورایی. نشریه هنرهای کاربردی, 1404; 16(40): 65-98. doi: 10.22075/jlrs.2024.34321.2478

بررسی الگوهای هجایی واژه‌های پنج هجایی زبان فارسی در چارچوب نظریه مورایی

مطالعات زبانی و بلاغی
دوره 16، شماره 40، تیر 1404، صفحه 65-98    اصل مقاله (1.83 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2024.34321.2478
نویسندگان
عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا* 1؛ رضا خیرآبادی2؛ معصومه خیرآبادی3
1دانشیار زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
2دانشیار زبانشناسی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، ایران.
3دکتری زبانشناسی، کارشناس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، ایران.
تاریخ دریافت: 13 خرداد 1403،  تاریخ بازنگری: 09 مرداد 1403،  تاریخ پذیرش: 13 مرداد 1403 
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی ساختار و وزن هجا در واژه‌های پنج‌هجایی زبان فارسی، براساس نظریة مورایی انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی‌- تحلیلی و گردآوری داده‌ها به شیوة کتابخانه‌ای بوده است. به این منظور، لغتنامة فارسی یک‌جلدی «فرهنگ روز سخن» (1383) مطالعه شده و پیکره‌ای متشکل از 1574 واژۀ پنج‌هجایی استخراج شده است. داده‌ها به لحاظ الگوهای هجایی بررسی شده­اند؛ همچنین، تأثیر فرایند‌های واژه‌سازی و بازهجابندی بر نحوه واج‌آرایی و وزن هجاها مورد توجه قرارگرفته است. بر طبق نتایج، شصت و دو الگوی هجایی در ساختار واژه‌های مورد بررسی شناسایی شده که الگوی دارای پنج‌هجای باز با الگوی وزن مورایی 1-2-1-2-2 و تناوب L-H-L-H-H فراوانی بیشتری داشته است. محدودیت‌های اعمال­شده، در جهت افزایش تعداد هجای باز، سبک و کاهش خوشۀ همخوانی بوده است. بسامد هجای باز، به میزان زیادی از هجای بسته بیشتر بوده و فرایند واژه‌سازی اشتقاق و وندافزایی­ها در آن نقش داشته است. با وجود این، فراوانی هجاهای سنگین، دارای دو مورا بیشتر از هجاهای سبک یک‌مورایی بوده است. تبدیل هجای بسته به هجای باز در نتیجة اعمال فرایند اشتقاق، با کاهش وزن هجا و وجود هجاهای فوق سنگین با حضور خوشه‌های همخوانی در واژه‌ها ارتباط داشته است.  
کلیدواژه‌ها
الگوهای هجایی؛ وزن هجا؛ واژه‌های پنج هجایی؛ زبان فارسی؛ نظریه مورایی
عنوان مقاله [English]
A Moraic Analysis of the Syllable Structure in Five-Syllable Persian Words
نویسندگان [English]
Aliyeh Kord Zafaranlu Kambuziya1؛ Reza Kheirabadi2؛ Masume Kheirabadi3
1Associate Professor of linguistics, University of Tarbiat Modares. Tehran. Iran (Corresponding Author)
2Associate Professor of linguistics, Organization of Educational Research and Planning. Tehran, Iran.
3Phd in linguistics, Expert, Organization of Educational Research and Planning. Tehran, Iran.
چکیده [English]
This descriptive-analytical research aims to investigate the syllable structure of five-syllable words in the Persian language. In so doing, data were collected using the library method to study all of the five-syllable words in the one-volume Persian dictionary Farhang Rooz-e Sokhan (2004), and a corpus consisting of 1574 five-syllable words was extracted. The collected data have been studied regarding the types of syllable patterns used in the structure of words, paying attention to the effect of word formation and re-syllabification processes on the phonotactic arrangement and their moraic weight. According to the results, 62 syllable patterns have been identified in the structure of the studied words. Even though the frequency of the words with a closed syllable without a consonant cluster is higher in number due to the placement of closed syllables in different positions, the dominant syllable pattern belongs to the words with five open syllables and 1-2-1-2-2 moraic weight. The imposed restrictions were aimed at increasing the number of open and light syllables and reducing the consonant clusters. The frequency of open syllables is significantly higher than that of closed syllables, and word-formation processes such as derivation and affixation have played a role in it. However, the frequency of heavy syllables consisting of two or more moras is higher than that of light syllables with one mora. The derivational process of changing the closed syllable to an open one is related to a reduction in the syllable weight and the presence of extra-heavy syllables containing consonant clusters in words.
کلیدواژه‌ها [English]
syllable pattern, syllable weight, five-syllable words, Persian language, moraic theory
مراجع
  • اسلامی، فیروزه (1388). «بررسی واج‌آرایی زبان فارسی باستان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  • امیرجانی، شهین؛ کردزعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ نجفیان، آرزو (1398). «التقای واکه میان پیشوند استمرار /mi/ و ستاک حال در زبان فارسی: واج‌شناسی زایشی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. 5. 47-25.
  • انوری، حسن (1382). فرهنگ فشرده سخن. تهران. انتشارات علمی.
  • بی‌جن‌خان، محمود (1388). واج شناسی نظریه بهینگی. چاپ دوم تهران: انتشارات سمت.
  • ثمره، یدالله (1378). آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجاها (ویرایش دوم). تهران: مرکز نشر دانشگاهی. چ9. 1391.
  • حق‌شناس، علی‌محمد (1356). آواشناسی (فونتیک). تهران: چ11. 1386.
  • رحیمی، افشین؛ اسلامی، محرم؛ وزیرنژاد، بهرام (1394). «توزیع رسایی در خوشه دوهمخوانی مرز هجا در زبان فارسی».. زبان‌پژوهی. 17. 27-7.
  • رضوانیان، قدسیه؛ حقیقی، مرضیه (1390). «موسیقی نثر در تاریخ بیهقی». دانشگاه سمنان: مطالعات زبانی و بلاغی. 2(4). 136-107.
  • شاوردی شهرکی، فاطمه (1392). «بررسی واج‌آرایی واژه‌های مشتق و مرکب زبان فارسی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت‌مدرس.
  • عزت‌آبادی پور، طاهره؛ محمودآبادی، لاله (1400). «بررسی فرآیند تضعیف در واژگان از فارسی میانه به فارسی دری در چارچوب واج‌شناسی زایشی». فصلنامه ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین. (31). 123-141.
  • علی‌بیگی، وحید؛ نیکخواه نوری، ام‌البنین (1402). «بررسی توازن آوایی و واژگانی در غزل‌های انوری». دانشگاه سمنان: مطالعات زبانی و بلاغی. 14(31). 268-243.
  • کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385). واج‌شناسی : رویکردهای قاعده بنیاد. تهران: انتشارات سمت.
  • کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ داوری، حسین (1391). «بررسی وجود واکه مرکب در فارسی». دانشگاه شهید باهنر کرمان: نشریه ادب و زبان. (31). 276-261.  
  • کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ تاج‌آبادی، فرزانه؛ اسماعیلی متین، زهرا؛ خوردبین، سارا (1395). «واج‌آرایی کلمات فارسی با ساخت هجایی cvc(c) (c)». جستارهای زبانی. 7 (1). 107-81.
  • فتاحی، مهدی؛ حیدری، بهمن (1399). «سیر تحول همخوان خوشه آغازین /xw/ در فارسی. کردی سورانی. هورامی و کردی کلهری: تحلیلی در نظریه بهینگی». زبان‌پژوهی. (36). 236-213.
  • مدرسی قوامی، گلناز (1401). «نقش ساخت هجا در فرایند ارتقاء واکه در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی». زبان و زبان‌شناسی. 2(16). 48-31.
  • منصوری، مهرزاد (1396). «بررسی خوشه‌های همخوانی در کلمات تک‌هجایی زبان فارسی با توجه به بسامد. همسانی واکی و همایی با هسته هجا». پژوهش‌های زبان‌شناسی. (58). 43-17.
  • نویدی باغی، سکینه (1392). «بررسی واج‌آرایی واژگان بسیط چندهجایی در زبان فارسی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت‌مدرس.
  • همایونی، زینب؛ علی‌نژاد، بتول (1397). «بررسی ساختار هجایی زبان فارسی و حذف همخوان‌های انسدادی تیغه‌ای در چارچوب نظریه cvx». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. (16). 36-21.
  • Alamolhoda,S.M (2000), Phonostatistics and Phonotactics of the Syllable in Modern Persian, Finnish Oriental Society.
  • Catford, J.C (1994), A Practical Introduction to Phonetics, London: Oxford University Press.
  • Crystal, I (2008), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, second edition, Oxford: Clarendon Press.
  • Jazayery, M.A & Paper, H.H (1961), A reference grammar of modern Persian, Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
  • Hayes, B (1989), “Compensatory Lengthening in Moraic Phonology”, Linguistic Inquiry. Issu. 20, pp. 253-306.
  • Kenstowicz, M (1994), Phonology in Generative Grammar, Blackwell publishing: Oxford.
  • Kramsky, Jiri (1939), “A Study in the Phonology of Modern Persian”, Archiv Orientální (ArOr),11,pp. 66-83.
  • Kramsky, Jiri (1947), “A Phonological Analysis of Persian Monosyllables”, Archiv Orientální (ArOr),16,pp.103-34, 8 tables.
  • Parker, S (2008), “Sound Level Protrusions as physical correlates of sonority”, Journal of Phonetic, issu. 36,pp.55-90.
  • Roca, Iggy & Johnson,Wyn (1999), A Course in Phonology, Blackwell.
  • Selkrik, Elizabeth (1984), On the Major Class Features and Syllable Theory, Language Sound Structure: Studies in Phonology Dedicated to Morris Halle by his Students. M. Aronoff and R.T. Oherle (eds). MIT Press, Cambridge, Mass. 107-136.
  • ZolfaghariSerish,M (2004), Phonological Analysis of consonant clusters in Persian, Tehran: TarbiyatModaress University.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 110
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 67


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب