پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 660 |
| تعداد مقالات | 9,649 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,717,473 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,224,515 |
امکان سنجی فقهی حقوقی انحلال نکاح در پرتو بیماری های نوظهور | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| دوره 17، شماره 38، فروردین 1404، صفحه 259-298 اصل مقاله (1.19 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2023.29982.3527 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید مسجدسرائی* 1؛ مهوش سادات موسوی2 | ||
| 1استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| 2دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 30 بهمن 1401، تاریخ بازنگری: 12 تیر 1402، تاریخ پذیرش: 18 مرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| قانون مدنی موجبات فسخ نکاح را عیوب مذکور در این قانون در زوجین، تدلیس و تخلّف از شرط صفت برشمرده و به تبعیّت از فقه امامیّه، عیوبی که موجب حقّ فسخ برای هر یک از زوجین میشود را احصاء کرده است. با وجود این، امروزه برخی از این بیماری ها که در گذشته ناشناخته بوده، شناخته شده و قابلیّت درمان یافته اند و از طرف دیگر، بیماری های جدید مسری مانند ایدز، هپاتیت، سیفلیس، سرطان و پاره ای از بیماریهای روانی ظهور کرده که از عیوب مصرّح در قانون، خطرناک تر بوده و بنا بر دیدگاه متخصّصان علم پزشکی، چه بسا درمان قطعی ندارند. حال این سؤال مطرح می شود که آیا می توان به تمثیلی بودن عیوب سنّتی مذکور توسّط فقها و قانونگذار قائل شده و در نتیجه، دامنه جواز فسخ نکاح را به عیوب جدید نیز تسرّی داد یا این که چنین امکانی وجود نداشته و باید به حصری بودن عیوب مذکور محدود شویم؟ در این خصوص بین فقها و حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد؛به طوری که برخی بر این باورند که آن چه در قانون مدنی به عنوان عیوب موجب فسخ آمده است جنبه حصری داشته و نمیتوان به موارد دیگر تسرّی داد؛ اما برخی دیگر معتقدند که این موارد جنبه تمثیلی دارد. این تحقیق با روشی توصیفی - تحلیلی به بررسی موضوع امکان سنجی فقهی حقوقی انحلال نکاح در پرتو بیماری های نوین پرداخته و در نتیجه، دیدگاه تمثیلی بودن عیوب و حصری نبودن آنها را قابل دفاع دانسته است تا با استفاده از راهکارهای موجود و براساس قواعد فقهی لاضرر و لاحرج بتوان قائل شد که بین زن و مرد در داشتن حقّ فسخ نکاح به واسطه امراض جدید تفاوتی نیست و در صورت وجود عیب به واسطه بیماری های مسری و خطرناک، برای هر دو طرف می توان حقّ فسخ قائل شد. سرانجام، اصلاح قانون موجود در این راستا پیشنهاد شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انحلال نکاح؛ فسخ نکاح؛ طلاق؛ بیماری های نوین؛ عیوب مجوّز فسخ نکاح | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jurisprudential and Legal Feasibility of Marriage Dissolution in Light of Emerging Diseases | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Masjedsaraie1؛ Mahvash Sadat Musavi2 | ||
| 1Professor, Jurisprudence and Islamic Law, Unsiversity of Semnan, Semnan, Iran (Corresponding Author): | ||
| 2PhD in Jurisprudence and Islamic Law, Unsiversity of Semnan, Semnan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Civil Code lists the grounds for annulment of marriage as the defects mentioned in the law for both spouses, fraud, and breach of stipulated qualities, and, following Imamiyyah jurisprudence, enumerates the defects that entitle either spouse to annulment. However, nowadays, some of these diseases that were previously unknown have been identified and become treatable. On the other hand, new contagious diseases such as AIDS, hepatitis, syphilis, cancer, and certain mental illnesses have emerged, which are even more dangerous than the defects explicitly stated in the law and, according to medical experts, may not have a definitive cure. This raises the question: Can we consider the traditional defects listed by jurists and legislators as exemplary (not exhaustive), thus extending the right to annulment to new defects as well? Or is such an extension not possible, and must we limit ourselves to the enumerated defects? There is disagreement among jurists and legal scholars on this matter; some believe that the defects listed in the Civil Code are exhaustive and cannot be extended to other cases, while others argue that these cases are exemplary. This research, using a descriptive-analytical method, examines the jurisprudential and legal feasibility of marriage dissolution in light of new diseases and concludes that the view of the defects being exemplary and not exhaustive is defensible. Thus, using existing solutions and based on the jurisprudential principles of “no harm” (la-zarar) and “no hardship” (la-haraj), it can be argued that there should be no difference between men and women in having the right to annul the marriage due to new diseases, and in the presence of a defect caused by contagious and dangerous diseases, both parties can be granted the right to annulment. Finally, an amendment to the existing law in this regard is proposed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Marriage dissolution, annulment of marriage, divorce, new diseases, defects justifying annulment | ||
| مراجع | ||
|
- ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز (1406ق)، المهذّب، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- ابن فارس، ابوالحسین (1404ق)، معجم مقائیس اللغه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- اراکی، محمدعلی (1377)، کتاب النکاح، ج1، تقریرات درس عبدالکریم حائری، قم، نورنگار.
- اصغری، شهرام (1401)، بررسی فقهی حقوقی بیماریهای نوظهور و تأثیر درمان آن در حق فسخ، نشریه قانون یار، 6، 22، 247-274.
- الجزیری، عبدالرحمن (1969م)، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج4، بیروت: دار الثقلین.
- الصابونی، عبدالرحمن (1968م)، مدی حرّیه الزوجین فی الطلاق فی الشریعه الاسلامیه، ج2، بیروت: دار الزهراء(س).
- امامی، سید حسن (1400)، حقوق مدنی، ج1، تهران: اسلامیه.
- باقری، احمد (1391)، خانواده در اسلام و ایران، تهران: شهرآب.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1412ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج5، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه؛ چاپ سنگی، ج1، بی تا.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج3، قم: مؤسسه آل البیت.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1385)، قواعد الاحکام، ج4، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1415ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج2، تهران: استقلال.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1420ق)، الرسائل، ج1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- خوشدل، علیرضا؛ نوری فرد، مهتاب؛ پزشکان، رضا؛ صلاحی مقدم، عبدالرضا (1391)، نقشه سازی بیماری های مهم واگیردار ایران، مجله بهداشت و توسعه، 1.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مصباح الاصول، ج1، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی(ره).
- خوئی، سید ابوالقاسم (1424ق)، منهاج الصالحین، ج2، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی(ره).
- راستی، زهرا؛ اسماعیلی، اکرم (1388)، انحلال نکاح به واسطه عیب (مواد 1121 تا 1125)، تهران: سفید صبح.
- شلبی، محمد مصطفی؛ امام، محمد کمال الدین (1416ق)، الزواج و الطلاق فی الفقه الاسلامی، ج1، بی جا: بی نا.
- شهیدی، مهدی (1400)، سقوط تعهّدات، ج1، تهران: مجد.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج6، تهران: صدوق.
- صفایی، حسین؛ امامی، اسدالله (1400)، مختصر حقوق خانواده، ج2، تهران: میزان.
- صفایی، سید حسین (1391)، قواعد عمومی قراردادها، ج1، تهران: میزان.
- صفی پور، عبدالرحیم بن عبدالکریم (بی تا)، منتهی الأرب فی لغه العرب، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، ج4، تهران: مرتضوی.
- طه، احمد حسن (1975)، مدی حرّیه الزوجین فی التفریق قضاء بحث مقارن فی الشریعه الاسلامیه، ج2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1417ق)، کتاب الخلاف، ج4، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (1382)، تفسیر نور الثقلین، ج2، قم: دار التفسیر.
- فیض، علیرضا (1390)، مبادی فقه و اصول، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- قائنی، شیخ محمد (1394)، فقه پزشکی، ج2، ترجمه: محمد علی قاسمی، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
- کاتوزیان، ناصر (1400)، قواعد عمومی قراردادها، ج1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کلینی، محمد بن یعقوب، (1407ق)، الکافی، ج1، تحقیق: علی اکبر غفاری، بیروت: دار الصعب و دار التعارف.
- محقّق داماد، سید مصطفی (1392)، قواعد فقه، ج1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- محمدی بلبان آباد، فراست؛ حمزه سالارزایی، امیر (1397)، تأثیر اختلاف دارین در فسخ نکاح از منظر قریقین، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 19، 307-328.
- مروارید، علی اصغر (1413ق)، سلسله الینابیع الفقهیّه، ج2، بیروت: دار التراث.
- مشکینی، میرزا علی (1386)، مصطلحات الفقه، چ5، قم: الهادی.
- مظفّر(علامه)، محمدرضا (1395)، اصول الفقه، ج1، قم: ناصر.
- نائینی، میرزا محمدحسین (1418ق)، منیه الطالب، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1433ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج12، قم: مؤسسه النشر الاسلامی؛ ج30، لبنان: دار الاحیاء.
- هژبر عراقی، زهرا (1394)، بررسی فقهی حقوقی موجبات فسخ نکاح با نگرش به امراض جدید، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 162 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 107 |
||