
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 642 |
تعداد مقالات | 9,409 |
تعداد مشاهده مقاله | 68,134,299 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 39,789,734 |
تبارشناسی کلاناستعارههای حوزۀ بیماری و درمان در طب سنتی، طب مدرن، طب عامیانه و متون روایی | ||
مطالعات زبانی و بلاغی | ||
دوره 16، شماره 41، مهر 1404، صفحه 157-182 اصل مقاله (1.14 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2025.35801.2552 | ||
نویسندگان | ||
شایسته سادات موسوی* 1؛ محمود رحیمی2 | ||
1استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان، رشت، ایران (نویسنده مسئول) | ||
2استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. | ||
تاریخ دریافت: 14 آبان 1403، تاریخ بازنگری: 12 دی 1403، تاریخ پذیرش: 17 دی 1403 | ||
چکیده | ||
نظریۀ استعاره های شناختی، محصولِ نگاهِ نوین زبانشناسی شناختی به استعاره است. وابستگی استعارههای شناختی و اندیشگانی به پارادایم های تاریخی موضوعی است که در این تحقیق بررسی شده است. استعاره های حوزۀ بیماری و درمان، برای نمونه، برگزیده شده و با شواهد حاضر نشان داده خواهد شد که تحولات تاریخی، موجب تغییر در پارادیم های تاریخی و بهتبع آن، تحول کلان استعاره های شناختی می گردند. در این تحقیق، چهار حوزه 1) طب سنتی، 2) طب مدرن، 3) طب عامیانه و 4) حکایات مربوط به بیماری و درمان، در متون روایی بررسی شده است. بررسی ما که با روش تبارشناسانه انجام می گیرد، نشان می دهد که استیلای رویکرد اخلاطی بر طب سنتی، کلان استعارۀ «بیماری بهمثابۀ عدم تعادل» و «درمان بهمثابۀ بازگشت به تعادل» را می سازد. در طب مدرن، تمرکز بر عوامل کشنده، مثل میکروب ها، ویروس ها، سلول های سرطانی و همچنین توانمندی انسان ها در رویایی با بیماری ها، ساختِ استعارۀ «بیماری بهمثابۀ جنگ» و «درمان بهمثابۀ پیروزی» را میسر می سازد. روحانگاری، بهعنوان اصلی ترین پارادیم در باورهای عامیانه استعارۀ «بیماری بهمثابۀ روح پلید/ تسخیر» و «درمان بهمثابۀ نجات و رهایی» را در طب عامیانه می سازد؛ اما حکایات مربوط به بیماری و درمان، در متون روایی، از پارادایم اقناع، تأثیر می پذیرند که با پارادایم های مرسوم پزشکی به کلی متفاوت است. ماهیت اقناعی و خیال انگیزی، ساخت استعاره هایی همچون «بیماری بهمثابۀ عقوبت»، «درمان بهمثابۀ پاداش» و «طبابت بهمثابۀ خلاقیت» را موجب می شود. | ||
کلیدواژهها | ||
استعاره؛ تبارشناسی؛ پارادیم؛ بیماری و درمان | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Genealogy of Mega-metaphors of Disease and Treatment in Traditional, Modern and, Folk Medicine vs. Narrative Texts | ||
نویسندگان [English] | ||
ُShayesteh Sadat Mousavi1؛ Mahmood Rahimi2 | ||
1Assistant professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran (Corresponding Author) | ||
2Assistant professor of Persian Language and Literature Education, Farhangian University, Tehran, Iran. | ||
چکیده [English] | ||
The theory of cognitive metaphor is the product of the modern cognitive linguistic approach to metaphor. This research investigates the connection between cognitive and conceptual metaphors and historical paradigms. Accordingly, metaphors of illness and treatment have been chosen as the target samples to argue that as historical developments have resulted in the transformation of historical paradigms as well as cognitive mega-metaphors. In this research, four domains, 1) traditional medicine, 2) modern medicine, 3) folk medicine and 4) anecdotes related to illness and treatment have been observed. Using a genealogical method, this research shows that the dominance of humoral approach over traditional medicine creates the macro-metaphor of "disease as an imbalance" and "treatment as a return to balance". In modern medicine, the focus on fatal factors such as microbes, viruses, cancer cells along with human capability in coping with diseases, creates the metaphor of "disease as war" and "treatment as victory". As the main paradigm in folk beliefs, spiritualism shapes the metaphor of "disease as evil spirit/possession" and "treatment as rescue and release" in folk medicine. But the anecdotes related to illness and treatment in narrative texts are influenced by the paradigm of persuasion, which is completely different from conventional medical paradigms. The nature of persuasion and fantasy result in the construction of metaphors such as "illness as punishment", "treatment as reward" and "medicine as creativity". | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Metaphor, genealogy, paradigm, disease and treatment | ||
مراجع | ||
- ابن بابویه، محمد بن علی (1371). من لایحضره الفقیه. تصحیح علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ابن بابویه، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا (ع). تصحیح سید مهدی لاجوردی، تهران: جهان.
- البرقی، ابوجعفر (1371). المحاسن. تصحیح جلالالدین محدث، قم: دار الکتب الاسلامیه.
- انصاری، عبدالله بن محمد (1362). طبقاتالصوفیه. به تصحیح عبدالحی حبیبی قندهاری، به اهتمام حسین آهی، تهران: فروغی.
- اولمان، مانفرد (1383). طب اسلامی. ترجمۀ فریدون بدرهای، تهران: توس.
- براون، ادوارد (1343). طب اسلامی. ترجمۀ مسعود رجبنیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- بلوکباشی، علی (1403/06/ 11). «اهل هوا». دایره المعارف بزرگ اسلامی. برگرفته
- بندهشن. (1369). ترجمه مهرداد بهار، تهران: توس.
- پورداود، ابراهیم (1356). تعلیقات بر یشتها. به کوشش بهرام فرهوشی، تهران: دانشگاه تهران.
- تنوخی، قاضی ابوعلی محسن (1395). فرج بعد از شدت. ترجمۀ حسینبناسعد دهستانی، به سعی محمد قاسمزاده، تهران: نیلوفر.
- توکلی، محمدکاظم (1361). مسلمانان مورو. تهران: امیرکبیر.
- حسینی، مریم (1385). «رمزپردازی باد در آثار سنایی». دانشگاه الزهرا (س): فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم انسانی. 15 و 16 (56 و 57). 35- 49.
- حقی، مریم (1397). «شیوههای کرامت شفابخشی در متون نثر عرفانی». دانشگاه آزاد اسلامی: فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. 14 (53). 121- 154.
- دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (1384). میشل فوکو، فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک. ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نی.
- ساعدی، غلامحسین (1355). اهل هوا. تهران: امیرکبیر.
- سجادی، سیدجعفر (1383). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
- سعدی، مصلحالدین عبدالله (1381). بوستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
- غزنوی، سدیدالدین (1388). مقامات ژندهپیل (احمد جام). به اهتمام حشمتالله مؤید. تهران: علمی و فرهنگی.
- فوکو، میشل (1378). معرفت و قدرت. ترجمۀ محمد ضیمران، تهران: هرمس.
- فوکو، میشل (1384). «نیچه، تبارشناسی، تاریخ». ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. از مدرنیسم تا پسامدرنیسم. لارنس کوهن، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
- قزوینی، زکریا بن محمد (1361). عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات. به تصحیح نصرالله سبوحی، تهران: چاپخانه مرکزی ناصرخسرو.
- قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1379). رساله قشیریه. ترجمه ابوعلی حسن ابن احمد عثمانی. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی.
- کوهن، تامس (۱۳۶۹). ساختار انقلابهای علمی. ترجمه احمد آرام، تهران: سروش.
- کوهن، تامس (1389). ساختار انقلابهای علمی. ترجمه سعید زیباکلام، تهران: سمت.
- مجلسی، محمدباقر (1363). مرآة العقول. تصحیح سید جعفر حسینی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- معصومی همـدانی، حسـین (1370). «جـالینوس». دائـرةالمعـارف بـزرگ اسـلامی. ج 17، تهـران: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- موسوی، شایسته سادات؛ رحیمی، محمود (1399). «زمین و آسمان بر محور استعاره (روند استعاری معنابخشی به پدیده های طبیعی بر پایه استعاره های جهتی)».دانشگاه سمنان: مطالعات زبانی و بلاغی. 11(22 )، 471-496.
- موسوی، شایسته سادات؛ شاطریان، پریا (1402). «اهمیت دگردیسی کلان استعاره ها در تاریخ مفاهیم (با تمرکز بر تبدّل مفهومی واژۀ وطن)». دانشگاه تهران: پژوهشهای ایرانشناسی. 14 (1). 19- 41.
- مینوی خرد (1364). ترجمه احمد تفضلی، تهران: توس.
- نوری، حسین بن محمدتقی (1366). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. ج16، قم: موسسه آلالبیت(ع)، الاحیاء التراث.
- وهابیان، مهرانگیز؛ ایزدی فر، راحله (1398). «کاربرد استعاره در بیان بیماری سرطان». پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی. 9(18 ). 207-224.
- یشتها (1356). گزارش ابراهیم پورداوود، بهکوشش بهرام فرهوشی، تهران: دانشگاه تهران.
- Chapman, C. M., Miller, D.S. (2020). "From metaphor to militarized response: the social implications of “we are at war with COVID-19” – crisis, disasters, and pandemics yet to come" International Journal of Sociology and Social Policy. 40(9/10), 1107-1124.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 26 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 22 |