پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 664 |
| تعداد مقالات | 9,694 |
| تعداد مشاهده مقاله | 69,028,594 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,497,492 |
مصلحتاندیشی هیأت عمومی دیوان عالی کشور در تفسیر قوانین کیفری | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| دوره 17، شماره 38، فروردین 1404، صفحه 173-204 اصل مقاله (860.78 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2024.33525.3870 | ||
| نویسندگان | ||
| امید محمودی1؛ جلیل امیدی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 2استاد حقوق کیفری و جرمشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| تاریخ دریافت: 22 اسفند 1402، تاریخ بازنگری: 04 شهریور 1403، تاریخ پذیرش: 27 شهریور 1403 | ||
| چکیده | ||
| مصلحت گاهی در مقام تقریر متن قانون و زمانی در مرحلۀ تفسیر آن، مورد ملاحظۀ مقنّن و مفسر واقع می‌شود. چنین تقریر و تفسیری اگر ناظر به تأمین منافع عمومی و رفع مشکلات عامۀ مردم باشد و در چهارچوب ضوابط به کار گرفته شود، امری مقبول و مستحسن خواهد بود. آن چه محلّ اشکال است اعمال ملاحظات سیاسی، امنیّتی و مدیریّتی و فاصله گرفتن از مبنای قانون و قواعد تفسیر آن است. هیأت عمومی دیوان عالی کشور که در بیشتر آرای وحدت رویه به گونه‌ای اصولی و قابل قبول اظهارنظر می‌کند، در برخی از آرای کیفری بر مبنای مصالح و ملاحظات سیاسی، امنیّتی و مدیریّتی عمل می‌کند. مقالۀ حاضر با ارائه نمونه‌هایی از آرای دیوان، درصدد پاسخگویی به این سؤال است که مصلحتاندیشی در آرای وحدت رویۀ کیفری چه جلوه‌ها و چه پیامدهایی دارد؟ توسعۀ صلاحیّت استثنایی دادگاه انقلاب و همراهی با سیاست های مدیریّتی قوۀ قضائیه، نمودهایی از این مصلحت‌گرایی هستند. اینگونه مصلحت اندیشی ها، هم نوعی کوتاهی در ایفای وظیفۀ نظارت بر حسن اجرای قوانین محسوب می‌شوند و هم موقعیّت ممتاز دیوان را در توسعه و تحوّل نظام عدالت کیفری کشور تضعیف می‌نمایند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مصلحتاندیشی؛ هیأت عمومی؛ دیوان عالی کشور؛ رأی وحدت رویه؛ صلاحیت؛ دادگاه انقلاب؛ سیاست‌های مدیریتی قوۀ قضاییه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Expediency Considerations of the General Assembly of the Supreme Court in Interpreting Criminal Laws | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Omid Mahmoodi1؛ Jalil Omidi2 | ||
| 1PhD Student, Department of Law, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, | ||
| 2Professor, Criminal Law and Criminology, Tehran University, Tehran, Iran. (Corresponding Author) | ||
| چکیده [English] | ||
| Expediency may be taken into account either during the drafting of a legal text or at the stage of its interpretation by legislators and interpreters. Such considerations, when aimed at securing public interests and addressing widespread social problems within a proper legal framework, can be deemed acceptable and even commendable. However, the problematic aspect arises when political, security, and administrative concerns overshadow legal principles and interpretative norms. Although the General Assembly of the Supreme Court of Iran generally adopts a principled and legally sound approach in its unification rulings, there are certain criminal judgments where decisions are seemingly influenced by considerations of expediency, including political, security, and managerial factors. This article examines specific rulings to explore the manifestations and consequences of such expediency in criminal jurisprudence. The expansion of the exceptional jurisdiction of the Revolutionary Court and alignment with the Judiciary’s administrative policies are examples of this trend. These forms of expedient reasoning not only represent a failure to fulfill the Court’s supervisory duty over the proper implementation of laws but also undermine the Supreme Court’s distinguished role in the advancement and transformation of the country’s criminal justice system. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Expediency, General Assembly, Supreme Court, Unification Ruling, Jurisdiction, Revolutionary Court, Managerial Policies, Judiciary | ||
| مراجع | ||
|
- آشوری، محمد (1390)، عدالت کیفری، ج1، چ2، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- آشوری، محمد (1395)، آئین دادرسی کیفری، تهران: سمت.
- آقایی، مهسا (1402)، قانون در سایۀ مصلحتاندیشی قضایی، دوفصلنامۀ نقد و تحلیل آرای قضایی، 4، 513-532.
- اداره کل وحدت رویه (1394)، مذاکرات و آراء هیأت عمومی دیوان عالی کشور 1391.
- افتخارزاده، اصغر (1392)، تبارشناسی قاعده مصلحت در فقه سیاسی شیعه، فصلنامه پژوهشی سیاست متعالیه، 1، 79-96.
- البوطی، محمدسعید رمضان (1988م)، ضوابط المصلحه فی الشریعه الإسلامیه، بیروت: مؤسسه الرساله.
- التسخیری، محمدعلی (1430)، بوادر المدرسه التقریبیه فی أصول الفقه، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب.
- السیوطی، جلال الدین(1994)، الأشباه و النظایر، بیروت: مؤسسه الکتب الثقافیه.
- الغزالی، أبوحامد (1997م)، المستصفی من علم الأصول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- امیدی، جلیل (1397)، تفسیر قوانین جزایی، تهران: میزان.
- امیدی، جلیل (1399)، مسئولیّت دیوان عالی کشور در نظام‌مندسازی تفسیر قوانین کیفری، مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی، 50، 1، 1-24.
- امیدی، جلیل؛ جوانمردی صاحب، مرتضی (1400)، موازین فقهی و تفسیر قضایی قوانین کیفری؛ نقد نظر هیأت عمومی دیوان عالی کشور در تشدید شلاق تعزیری، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 25، 73-98.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1402)، ترمینولوژی حقوق، چ37، تهران: مجد.
- دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغتنامه، ج12، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- دهقان‌چاچکامی، حمید (1388)، جایگاه مصلحت در قانونگذاری کیفری ایران، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
- رستمی، هادی (1399)، رویارویی مصلحت‌گرایی و نص‌گرایی در سیاست جنایی ایران، مجوعه مقالات همایش بین‌المللی تحولات حقوق کیفری کشورهای اسلامی، تهران: میزان.
- زراعت، عباس (1389)، آیین دادرسی کیفری ایران با تکیه بر اصول و قواعد، چ3، تهران: دانش‌پذیر.
- شمس، عبدالله (1388)، آیین دادرسی مدنی (دوره بنیادین)، ج1، تهران: دراک.
- عمید، حسن (1364)، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
- قربانی، فرج‌الله (1371)، مجموعه آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور (جزایی)، تهران: فردوسی.
- کاتوزیان، ناصر (1383)، اصول منطقی حاکم بر تفسیر قانون اساسی، مجله تحقیقات حقوقی، 11، 65-77.
- کاشف الغطاء، محمدحسین (1369ق)، تحریر المجله، ج3، النجف: مطبعه الحیدری.
- مجلس شورای اسلامی (1364)، مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، ج3، مجلس شورای اسلامی.
- مدنی، سید جلال‌الدین (1369)، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، ج6، تهران: سروش.
- مدنی، سید جلال الدین (1377)، رویه قضایی، تهران: پایدار.
- مقدسی، محمدباقر (1403)، حقوق جزای عمومی؛ ضمانت اجراهای کیفری، چ2، تهران: میزان.
-R.S Vassan, M.A, B.I. (1980), Latin Words and Phrases for Lawyers, Law and Busines Publications, Canada. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 190 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 132 |
||