پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 583 |
| تعداد مقالات | 8,689 |
| تعداد مشاهده مقاله | 66,530,757 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,068,722 |
رابطۀ زبان و قدرت در نخستین شعر نو فارسی (تحلیل گفتمان انتقادی شعر «وفای به عهد») | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| مقاله 8، دوره 8، شماره 16، اسفند 1396، صفحه 157-188 اصل مقاله (783.91 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2018.13977.1150 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدمهدی زمانی* 1؛ کورش صفوی* 2؛ نعمت الله ایرانزاده3 | ||
| 1زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 2گروه زبانشناسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 3رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 15 آذر 1396، تاریخ بازنگری: 16 اسفند 1396، تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1396 | ||
| چکیده | ||
| مطالعۀ رابطۀ کاربرد زبان در آثار ادبی و مناسبات قدرت، پژوهشهای ادبی را به علوم اجتماعی و زبانشناسی پیوند می‌دهد. ادبیات مشروطه، با توجه به بسامد بالای طرح موضوعات سیاسی و اجتماعی در آن، از این حیث مستعد بررسی کاربردهای زبانی ایدئولوژیک و رابطۀ آن با مناسبات قدرت است، مخصوصاً شعر نو که در پیوند با تجددگرایی سیاسی و اجتماعی پدید آمد. نخستین شعر نو فارسی را ابوالقاسم لاهوتی در سال 1288 هـ.ش با عنوان «وفای به عهد» سرود. این پژوهش با کاربست مدل سه‌بعدی فرکلاف در تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی رابطۀ کاربرد زبان در این شعر و مناسبات قدرت در عصر تولید آن می‌پردازد و می‌کوشد کاربردهای زبانی را در این شعر از این منظر تبیین کند؛ یعنی در پی آن است که با تحلیل دقیق زبان‌شناختی متن، نشان دهد که چه گفتمان‌هایی در متن مفصل‌بندی شده‌اند و این مفصل‌بندی چه ارتباطی با مناسبات قدرت در عصر تولید متن دارد. بدین منظور، از دستور نظاممند نقشگرای هلیدی، در سطح توصیف و بخشی از تفسیر، و از بخشی از آرای لاکلو و موف در سطح تفسیر بهره برده می‌شود. بررسی این شعر نشان می‌دهد که در آن گفتمان مشروطه، فمینیسم و اسلام مفصل‌بندی شده است و این مفصل‌بندی نظام سیاسی استبدادی و ساختارهای اجتماعی مردسالارانه را زیر سؤال می‌برد و نظام سیاسی مشروطه و ساختارهایی را که به زنان، نسبت به گذشته، قدرت بیشتری می‌دهد ترویج می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شعر نو؛ «وفای به عهد»؛ زبان؛ قدرت؛ تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف؛ دستور نظاممند نقشگرای هلیدی؛ لاهوتی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Relation of Language and Power in the First Modern Persian Poetry (Critical Discourse Analysis of “Vafâ-ye be ʔahd” (Adherence to the Pledge)) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadmehdi Zamani1؛ Koorosh Safavi2؛ Nematollah Iranzade3 | ||
| 1Persian Language and Literature, Persian Literature and Foreign Languages Faculty, Allame Tabatabayi University, Tehran, Iran | ||
| 2Linguistics Department, Persian Literature and Foreign Languages Faculty, Allame Tabatabayi University, Tehran, Iran | ||
| 3Persian Language and Literature, Persian Literature and Foreign Languages Faculty, Allame Tabatabayi University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The Study of relationship between language use in literary works and power links literary studies to social sciences and linguistics, Because of its high frequency of presentation of political and social subjects in Constitution literature, it has the potentiality to be studied with regard to the ideological language use and the relation of language and power, specially Persian modern poetry which has come to existence with political and social modernism. The first modern poetry was composed by Lâhuti in 1909 named “Vafâ-ye be ʔahd” (Adherence to the Pledge). Applying Fairclough’ three-dimentional model in CDA, this research studies the relation between language use and power in “Vafâ-ye be ʔahd” in the era it is composed. Through explaining linguistic features, i.e. detailed linguistic analysis of the text indicates which discourses are articulated in the text and what relation this articulation has with power relations in the era of composing the text. To this end, Halliday’s SFG is applied in descriptive level and a part of interpretative level; and a part of Laclau and Mouffe’s discourse theory is applied in interpretative level too. The Study of this text shows that the adherence to constitution, feminism, and Islam discourses are articulated in this poetry and this articulation challenges arbitrary political regime and male-dominated social structures and propagates constitutional government and women empowering structures more than past. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| modern poetry, language, power, Fairclough’s CDA, Halliday’s SFG | ||
| مراجع | ||
|
- آدمیت، فریدون، (1387)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران: گستره. - آرین‌پور، یحیی، (1372)، از صبا تا نیما، چاپ پنجم، تهران: زوار. - امامی، اعظم، (1390)، «سبک‌شناسی شعر ابوالقاسم لاهوتی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجیدانشگاه علامه طباطبایی تهران. - باستانی، سوسن و دیگران، (1392)، «تحلیل خرده‌گفتمان‌های زنان در دورۀ مشروطیت»، مجله جامعه‌شناسی تاریخی، دورۀ 5، شمارۀ 1، صص 73- 108. - بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین، (1388)، تاریخ بیهقی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی، چاپ دوم، تهران: سخن. - جعفری، مسعود، (1386)، سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما، تهران: مرکز. - حاتمی، سعید و پروانه صفایی قهفرخ، (1391)، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، مجله زن و فرهنگ، سال چهارم، شماره 12، صص 65- 80. - حجازی، بنفشه، (1376)، به‌زیر مقنعه (بررسی جایگاه زن ایرانی از قرن اول هجری تا عصر صفوی)، تهران: علم. - حسن‌زاده میرعلی، عبدالله و لیلا شامانی، (1391)، «بررسی و تحلیل اصول نئوکلاسی‌سیسم در اشعار لاهوتی»، مجله ادبیات و علوم انسانی، سال هفتم، شماره 26، صص 39- 59. - حسینی آب‌باریکی، آرمان و پروین حیدری، (1393)، «بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی در اشعار ابوالقاسم لاهوتی»، فصلنامه پژوهشهای ادبی و بلاغی، دورۀ 2، شماره 3 (پیاپی 7)، صص 58- 80. - خسروپناه، محمدحسین، (1382)، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، چاپ دوم، تهران: پیام امروز. - دالمانی، رنه، (1387)، از خراسان تا بختیاری، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، تهران: طاوس. - ذکاء، یحیی، (1336)، لباس زنان از قرن سیزدهم تا به امروز، تهران: ادارۀ کل هنرهای زیبا. - رحیمی، ثریا، (1394)، شاعر قیام سرخ (واکاوی بن‌مایه‌های پایداری در سروده‌های ابوالقاسم لاهوتی)، همایش بین‌المللی جستارهای ادبی، زبان و ارتباطات فرهنگی، تهران: مؤسسۀ سفیران فرهنگی مبین. <https://www.civilica.com/Paper-LANGUAGE01-LANGUAGE01_099.html> رزاق‌پور، مرتضی و سمیه نوش‌آبادی، (1392)، «بازتاب رئالیسم در اشعار لاهوتی»، مجله زبان و ادبیات فارسی، سال پنجم، شمارۀ 14، صص 63- 86. - زمانی، محمدمهدی و نعمت‌الله ایرانزاده، (1394)، «تحلیل حوزه‌های معنایی اشعار باقی‌مانده از رابعه بنت کعب قزداری»، مجله زبان و ادبیات فارسی، سال 23، شماره 78، صص 7- 28. - سلیمانی، علی، (1393)، «نقد بلاغی شعر مشروطه با تأکید بر اشعار میرزادۀ عشقی و ابوالقاسم لاهوتی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران. - سهرابی، ندا، (1389)، «نقد و تحلیل جامعه‌شناختی اشعار ابوالقاسم لاهوتی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند. - شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1390)، با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران، تهران: سخن. - شمس لنگرودی، محمد، (1392)، تاریخ تحلیلی شعر نو، چاپ هفتم، تهران: مرکز. - شمیسا، سیروس، (1381)، شاهدبازی در ادب فارسی، تهران: فردوس. - صدری‌نیا، باقر، (1392)، بررسی تطبیقی «نوروزنامۀ» عشقی و «نوروزیۀ» لاهوتی، مجله شعرپژوهی (بوستان ادب)، سال پنجم، شمارۀ 4 (پیاپی 18)، صص 109- 134. - عباسی شاهکوه، خدیجه، (1386)، «بررسی مضامین و تصاویر شعر مشروطه براساس دیوان نسیم شمال، لاهوتی و میرزادۀ عشقی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه قم. - عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر، (1383)، قابوس‌نامه،به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ سیزدهم، تهران: علمی و فرهنگی. - غیبی، مهرآسا، (1384)، تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند. - فاضلی، احسان و صفا تسلیمی، (۱۳۹۳)، بررسی مضامین مشترک سیاسی و اجتماعی در اشعار ابوالقاسم لاهوتی و فرخی یزدی، اولین کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در هزاره سوم، علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول. https://www.civilica.com/Paper-RDTM01-RDTM01_008.html>> - فرکلاف، نورمن، (1389)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ فاطمۀ شایسته‌پیران و دیگران، چاپ سوم، تهران: دفتر مطالعات توسعه و رسانه. - کریمی حکاک، احمد، (1394)، طلیعۀ تجدد در شعر فارسی، ترجمۀ مسعود جعفری، چاپ سوم، تهران: مروارید. - کسروی، احمد، (1363)، تاریخ مشروطۀ ایران،چاپ شانزدهم، تهران: امیرکبیر. - متین، پیمان، (1386)، پوشاک ایرانیان، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی. - مشایخ، زینب، (۱۳۹۳)، جامعه‌شناسی ادبیات انعکاس تفکر پوشش زن در عصر مشروطه با تکیه برآثار ایرج میرزا، لاهوتی و عارف قزوینی، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران: مؤسسه اطلاع‌رسانی نارکیش. <<https://www.civilica.com/Paper-SOCIOCONF02-SOCIOCONF02_003.html - مهاجر، مهران و نبوی، محمد، (1394)، به‌سوی زبانشناسی شعر، ویراست دوم، تهران: آگه. - نظام‌الملک، حسن بن علی، (1377)، سیاست‌نامه (سیرالملوک)،به‌کوشش جعفر شعار، چاپ نهم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی (با همکاری انتشارات امیرکبیر). - هلیدی، مایکل ا. ک. (1394)، زبان و ادبیات، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، در به‌سوی زبانشناسی شعر، ویراست دوم، تهران: آگه، صص 77- 89. - یارشاطر، احسان (زیر نظر)، (1382)، پوشاک در ایران‌زمین (از سری مقالات دانشنامۀ ایرانیکا)، ترجمۀ پیمان متین، با مقدمۀ علی بلوک‌باشی. تهران: امیرکبیر. - یورگنسن، مارین و لوئیس فیلیپس، (1392)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ سوم، تهران: نی. - Baker, P. & Ellece, S. (2011), Key Terms in Discourse Analysis, London: Continuum.
- Fairclough, N. (1995), Media Discourse, London: Arnold.
- Halliday, M. A. K. & Matthiessen. C. M. I. M. (2014), Halliday’s introduction to functional grammar (4th edition). Abingdon, Oxon: Routledge.
- Halliday, M. A. K. & Webster, J. J. (eds.) (2009), Continuum Companion to Systemic Functional Linguistics, London: Continuum.
- Wodak, R. (2001), What CDA is about _ a summary of its history important concepts and its development”, in R. Wodak, and M. Meyer (eds.), Method of Critical Discourse Analysis, London: Sage, pp 1- 13. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,291 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 827 |
||