پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 654 |
| تعداد مقالات | 9,578 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,505,054 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 47,956,087 |
تحلیل و بررسی مبانی در بکارگیری قواعد عقلی در استنباط فقهی | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| مقاله 19، دوره 13، شماره 24، شهریور 1400، صفحه 485-516 اصل مقاله (329.39 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2020.20467.2447 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا نوروزی* 1؛ محمد حسن حائری2؛ محمد تقی قبولی درافشان3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران | ||
| 2استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| 3دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1399، تاریخ بازنگری: 18 تیر 1399، تاریخ پذیرش: 30 تیر 1399 | ||
| چکیده | ||
| استناد به قواعد عقلی در استنباط فقهی، مورد مناقشه بسیاری از حکیمان و فقیهان متأخّر واقع شده و عمدتاً با اشکال خلط میان حقایق و اعتباریات، به استدلال های عقلی مجتهدان در آثار فقهی و اصولی مناقشاتی وارد کرده اند. با استقراء در این خصوص به سه دیدگاه مهم دست می یابیم: منع کلّی استفاده از قواعد عقلی در استنباط فقهی، عدم منع از استناد به قواعد عقلی، و قول به تفصیل میان قواعد عقلی. اتّخاذ مبنا در این مسأله، مبتنی بر تحلیل دو بحث صغروی و کبروی است؛ بحث صغروی از این که آیا گزاره های اصولی و فقهی، حقیقی است یا اعتباری؟ و در فرض اعتباری بودن، بحث کبروی پیرامون این که آیا استناد به قواعد عقلی در اعتباریّات صحیح است یا خیر؟ در این نوشتار، با هدف تمرکز بر جایگاه قواعد عقلی در استنباط فقهی، به دفاع از اصولیان عقل‌گرا برآمده و ضمن تحلیل مبانی و ادلّه در دو بحث صغروی و کبروی، به اشکال خلط حقایق و اعتباریّات پاسخ داده و درصدد اثبات این فرضیه بر می آئیم که در راستای استنباط احکام فقهی، بر اساس پشتوانه حقیقی ای که اعتباریّات شرعی دارند می توانیم از قواعد علوم حقیقی و عقلی استفاده کنیم و در این راستا، ضابطه و نظریّه تفصیلی جدیدی را برای استناد به قواعد عقلی در استنباط احکام شرعی بیان خواهیم کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اعتباریّات؛ قواعد عقلی؛ قواعد فلسفی؛ استنباط فقهی؛ مبادی استنباط؛ فلسفه اصول | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Principles in Deploying Intellectual Rules in Jurisprudential Deduction | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Noroozi1؛ Mohammad Hassn Haeri2؛ Ghabooli Dorafshan3 | ||
| 1Fersowsi University-Mashhad | ||
| 2Ferdowsi of University, Mashhad, | ||
| 3Ferdowsi University-Mashhad | ||
| چکیده [English] | ||
| scholars and jurists, mainly by challenging between facts and credentials. They have disputed the jurisprudents' rational argumentations as put forward in their works. By induction in this regard, we achieve three important views: general prohibition of the use of rational rules in jurisprudential inference, non-prohibition of quoting rational rules in jurisprudential citation, permissibility of citing to rational rules, and promising in detail among the rules of reason. Adopting a basis for this issue depends on the analysis of two minor and major debates; the minor discussion is that whether the Osuli and jurisprudential propositions are factual or credential. Assuming on its credential nature, it is argued that if the major issue regarding the citation of rational principles in credential discussion is true or not. In this paper, with the aim of focusing on the position of rational rules in jurisprudential inference, the authors support the rationalist principles and by analyzing the principles and arguments in both minor and major debates have focused on the problem of facts and credentials confusion to prove this assumption that in order to deduce the rules of jurisprudence, based on the real support that religious laws and credentials have, we can use the rules of real and rational sciences, and in this regard, we will express a new detailed theory and standard to cite the rules of reason in deriving religious rules. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Credentials, intellectual principles, philosophical principles, jurisprudential inference, inferencing origins, philosophy of Osul | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم. - آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق)، کفایه الاصول، قم: موسسه آل البیت علیهم‌السلام. - آخوند خراسانی، محمدکاظم (1413ق)، اللمعات النیره فی شرح تکمله التبصره، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - ابن سینا، حسین (1383)، الهیات دانشنامه علائی، چ2، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا. - ابن منظور، محمد بن مکرم (1416ق)، لسان‌العرب، ج4و10، چ1، بیروت: دار احیاء التراث العربى. - اردبیلی، عبدالغنی (1381)، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). - اصفهانی(صاحب فصول)، محمدحسین بن عبدالرحیم (1404ق)، الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه. - انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1415ق)، کتاب الطهاره، ج2، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى. - انصاری(شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1416ق)، فرائدالأصول، ج1، چ5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - ایزدی فرد، علی اکبر؛ نعمت زاده، رجبعلی؛ کاویار، حسین (1388)، عرف و جایگاه آن در استنباط احکام شرعی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 1، 45-73. - بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق)، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج23، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - بروجردی، حسین (1416ق)، تقریر بحث السید البروجردی، ج2، تقریر: علی پناه اشتهاردی، مؤسسه النشر الاسلامی. - تونى، عبدالله بن محمد (1415ق)، الوافیه فی أصول الفقه، چ2، قم: مجمع الفکر الاسلامی. - جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج3، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه. - جوادی‌آملی، عبدالله (1375)، رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه)، ج1، قم: اسراء. - جوادی‌آملی، عبدالله (1387)، عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد)، ج1، قم: اسراء. - حکیم، سید محسن (1408ق)، حقائق‌الاصول، ج2، چ5، قم: کتابفروشی بصیرتی. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، ج5، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - خمینی(امام)، سید روح‌الله (1381)، الاستصحاب، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). - خمینی(امام)، سید روح‌الله (1410ق)، الرسائل، ج1و2، قم: اسماعیلیان. - خمینی(امام)، سید روح‌الله (1415ق)، أنوار الهدایه فی التعلیقه على الکفایه، ج2، چ2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). - خوئی، سید ابوالقاسم (1417ق)، محاضرات فی اصول الفقه، تقریر: محمد اسحاق فیاض، ج1و4، چ4، قم: انصاریان. - صدر، سید محمدباقر (1405ق)، دروس فی علم الأصول، ج2، بیروت: دار المنتظر. - طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1421ق)، حاشیه المکاسب، ج1، چ2، قم: اسماعیلیان. - طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (۱۳۶۲)، رسائل سبعه، قم: بنیاد علمی و فکری استاد علامه محمدحسین طباطبائی. - طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (1402ق)، حاشیه الکفایه، ج1و2، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی. - طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج3و5، چ5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (1428ق)، مجموعه رسائل العلامه الطباطبائی، قم: باقیات. - طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (1434ق)، نهایه الحکمه، ج2، چ7، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - طباطبائی(علامه)، سید محمدحسین (بی تا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدمه و پاورقی استاد شهید مرتضی مطهّری، ج2، تهران: مؤسسه چاپ و صحافی شرکت افست سهامی عام. - الطریحی، فخرالدین (1386ق)، مجمع‌البحرین، ج5، تهران: مرتضوى. - عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، ج2، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - عراقی نجفی، عبدالنبیّ (بی تا)، التقریرات المسمى بالمحاکمات بین الأعلام، تقریرات شیخ مسلم سرابی تبریزی، قم: چاپخانه قم. - عراقی، آقا ضیاء الدین (1417ق)، نهایه الافکار، چ3، تقریر: محمدتقی بروجردی نجفی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - علم الهدی، سید مرتضی (1376)، الذریعه الی اصول الشریعه، ج2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. - علیدوست، ابوالقاسم (1396)، فقه و عقل، چ7، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. - غروی اصفهانی، محمدحسین (1429ق)، نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، ج1و2و3، چ2، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث. - غروی اصفهانى، محمدحسین (1418ق)، حاشیه کتاب المکاسب، ج1، قم: أنوار الهدی. - فراهیدی، خلیل بن احمد (1405ق)، العین، ج3، قم: دار الهجره. - قدسی، احمد (1428ق)، انوار الأصول، تقریرات آیه الله مکارم شیرازى، ج1، چ2، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع). - القطیفی، سید منیر (1414ق)، الرافد فی علم‌الاصول، قم: لیتوگرافی حمید. - قمی، میرزا ابوالقاسم (1417ق)، غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. - قمّى، میرزا ابوالقاسم (1430ق)، القوانین المحکّمه فی الأصول، ج4، قم: مؤسسه احیاء الکتب الاسلامیه. - کاشف الغطاء، جعفر (1420ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغرّاء، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. - لاریجانی، صادق (1384)، استدلال در اعتباریات، پژوهش های فلسفی کلامی، 24، 4-30. - لاریجانی، صادق (1393)، فلسفه علم اصول، ج1و5، قم: مدرسه علمیّه ولیّ عصر(عج). - مددی، سید احمد (1385)، علوم اعتباری و روشهای واقعگرایانه، جایگاه شناسی علم اصول؛ گامی به سوی تحول، ج2، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. - مصباح یزدی، محمدتقی (1383)، آموزش فلسفه، ج1، چ4، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل وابسته به انتشارات امیرکبیر. - مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق)، تعلیقه علی نهایه الحکمه، قم: در راه حقّ. - مظفّر، محمدرضا (1375)، أصول الفقه، ج1، چ5، قم: اسماعیلیان. - موسوی، سید محمدصادق (1383)، رابطه قضایای حقیقی و اعتباری در تفکر اسلامی، رهنمون، 7 و 8، 81-100. - نائینی، محمدحسین (1373ق)، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، ج1، تهران: المکتبه المحمّدیه. - نائینی، محمدحسین (1376)، فوائدالأصول، ج1و4، تقریر: محمدعلی کاظمی خراسانی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - نراقى، محمدمهدى (1384)، تجرید الأصول، قم: سید مرتضی. - وحید بهبهانى، محمدباقر (1416ق)، الرسائل الأصولیه، قم: مؤسسه العلامه المجدّد الوحید البهبهانی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 558 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 591 |
||