پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 620 |
| تعداد مقالات | 9,102 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,335,517 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,812,193 |
قاعده‌انگاری «کُلُّ ما یُسَبِّبُ ایذاءَ الوالِدَینِ فَهُوَ حَرامٌ» | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| مقاله 18، دوره 13، شماره 24، شهریور 1400، صفحه 457-484 اصل مقاله (461.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2020.20163.2392 | ||
| نویسندگان | ||
| حمزه نظرپور1؛ طاهر علی محمدی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
| 2دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| تاریخ دریافت: 22 فروردین 1399، تاریخ بازنگری: 18 خرداد 1399، تاریخ پذیرش: 25 خرداد 1399 | ||
| چکیده | ||
| چکیده افزون بر قواعد فقهی مشهور و مصرّح در کتب فقها، برخی مضامین کلّی در آیات، روایات و فتاوای فقهی وجود دارد که میتوان از آنها قواعد فقهی جدیدی را شناسایی و اصطیاد کرد. از جمله آن موارد، قاعده ای فقهی با عنوان «کُلُّ ما یُسَبِّبُ ایذاءَ الوالِدَینِ فَهُوَ حَرامٌ» است که با پشتوانه آیه «تأفیف» می تواند به عنوان یک کبرای کلّی در فرایند استنباط منظور شود. با توجه به ضرورت سامانمندی روابط و احکام خانواده به ویژه رابطه فرزند و والدین بر مبنای فقه، بنیان نهادن و اثبات چنین قاعده ای لازم به نظر رسید. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، ضمن بررسی حکم ایذاء والدین از دیدگاه فقها و تحقیق در مسأله، گستره معنایی آن، مستندات نقلی و عقلی قاعده مزبور که بر حرمت هرگونه آزار رساندن به والدین دلالت دارد مورد واکاوی قرار گرفته و پس از تطبیق مصادیق قاعده و تبیین حکم استثنائآت و تعارض آن با دیگر قواعد، به این نتیجه دست یافته شد که این گزاره میتواند به عنوان قاعده و کبرایی کلّی در فرایند استنباط احکام فقهی و حقوقی مرتبط با آن مورد استفاده قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایذاء والدین؛ حرمت ایذاء والدین؛ احسان به والدین؛ مستندات قاعده؛ موارد تطبیق قاعده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Formulating the Rule of"Anything that hurts parents is forbidden" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamzeh Nazarpour1؛ Taher Alimohammadi2 | ||
| 1Phd Student of Mazandaran University | ||
| 2Ilam university | ||
| چکیده [English] | ||
| In addition to the well-known and explicit jurisprudential rules in the books of jurists, there are some general contents in verses, hadiths and jurisprudential fatwas from which new jurisprudential rules can be identified and applied. Among those cases is a jurisprudential rule entitled "Anything that hurts parents is forbidden" which, with the support of the verse "Tafif", can be considered as a general rule in the process of inference. Considering the necessity of organizing family relations and rulings, especially the correlation between children and parents based on jurisprudence, it seemed necessary to institute and prove such rules. this descriptive-analytical study has examined the sentence of harassment of parents from the perspective of jurists, research in issue, Its semantic scope, narrative and logical documents of this rule, Its conflict with other rules, It was concluded that this issue can be used as a general rule and the process of inferring the jurisprudential and related legal rulings. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Offend of Parents, Prohibition of offend of Parents, Goodness to parents, Documentation of rule, Items and adaptation of rule | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم؛ ترجمه حسین انصاریان. - آشتیانی، محمّدحسن (1429ق)، بحر الفوائد فی شرح الفرائد، ج6، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی. - آملی، میرزا محمّدتقی(1380)، مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی، تهران: مؤلف. - ابن اثیر، مبارک (1367)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج3، چ4، قم: اسماعیلیان. - ابوجیب، سعدى (1408)، القاموس الفقهی لغه و اصطلاحاً، چ2، دمشق: دار الفکر. - ازهری، محمّد (1421ق)، تهذیب اللغه، ج4، بیروت: دار احیاء التراث العربی. - اصفهانی، محمّدحسین (1409ق)، صلاه الجماعه، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - ابن برّاج، عبدالعزیز (1406)، المهذّب، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - ابن درید، محمّد (1988)، جمهره اللغه، ج1، بیروت: دار العلم للملائین. - ابن فهد حلّی، احمد بن محمد (1410ق)، المقتصر من شرح المختصر، تحقیق: سید مهدی رجایی، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه. - ابن منظور، محمّد بن مکرّم (1414)، لسانالعرب، ج10و14، چ3، بیروت: دار صادر. - اراکی، محمّد علی (1414ق)، المسائل الواضحه، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - اردبیلی(مقدّس)، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج2و12، تحقیق: مجتبی عراقی و همکاران، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - اردبیلی(مقدّس)، احمد بن محمد (بی تا)، زبده البیان فی احکام القرآن، تهران: المکتبه المرتضویّه لاحیاء الآثار الجعفریه. - اشتهاردى، على پناه (1417ق)، مدارک العروه، ج24، تهران: دار الأسوه للطباعه و النشر. - اصفهانی، سیّد ابوالحسن (1393ق)، وسیله النجاه، ج3، قم: چاپخانه مهر. - ایمانی، عباس (1382)، فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری، تهران: آریان. - بحرانی، ابنمیثم (1405ق)، قواعد المرام فی علم الکلام، ج13و14، تحقیق: احمد حسینی، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره). - بحرانی، یوسف (1405ق)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ج13، تحقیق: محمّدتقی ایروانی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - برقی، احمد (1383)، طبقات الرجال، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. - بروجردی، حسین (1386)، جامع احادیث الشیعه، تهران: فرهنگ سبز. - بروجردی، حسین (1419ق)، الحجّه فی الفقه، تقریرات مهدی حائری یزدی، اصفهان: مؤسسه الرساله. - بستانی، فؤاد (1375)، فرهنگ ابجدی، چ2، تهران: اسلامی. - بهجت، محمّد تقی (1426ق)، جامع المسائل، ج5، قم: دفتر معظمٌ له. - تبریزی، جواد (1423ق)، التهذیب فی مناسک العمره و الحجّ، ج1، قم: دار التفسیر. - تبریزی، جواد (1427ق)، صراط النجاه فی أجوبه الاءستفتائات، ج8، قم: دار الصدیقه الشهیده. - تبریزی، جواد (بیتا)، تنقیح مبانی العروه ـ کتاب الاعتکاف، قم: بینا. - جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج2و3، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه. - جعفری، محمّدتقی (1419ق)، رسائل فقهی، تهران: مؤسسه منشورات کرامت. - جمعی از پژوهشگران، (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی، ج1، قم: دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام. - جوهری، اسماعیل (1376)، الصحاح، ج2، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملائین. - حائری یزدی، مرتضی (1426ق)، شرح العروه الوثقی، ج3، تحقیق: محمّدحسین امراللهی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - حائری، سیّد محمّد (بیتا)، کتاب المناهل، قم: مؤسسه آل البیت. - حائرى، محمدحسین (1404ق)، الفصول الغرویه فی الأصول الفقهیه، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه. - حرّ عاملی، محمّد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج16و21، قم: مؤسسه آل البیت. - حسینی روحانی، سیّد صادق (1412ق)، فقه الصادق، ج6و8، قم: دار الکتاب مدرسه امام صادق(ع). - حسینى روحانى، سیّد محمّد (1419ق)، المرتقى إلى الفقه الأرقى - کتاب الحج، ج1، تقریر: سید عبد الصاحب حکیم، تهران: مؤسسه الجلیل للتحقیقات الثقافیه. - حسینی شیرازی، سیّد محمّد (بی تا)، الأسئله و الاجوبه – اثنا عشر رساله، ج3، بی جا: بی نا. - حسینی شیرازی، سیّد محمّد (بی تا)، منتخب المسائل الاسلامیه، بی جا: بی نا. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1401ق)، أجوبه المسائل المهنائیه، قم: چاپخانه خیام. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1410ق)، ارشاد الأذهان الی احکام الایمان، ج1و2، تحقیق: فارس حسون، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1411ق)، تبصره المتعلّمین فی احکام الدین، تحقیق: محمّد هادی یوسفی، تهران: مؤسسه چاپ و نشر. - حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج8، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه. - حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیه، ج1، چ6، قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه. - حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1423ق)، معارج الاصول، لندن: مؤسسه امام علی. - خاتونآبادی، اسماعیل (1411ق)، الرسائل الفقهیه، ج1، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم: دار الکتاب الاسلامی. - خراسانی(آخوند)، محمّدکاظم (1409ق)، کفایه الاصول، قم: مؤسسه آل البیت. - خمینی(امام)، سید روحالله، (بی تا)، تحریر الوسیله، قم: دار العلم. - خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق)، منهاج الصالحین، چ28، قم: مدینه العلم. - خوئی، سید ابوالقاسم (1416ق)، معتمد العروه الوثقی، تقریر: رضا موسوی، چ2، قم: مدرسه دار العلم - لطفی. - خوئی، سید ابوالقاسم (1418ق)، موسوعه الامام الخویی، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی(ره). - خوئی، سید ابوالقاسم، (1416ق)، صراط النجاه(محشّای آیه الله تبریزی)، قم: مکتب النشر المنتخب. - ذوالفقاری، مهدی؛ نوبهار، رحیم (1393)، قاعده فقهی «اقامه الحدود الی الامام»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 11، 95 ـ122. - سبحانى تبریزی، جعفر (1424ق)، الحجّ فی الشریعه الإسلامیه الغرّاء، قم: مؤسسه امام صادق. - سبزوارى، سید عبدالاعلى (1409ق)، مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، چ2، بی جا: دفتر آیه الله سبزواری. - سبزوارى، سید عبدالاعلى (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چ4، قم: مؤسسه المنار. - سبزوارى، سید عبدالاعلى (بی تا)، تهذیب الأصول، چ2، قم: مؤسسه المنار. - سلّار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویه فی الاحکام النبویه، تحقیق: محمود بستانی، قم: منشورات الحرمین. - سید مرتضی(علم الهدی) (1415ق)، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - شبیری زنجانی، سیّد موسی (1428ق)، المسائل الشرعیه، قم: مؤسسه نشر الفقاهه. - شبیری زنجانی، سیّد موسی (1430ق)، رساله توضیح المسائل، قم: سلسبیل. - شوشتری، محمّدتقی (1410ق)، قاموس الرجال، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - شیرازی، سیّد صادق (1427ق)، المسائل الاسلامیه مع المسائل الحدیثه، قم: رشید. - شیرازیری، سیّد صادق (1427ق)، بیان الاصول، چ2، قم: دار الانصار. - صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1385)، علل الشرائع، قم: کتابفروشی داوری. - طباطبائی یزدی، سید محمّدکاظم (1409ق)، العروه الوثقی فیما تعمّ به البلوی، چ2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. - طباطبائی، سید علی (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، چاپ اول، قم: آل البیت. - طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج6، چ3، تهران: ناصرخسرو. - طوسی(شیخ الطائفه)، محمّد بن حسن (1427ق)، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، چ3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - طوسی(شیخ الطائفه)، محمّد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: احمد حبیب عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. - عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج2، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکّی (بی تا)، القواعد و الفوائد، تحقیق: سید عبد الهادی حکیم، قم: مفید. - عاملی، حسن بن زین الدین، (بیتا)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، چ9، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - عراقی، ضیاء الدین (1415ق)، تعلیقه استدلالیه علی العروه الوثقی، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - علیمحمّدی، طاهر؛ نظرپور، حمزه (1396)، «بررسی قاعده فقهی لا طاعهَ لِمَخلوقٍ فی مَعصیهِ الخالقِ»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 2، 417 -440. - فخرالمحقّقین، محمّد بن حسن بن یوسف (1387)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج4، قم: اسماعیلیان. - فیّاض، محمّد اسحاق (بی تا)، منهاج الصالحین، بی جا: بی نا. - فیروزآبادی، محمّد (1415ق)، قاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیّه. - قمّی، میرزا ابوالقاسم (1430ق)، القوانین المحکمه فی الاصول، قم: مؤسسه احیاء الکتب الاسلامیه. - قمّی، میرزا ابوالقاسم (ق1413)، جامع الشّتات فی أجوبه السؤالات، تهران: کیهان. - کاشف الغطاء، جعفر (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - کاشف الغطاء، محمّدحسین (بی تا)، سؤال و جواب، بی جا: مؤسسه کاشف الغطاء. - کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی، قم: دار الحدیث. - مجلسی(علامه)، محمّدباقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الأطهار، چ2، بیروت: دار احیاء التراث العربی. - مدرّسی یزدی، سیّد عباس (1410ق)، نموذجٌ فی الفقه الجعفری، قم: کتابفروشی داوری. - مدنی کاشانی، رضا (1411ق)، براهین الحجّ للفقهاء و الحُجَج، ج1و2، چ3، کاشان: مدرسه علمیه مدنی کاشانی. - مرعشی نجفی، سید شهاب الدین (1406ق)، منهاج المؤمنین، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره). - مروّجی، علی (1410ق)، منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه، ج4، قم: مکتب النشر الاسلامی. - مشکینی، علی (1386)، مصطلحات الفقه، چ5، قم: الهادی. - مظفّر(علامه)، محمّدرضا (1430ق)، اصول الفقه، ج1، چ5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - مفید(شیخ)، محمّد بن محمد بن نعمان (1413ق)، المقنعه، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید. - موسوی بجنوردی، سید حسن (1380)، منتهی الاصول، ج2، تهران: عروج. - موسوی بجنوردی، سید حسن (1419ق)، القواعد الفقهیّه، ج1، تحقیق: مهدی مهریزی، قم: الهادی. - موسوی عاملی، محمّد (1411ق)، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، ج4، بیروت: مؤسسه آل البیت. - موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1390)، مختصر الاحکام، قم: دار القرآن الکریم. - موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1412ق)، الدُّرُّ المنضود فی احکام الحدود، ج3، تقریر: علی کریمی جهرمی، قم: دار القرآن الکریم. - نائینى، محمّدحسین (1352)، أجود التقریرات، تقریر: سید ابوالقاسم خوئی، قم: مطبعه العرفان. - نائینى، محمّدحسین (1376)، فوائد الاُصول، تقریر: محمّدعلی کاظمی، چاپ اول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - نائینى، محمّدحسین (1411ق)، کتاب الصلاه، تقریر: محمّدعلی کاظمی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. - نجفی کاشف الغطاء، محمّد حسین (1359)، تحریر المجله، نجف: المکتبه المرتضویه. - نجفی(صاحب جواهر)، محمّدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج17و41، تحقیق: عباس قوچانی و علی آخوندی، چ7، بیروت: دار احیاء التراث العربی. - نجفی، بشیرحسین (1427ق)، مصطفی الدّین القیّم، نجف: دفتر آیه الله نجفی. - نراقی، ملا احمد (1393)، معراج السعاده، قم: پیام مقدس. - نراقی، ملا احمد (1415ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت. - نراقی، ملا احمد (1417ق)، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - نراقی، ملا محمّدمهدی (بی تا)، جامع السعادات، ج2، چ4، بیروت: مؤسسه الأعلمی. - وحید خراسانی، حسین (1428ق)، منهاج الصالحین، ج2ف چ5، قم: مدرسه امام باقر(ع). 107. http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/86/870120 107. http://zanjani.net/index.aspx?pid=10486&QID=2248
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 488 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 743 |
||