پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 628 |
| تعداد مقالات | 9,179 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,526,981 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,061,693 |
نقش قافیه در نشان دادن گویش‌های محلی و منطقه‌ای شاعران | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 12، شماره 25، مهر 1400، صفحه 307-328 اصل مقاله (528.7 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2020.20829.1741 | ||
| نویسنده | ||
| طاهره قاسمی* | ||
| دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
| تاریخ دریافت: 17 تیر 1399، تاریخ بازنگری: 28 آبان 1399، تاریخ پذیرش: 29 آذر 1399 | ||
| چکیده | ||
| قافیه در شعر فارسی، از دیرباز تا دوره مشروطه و در عمل، تا نیم‌سدة گذشته، یکی از کلیدی‌ترین عنصرهای شعر فارسی به‌شمار می‌آمده است. در نیم سده اخیر نیز اگرچه قافیه به‌ظاهر رنگ و رخ گذشتة خویش را ندارد، هنوز در ادبیات فارسی جلوه‌گری می‌کند و نقش آن کم‌رنگ نشده است. پژوهشگران علم قافیه، کارکرد‌ها و نقش‌هایی را برای قافیه ذکر کرده‌اند که عمدة این نقش‌ها در کتاب‌ها و مقاله‌ها ذکر شده است. یکی از این نقش‌ها که این مقاله بدان پرداخته، نقشی است که قافیه در نشان دادن گویش و لهجة شاعران دارد. در سرزمین ایران، از قدیم‌ترین ایام تاکنون، لهجه‌ها و گویش‌های زیادی رایج بوده است که هنوز هم در گوشه و کنار این کشور بدان تکلّم می‌کنند. شاعران و نویسندگان بزرگ زبان فارسی، دارای لهجه‌ها و گویش‌های خاصّ خود بوده وآن‌ها را وارد شعر فارسی کرده‌اند. از آنجا‌یی که ما امروزه آن تلفّظ و لهجه را به‌طور دقیق در دست نداریم و خطّ فارسی هم در ثبت مصوّت‌ها ناتوان است، در مواردی، متوجّه گویش و لهجة شاعران نمی‌شویم؛ چون آن‌ها را با تلفّظ امروزینشان می‌سنجیم. از این رو قافیه در ثبت تلفّظ واژه‌ها نقشی تعیین‌کننده دارد؛ بنابراین قرار گرفتن واژه‌ها در قافیه، یکی از روش‌هایی است که می‌توان از طریق آن، به گویش و لهجه شاعران پی برد. این پژوهش درصدد است به نقشی بپردازد که قافیه در نشان دادن گویش و لهجه شاعران برجسته دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شعر؛ قافیه؛ گویش؛ لهجه؛ تلفّظ واژگان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| the role of rhyme in showing local dialects and poets' regions | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Tahereh Ghasemi | ||
| bu ali sina university | ||
| چکیده [English] | ||
| Rhyme in Persian poetry, from the ancient to the constitutional period and in practice, until the last half century, is one of the key elements of Persian poetry. In the last half, too, although the rhyme does not seem to have its past visage and appearance; but it still appears in Persian literature and its role has not diminished. Researchers in rhyming have listed functions and patterns for rhyme. Most of these roles are mentioned in books and articles. One of the roles that this article addresses is the role that rhyme plays in showing the dialect and accent of poets. Also, great Persian poets and writers have their own dialects and dialects have incorporated these dialects into Persian poetry. Since we do not have that exact pronunciation and accent today, and the Persian script is incapable of recording vowels; in some cases, we do not notice their dialect and accent, because we measure them by their modern pronunciation. Therefore, rhyme plays a decisive role in recording the pronunciation of words. Therefore, placing words in rhyme is one of the ways through which the dialect and dialect of poets can be understood. This research aims to address the role that rhyme plays in showing the dialect and accent of prominent poets. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Poetry, rhyme, analysis, dialect and accent, vocabulary pronunciation | ||
| مراجع | ||
|
- اسدی توسی، علی بن احمد (1319)، لغت فرس، تصحیح عبّاس اقبال آشتیانی، چ 1، تهران: مجلس. - اسعد گرگانی، فخرالدین (1349)، ویس و رامین، تصحیح ماگالی تودوا – الکساندر گواخایا، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - انوری ابیوردی (1337)، دیوان اشعار، به کوشش سعید نفیسی، چ 1، تهران: پیروز. - باباطاهر عریان (1347)، دیوان اشعار، تصحیح وحید دستگردی، چ 4، تهران: ابن‌سینا. - خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی (1375)، دیوان اشعار، ویراستة میر جلال‌الدین کزّازی، تهران: نشر مرکز. - خیام، عمر بن ابراهیم (1378)، رباعیات خیام، تصحیح، مقدّمه و حواشی محمّدعلی فروغی و قاسم غنی، تهران: ناهید. - دهلوی، امیرخسرو (1380)، دیوان اشعار، تصحیح اقبال صلاح‌الدین، با مقدّمه و اشراف محمّد روشن، تهران: نگاه. - راوندی، محمّد بن علی بن سلمان (1364)، راحه الصدور و آیه السرور، تصحیح محمّد اقبال، چ 2، تهران: امیرکبیر. - سعدی، مصلح‌الدین (1385)، غزلیات سعدی، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: سخن. - سعدی، مصلح‌الدین (1385)، کلیات سعدی، تصحیح محمّدعلی فروغی، چ 1، تهران: هرمس. - سلمان ساوجی (1384)، کلیات، مقدّمه و تصحیح اوستا، شرح حال و تحقیق از رشید یاسمی، تهران: زوّار. - سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1368)، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح و تحشیة محمّدتقی مدرّس رضوی، چ 4، تهران: دانشگاه تهران. - سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1368)، دیوان اشعار، به کوشش مدرّس رضوی، چ 7، تهران: سنایی. - شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1376)، موسیقی شعر، تهران، چ 5، تهران: آگه. - شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1386)، زمینة اجتماعی شعر فارسی، چ 1، تهران: نشر زمانه و نشر اختران. - صفرزاده، حبیب (1386)، پژوهشی در گویش تاتی شمال خراسان و کاربرد آن در تصحیح و شرح متون ادب فارسی، مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شمارة 159، صص 69-90. - عراقی، فخرالدین (1372)، دیوان اشعار، تصحیح و توضیح نسرین محتشم (خزاعی)، تهران: زوّار. - عطّار، فریدالدین (1384)، منطق‌الطیر، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی، چ2، تهران: سخن. - عطّار، فریدالدین (1388)، الهی‌نامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی، چ 4، تهران: سخن. - عطّار، فریدالدین(1392)، دیوان قصاید و غزلیات، تصحیح مهدی مداینی و مهران افشاری، چ 1، تهران: چرخ. - عطّار، فریدالدین(1371)، جوهرالذات، چ 1، تهران: نشر اشراقیه. - فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، چ 2، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. - فرشیدورد، خسرو (1378)، تاریخ زبان فارسی از آغاز تاکنون، تهران: زوّار. - قاسمی، طاهره و علی محمّدی (1397)، برجستگی‌های نقش قافیه در شعر فارسی، از آغاز تا سدة هشتم، فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارة 18، صص 287-318. - قطران تبریزی (1333)، دیوان اشعار، به اهتمام محمّد نخجوانی، تبریز: شفق. - کامران، ماشاءالله (1383)، حافظ و قواعد ردیف و قافیه، مجلة حافظ، شمارة 8، صص 41-45. - متینی، جلال (1350)، تحوّل تلفّظ کلمات فارسی در دورة اسلامی، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال 7، شمارة 2، صص 250-283. - مجد، امید (1386)، تلفّظ و تقطیع لغات در شعر خراسانی، مجلة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارة 183، صص 141-154. - محمّدی، علی و طاهره قاسمی (1395)، بررسی نقش قافیه در تحوّلات آوایی زبان فارسی، فنون ادبی، سال 8، شماره 2، صص 15-32. - مسعود سعد سلمان (1374)، دیوان اشعار، مقدّمه رشید یاسمی، به اهتمام پرویز بابایی، چ 1، تهران: نگاه. - مسعود سعد سلمان(1390)، دیوان اشعار، تصحیح محمّد مهیار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - مکنزی، دیوید نیل (1390)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمة مهشید میر‌فخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - منوچهری دامغانی (1347)، دیوان اشعار، به کوشش محمّد دبیرسیاقی، چ 3، تهران: زوّار. - مولوی، جلال‌الدین (1379)، مثنوی معنوی، مطابق نسخة تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: آذر. - مولوی، جلال‌الدین (1388)، غزلیات شمس، گزینش و تفسیر محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن. - مولوی، جلال‌الدین (1389)، کلیات شمس تبریزی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: پیام عدالت. - ناتل خانلری، پرویز (1367)، زبان‌شناسی و زبان فارسی، چ 4، تهران: توس. - ناتل خانلری، پرویز (1378)، دستور تاریخی زبان فارسی، به کوشش عفّت مستشارنیا، چ 4، تهران: توس. - ناتل خانلری، پرویز (1382)، تاریخ زبان فارسی، تهران: نشر نو. - ناتل خانلری، پرویز(1337)، شعر، وزن، قافیه، مجلة سخن، دورة 9، شمارة 2، صص 97-101. - ناصرخسرو قبادیانی (1380)، دیوان اشعار، مقدّمه و شرح حال سید حسن تقی‌زاده، تصحیح مجتبی مینوی، تعلیقات علی‌اکبر دهخدا، تهران: معین. - نجم دایه (1352)، رسالة عقل و عشق، به کوشش تقی تفضّلی، چ 2، تهران: نشر بنگاه و ترجمة کتاب. - نظامی، الیاس بن یوسف (1385)، اقبال‌نامه یا خرد‌نامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران: زوّار. - نظامی، الیاس بن یوسف(1386)، هفت‌پیکر، تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر. - نظامی، الیاس بن یوسف(1386)، مخزن‌الاسرار، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: مروارید. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 315 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 267 |
||