پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 628 |
| تعداد مقالات | 9,179 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,527,040 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,061,769 |
تحلیل انتقادی گفتمان ایدئولوژیک طبقاتی در شاهنامه بر مبنای آرای میشل فوکو (مورد مطالعه: داستان انوشیروان و کفش گر) | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 13، شماره 28، تیر 1401، صفحه 257-286 اصل مقاله (630.06 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2021.22310.1851 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا قنبری عبدالملکی* 1؛ آیلین فیروزیان پور اصفهانی2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دامغان (نویسنده مسئول) | ||
| 2استادیار زبانشناسی همگانی دانشگاه دامغان | ||
| تاریخ دریافت: 16 دی 1399، تاریخ بازنگری: 12 تیر 1400، تاریخ پذیرش: 01 شهریور 1400 | ||
| چکیده | ||
| جستار حاضر به‌منظور بررسی روابط ایدئولوژی و قدرت، گفتمان طبقاتی (کاست) در داستان انوشیروان و کفشگر را بر مبنای آرای میشل فوکو در چارچوب نظریۀ تاریخ‌گرایی نوین مورد مطالعه قرار داده است. این مقاله با هدف بررسی نظام طبقاتی در داستان مذکور، می‌کوشد به لایه‌های پنهان متن دست یابد و نقش ایدئولوژی مزدیسنا را در عادی‌سازیِ این نظام در عصر انوشیروان مورد واکاوی قرار دهد. برای دستیابی به این هدف، تحقیق پیشِ رو حول محور دو پرسش اصلی سازمان یافته است: 1. آیا گفتمان کاست در عصر انوشیروان، تابعی از اوضاع سیاسی- اجتماعیِ پیرامون آن بوده است؟ 2. دیدگاه‌های ایدئولوژیکی انوشیروان دربارۀ قدرت چگونه در متن داستان آشکار شده است؟ این مطالعه به روش کتابخانه‌ای، با رویکرد توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر پژوهش کیفی انجام شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که گفتمان کاست با پشتوانۀ مذهب، به‌مثابۀ یک نهاد ایدئولوژیک، کنشگرانی چون انوشیروان را بر جامعه مسلّط ساخته و فرودستان را به‌وسیلۀ ایجاد آگاهی کاذب در آنها، به پذیرش وضع موجود متقاعد کرده است. بدین ترتیب طی یک فرایند ایدئولوژیک، گفتمان کاست با تولید و بازتولید ایدئولوژی غالب، به ابزار صاحبان قدرت برای سرکوب «سوژه»هایی چون کفشگر مبدّل می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایدئولوژی؛ فردوسی؛ گفتمان؛ میشل فوکو؛ نظام طبقاتی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Critical analysis of ideological discourse on caste in Shahnameh Based on Michel Foucault’s views (Case study: The story of Anoushirvan and the shoemaker) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Ghanbari Abdolmaleki1؛ Ailin Firoozian Pouresfahani2 | ||
| 1Damghan University | ||
| 2Damghan University | ||
| چکیده [English] | ||
| In order to investigate the relationship between ideology and power, the present paper has studied the social discourse of caste in the story of "Anushirvan and the Shoemaker," drawing upon Michel Foucault’s views within the theoretical framework of new historicism. By analyzing the concept of the caste system in this story, the study aims to explore the hidden layers of the text, namely the relationship between ideology and power in Anushirvan’s time. It is also aimed to examine the role of Zoroastrian ideology in promoting and institutionalizing the caste system. To achieve this goal, the present study is organized around two main questions: 1. Is the content of discourse on caste in Anoushirvan’s era a function of the socio-political situation around it? 2. How is Anoushirvan's ideological views on power revealed in the text of Ferdowsi's story? This is an archival study, conducted with a descriptive-analytical approach. The findings of this study shows that the discourse on caste, with the aid of religion as an ideological institution, helps superiors like Anushirvan rule the society and persuades inferiors to accept the status quo. In this way, caste becomes a tool for those in power to generate ideology and suppress their "subjects." | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ideology, Ferdowsi, discourse, Michel Foucault, Caste system | ||
| مراجع | ||
|
- آقاگل‌زاده، فردوس (1386)، تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات، فصلنامۀ ادب‌پژوهی، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 17-27.
- اسدی امجد، فاضل و یاسر ذوالفقاری (1388)، جنسیت، قدرت و کاربرد زبان از دیدگاه تاریخ‌گرایی نوین در گلنگری گلن راس اثر دیوید ممت، فصلنامۀ نقد ادبی، دورۀ 2، شمارۀ 7، صص 37-58.
- برسلر، چارلز (1386)، درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی، ترجمة مصطفی عابدینی‌فرد، تهران: نیلوفر.
- بهمنی، شهرزاد، ایوب مرادی و علی‌اصغر شهریاری (1398)، تحلیل زبان‌شناختی داستان‌های اساطیری شاهنامه در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، فصلنامۀ زبانشناسی اجتماعی، دورۀ 3، شمارۀ 1، صص 37-55.
- پورداود، ابراهیم (1356)، یسنا، به کوشش بهرام فره‌وشی، تهران: دانشگاه تهران.
- حاجلی، علی (1395)، فوکو، گفتمان، تحلیل گفتمان، مجلۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دورۀ 12، شمارۀ 42، صص 63-88.
- حق‌پرست، لیلا (1391)، شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در داستان بهمن از شاهنامه و بهمن‌نامه (براساس مؤلّفه‌های جامعه‌شناختی-معنایی در تحلیل گفتمان)، فصلنامۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دورۀ 3، شمارۀ 2، صص 45-62.
- خائفی، عباس (1391)، بررسی سه قطره خون هدایت بر مبنای نظریۀ قدرت میشل فوکو، فصلنامۀ شعرپژوهی، شمارۀ 11، صص 59-72.
- دهقان، علی و نازیلا یخدان‌ساز (1394)، گفتمان در داستان مسجد مهمان‌کش مثنوی با تکیه بر آرای میشل فوکو، دوفصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 36، صص 83-102.
- زمانی، محمّدمهدی، کوروش صفوی و نعمت‌الله ایران‌زاده (1396)، رابطۀ زبان و قدرت در نخستین شعر نو فارسی (تحلیل گفتمان انتقادی شعر «وفای به عهد»)، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 8، شمارۀ 16، صص 157-188.
- شیرخدا، طاهره و همکاران (1398)، واکاوی گفتمان قدرت در داستان رستم و اسفندیار از منظر فوکو، فصلنامۀ جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دورۀ 7، شمارۀ 2، صص 230- 215.
- طبری، محمّد بن جریر (1362)، تاریخ الرّسل و الملوک (تاریخ طبری)، ترجمة ابوالقاسم پاینده، چ 2، تهران: اساطیر.
- علی‌محمّدی، امین (1396)، علم/ ایدئولوژی در نظرگاه آلتوسر؛ جایگاه نظام آموزش در مناسبات قدرت، فصلنامۀ سیاست، سال 4، شمارۀ 13، صص 85-107.
- فرتر، لوک (1386)، لویی آلتوسر، ترجمة آریان امیراحمدی، تهران: نشر مرکز.
- فردوسی، ابوالقاسم (1353)، شاهنامه، تصحیح ژول مول، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
- فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل گفتمان انتقادی، ترجمة فاطمه شایسته‌پیران و همکاران، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
- قاسمی، علی‌رضا و فاطمه کاسی (1396)، خوانش داستان هفتواد از دید تاریخ‌گرایی نوین و تحلیل گفتمان، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، سال 14، شمارۀ 56، صص 53-83.
- کریستین‌سن، آرتور (1385)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، به کوشش حسن رضایی باغ‌بیدی، تهران: صدای معاصر.
- کلانتری، صمد و همکاران (1388)، تحلیل گفتمان با تأکید بر گفتمان انتقادی به‌عنوان روش تحقیق کیفی، فصلنامۀ جامعه‌شناسی، سال 1، شمارۀ 4، صص 7-28.
- کوئن، بروس (1372)، درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: فرهنگ معاصر.
کولسنیکف، آ.ای. (2537)، ایران در آستانۀ یورش تازیان، ترجمة محمّد رفیق یحیایی، تهران: آگاه.
- مکاریک، ایرنا ریما (1390)، دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، چ 4، تهران: آگه.
- محمودی تازه‌کند، فاطمه (1391)، گفتمان، قدرت و زبان در قصّه‌های بهرنگی از دیدگاه تاریخ‌گرایی نوین، فصلنامۀ نقد ادبی، سال 5، شمارۀ 17، صص 175-191.
- مهرآیین، مصطفی و ابوالفضل حاجی‌زاده (1393)، متن و قدرت؛ چارچوبی نظری برای تفسیر انتقادی متن، فصلنامۀ نقد ادبی، سال هفتم، شمارۀ 28، صص 51-31.
- مینوی، مجتبی (1354)، نامۀ تنسر به گشنسپ، چ 2، تهران: خوارزمی.
- هیوارد، سوزان (1381)، مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمة فتّاح محمّدی، تهران: هزارۀ سوم.
- یوسفی، علی، سید محمّدرضا هاشمی و زهرا بستان (1391)، تحلیل گفتمان انتقادی هویت ایرانی در شاهنامۀ فردوسی (مورد مطالعه: داستان سیاوش)، دوفصلنامۀ جامعه‌شناسی تاریخی، دورۀ 4، شمارۀ 2، صص 145-172. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 457 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 442 |
||