پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شمارهها | 677 |
| تعداد مقالات | 9,881 |
| تعداد مشاهده مقاله | 70,042,955 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 49,315,843 |
واکاوی مفهوم مصلحت و کاربرد آن در مجازات های شرعی با نگاهی به قانون مجازات اسلامی | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 28، مهر 1401، صفحه 75-102 اصل مقاله (458.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2022.27240.3265 | ||
| نویسنده | ||
| حامد رستمی نجف آبادی* | ||
| استادیار فقه و حقوق امامیه دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 30 اردیبهشت 1401، تاریخ بازنگری: 25 مرداد 1401، تاریخ پذیرش: 30 مرداد 1401 | ||
| چکیده | ||
| «مصلحت»، عنصر اساسی فلسفه قوانین و احکام و مورد اتّفاق مذاهب اسلامی است که در دو عرصه کلّی فقه و حقوق از یک سو، و تکتک گزارههای فقهی و مواد قانون وضعی از سوی دیگر، به صورت جدّی مطرح است و نقشآفرینی عنصر مصلحت در تصمیمگیریهای نهایی فقه پژوهان و مجریان آن، امری ناگزیر به شمار میرود. هرچند که نقش استقلالی مصلحت به عنوان منبع، مورد اتفاق نیست ولی نقش ابزاری آن، گذشته از این که مورد وفاق است در مجازاتهای اسلامی غیر قابل انکار می باشد. آن چه این نوشتار درصدد تبیین آن میباشد این است که امروزه در تقنین و اجرای مجازاتهای اسلامی باید به عنصر مصلحت و فلسفه مجازات نیز توجّهکرده و در صورت صلاحدید، حاکم شرع میتواند با استفاده از احکام ثانویّه و عنصر مصلحت برای برخی مجازاتها جایگزین تعیین کند، یا برخی را به اجرا نگذارد. لذا به نظر، مصلحت هم در مرحله تقنین و هم در مرحله تفسیر قوانین و تطبیق آن بر مصادیق و هم اجرای مجازاتهای اسلامی تأثیرگذار بوده و حتّی کیفیّت و نحوه اجرای حدود را میتواند تغییر دهد؛ چه آن که اگر قانونی تصویب شود و به هر دلیلی به اجرا در نیاید، خاصیّت اعلامی خود را نیز از دست خواهد داد. این موضوع در خصوص مجازات رجم، قطع ید، صلب و قطع دست و پا به خلاف، برای جرائمی همچون زنای محصنه، سرقت و محاربه نیز صادق است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| مصلحت؛ مجازاتهای شرعی؛ تقنین؛ مجازاتهای جایگزین؛ حدود | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analyzing the concept of expediency and its application in Shariah punishments with a look at the Islamic Penal Code | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamed Rostami Najafabadi | ||
| Postgraduate researcher at Tehran University | ||
| چکیده [English] | ||
| " expediency " is the basic element of the philosophy of laws and rulings, and this is the case of Islamic schools, which is in two general areas: jurisprudence and law, on the one hand, and jurisprudential propositions and articles of statutory law, on the other hand. Other, it is seriously discussed and the role of expediency element in the final decisions of jurisprudence scholars and its executors is considered inevitable. Although the independent role of expediency as a source is not a matter of coincidence, but its instrumental role, apart from the fact that it is a matter of consensus, is undeniable in Islamic punishments. What this article aims to explain is that today in the legislation and implementation of Islamic punishments, one should also pay attention to the element of expediency and the philosophy of punishment, and in case of discretion, the ruler of Sharia can use the secondary rulings and the element of expediency for some determine alternative punishments, or not implement some. Therefore, in the opinion of expediency, both in the stage of enactment and in the stage of interpretation of laws and their application to examples and the implementation of Islamic punishments, it is effective and it can even change the quality and manner of the implementation of Hudud; Because if a law is passed and is not implemented for any reason, it will lose its declaratory nature. This issue is also true regarding the punishment of stoning, amputation, amputation, and amputation of hands and feet, for crimes such as adultery, robbery, and moharebeh. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Expediency, Islamic punishments, legislation, alternative punishments, limits | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم.
- ابن منظور، محمد بن مکرم (1408ق)، لسانالعرب، ج2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- الحسینیالعاملی، سیدمحمّدجواد (1391ش)، مفتاحالکرامة، ج12، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج17و18، قم: آل البیت.
- حکیم، سید محمّدتقی (1979م)، الاصول العامه للفقه المقارن، قم: مؤسسه آل البیت.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (بی تا)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، ج1، مشهد: مؤسسه آلالبیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
- خمینی(امام)، سید روح الله (1410ق)، تحریر الوسیله، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله (1369)، صحیفه نور، ج20، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1401ق)، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الزهراء.
- دهخدا، علیاکبر (1325)، لغتنامه، ج12، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- رهبر، مهدی (1382ش)، کاربرد مصلحت در فقه، تهران: رساله دکتری دانشگاه امام صادق(ع).
- شاطبی، ابراهیم بن موسی (1407ق)، الموافقات فی اصولالشریعه، ج2، بیروت: دار المعرفه.
- شرتونی، سعید (1403ق)، أقربالموارد، ج1، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
- شفیعیسروستانی، ابراهیم و رحمان ستایش، محمّدکاظم و قیاسی، جلالالدین (1376)، قانون دیات و مقتضیات زمان، تهران: مرکزتحقیقات استراتژیکی ریاست جمهوری.
- صافی گلپایگانی، لطفالله (1412ق)، الاحکام الشّرعیه ثابته لاتتغیّر، قم: دار القرآن الکریم.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، استفتاء شماره 100/07/94.
- صدر، سید محمّدباقر (1408ق)، اقتصادنا، ج9، بیروت: دار التعارف.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1401ق)، من لایحضرهالفقیه، ج4، بیروت: دار صعب.
- طباطبائی(علامه، سید محمدحسین (بی تا)، بررسی های اسلامی، ج2، قم: هجرت.
- عاملی(شهید اوّل)، محمد بن مکّی (بی تا)، القواعد و الفوائد، ج1، قم: مکتبه المفید.
- عمید زنجانی، عباسعلی (1382)، درآمدی بر حقوق اسلامی تطبیقی، تهران: میزان.
- عمید زنجانی، عباسعلی (1391)، قواعد فقه جزا، ج2، تهران: سمت.
- عوده، عبدالقادر (1372)، التشریع الجنایی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، ترجمه قربان نیا و دیگران، ج1، تهران: جهاد دانشگاهی شهید بهشتی.
- غزالی، محمّد (بی تا)، المستصفی من علم الاصول، ج1، بیروت: دار الفکر.
- فتحی بهنسی، احمد (1409ق)، القصاص فی الفقه الاسلامی، قاهره: دار الشروق.
- فیض، علیرضا (1373)، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- گرجی، ابوالقاسم (1369)، مجموعه مقالات حقوقی، ج1و2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه (1378)، مجموعهی آرای فقهیقضایی، قم: مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه.
- مطهّری، مرتضی (1375)، آشنایی با علوم اسلامی: اصول فقه و فقه، تهران: صدرا.
- معرفت، محمّدهادی (1377)، ولایت فقیه، قم: التمهید.
- مکارم شیرازی، ناصر (1376)، مفهوم دقیق تأثیر زمان و مکان در اجتهاد، مجله مسجد.
- مکارم شیرازی، ناصر (1416ق)، انوار الأصول، ج2، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب(ع).
- مکارم شیرازی، ناصر (1418ق)، انوار الفقاهه(کتاب الحدود و التعزیرات)، ج1، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب(ع).
- منتظری نجف آبادی، حسینعلی (1381)، مجموعه دیدگاهها، ج1، بی نا: بی جا.
- منتظری نجف آبادی، حسینعلی (1400ق)، کتاب الحدود، ج1، قم: دار الفکر.
- مؤمنی، عابدین؛ علوی، سید محمود؛ رستمی نجفآبادی، حامد (1396)، مؤلّفه های تأثیرگذار در اجرای حدود، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 17، 235-256.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمّدحسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج40، تهران: دار الکتب الاسلامیّه.
- نوری، میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، ج3، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 881 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,228 |
||