پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 660 |
| تعداد مقالات | 9,678 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,838,220 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,365,937 |
وضعیت‌شناسی زیارت أهل قبور (رفتگان خاک) در فقه مقارن | ||
| مطالعات فقه و حقوق اسلامی | ||
| مقاله 4، دوره 15، شماره 31، مرداد 1402، صفحه 77-112 اصل مقاله (612.9 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/feqh.2022.24815.3058 | ||
| نویسندگان | ||
| صادق پیشداد1؛ سعید مولوی وردنجانی* 2؛ محسن فهیم3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. | ||
| 2استادیار فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران (نویسنده مسئول) | ||
| 3استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 17 مهر 1400، تاریخ بازنگری: 30 دی 1400، تاریخ پذیرش: 05 بهمن 1400 | ||
| چکیده | ||
| حضور بر مزار اموات و به تعبیری رفتگان خاک، اعمّ از صالح و فاسد، از موارد پرمناقشه فقه اسلامی است؛ به گونهای که فرق مختلف اسلامی گاه در کنار هم قرار گرفته و فقیهان امامیه و اهل سنّت، همسو با یکدیگر نظر واحدی را اتّخاذ کرده اند؛ هرچند بخشی از عامّه، در اینجا راه خود را از دیگر هم مذهبان جدا کرده، به سمت حرمت عمل مزبور و مشرک و کافر دانستن زائر حرکت کردهاند. البته این به معنای دوگانه بودن فتاوای فقیهان نیست بلکه نتیجة حاصل از کاوش و جستجوی مفصّل در منابع فقهی و حتّی کلامی اندیشمندان امامیّه و عامّه، وجود چهار نظریّه مختلف را در محلّ بحث نشان می دهد. نگارندگان به شیوة توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای گمان میکنند حقّ با مشهور فقیهان امامیّه و عامّه است؛ یعنی زیارت اهل قبور جائز و پسندیده است، ولی تا جائیکه افعال زائدی صورت نگیرد و تنها به حضور بر سر مزار، قرائت دعا و قرآن و خلاصه طلب بخشش برای اموات بسنده شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زیارت؛ اهل قبور؛ فقه مقارن؛ جائز؛ فعل زائد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The status of visiting graves in comparative jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| sadegh Pishdad1؛ Saeed Molavi Vardanjani2؛ Mohsen Fahim3 | ||
| 1PhD student of jurisprudence and fundamentals of Islamic law, Najaf Abad Branch, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran. | ||
| 2Assistant professor of jurisprudence and private law, Shahrekord University, Shahrekord, Iran: Corresponding Author | ||
| 3Assistant professor of jurisprudence and fundamentals of Islamic law, Najaf Abad Branch, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Attending the graves of the dead and, in other words, the dead, both righteous and corrupt, is one of the most controversial issues in Islamic jurisprudence. In such a way that different Islamic sects are sometimes placed together and the Imamiyyah and Sunni jurists have adopted a single opinion in line with each other; Although a part of the public has separated their way from other co-religionists here, they have moved towards the sanctity of the mentioned act and regarding the pilgrim as an idolater and an infidel. Of course, this does not mean that the fatwas of the jurists are dualistic, but the result of the detailed research and search in the jurisprudential and even theological sources of Imami and public thinkers shows the existence of four different theories in the debate. The writers, using descriptive-analytical methods and using library sources, think that the famous Imami and public jurists are right; it means that visiting the graves is permissible and desirable, but as long as there are no unnecessary actions and it is enough to attend the graves, read the Qur'an and supplication, and ask for forgiveness for the dead. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| visiting, tombs Inmate, comparative jurisprudence, permissible, extra action | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم.
- آل کاشف الغطاء (کاشف الغطاء)، محمدحسین (1416ق)، نقض فتاوی الوهابیّه، ج6، تحقیق: سیّد غیاث طعمه، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
- آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، ج5و6و10، تحقیق: علی عبدالباری عطیّه، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- ابن ابی جمهور احسائی (1405ق)، عوالی( غوالی) اللئالی العزیزیّه، ج1و2، قم: دار سید الشهداء.
- ابن أبی فراس، ورّام؛ ابن عیسی، مسعود (1410ق)، تنبیه الخواطر ونزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج1، قم: مکتبه الفقیه.
- صدوق(صدوق)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، چ2، قم: دار الشریف الرضی.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1403ق)، الخصال، ج1، تصحیح: علی أکبر غفاری، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1427ق)، علل الشرائع، ج2، قم: مکتبه الداوری.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1395ق)، کمال الدین و تمام النعمه، ج1، چ2، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران: اسلامیّه.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1415ق)، المقنع، قم: مؤسسه الإمام المهدی عجل الله تعالى فرجه الشریف.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج1، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمّی (1418ق)، الهدایه، قم: مؤسسه الامام الهادی.
- ابن بلبان، علاء الدین فارسی (1414ق)، صحیح ابن حبان، ج12، چ2، بیروت: مؤسسه الرساله.
- ابن تیمیه، أحمد بن عبدالحلیم (1408ق)، الفتاوی الکبری، ج5، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- ابن تیمیه، أحمد بن عبدالحلیم (1424ق)، مجموعه الفتاوی، ج20، 33، 35، ریاض: وزاره الشؤون الاسلامیّه و الدعوه و الارشاد السعودیّه - مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشّریف.
- ابن تیمیه، أحمد بن عبدالحلیم (1418ق)، المستدرک علی مجموع فتاوی ابن تیمیه، ج1، تحقیق: محمد بن عبدالرحمن بم قاسم، بی جا: محمد بن عبدالرحمن بن قاسم.
- ابن جوزی، عبدالرحمن (1418ق)، کشف المشکل من حدیث الصحیحین، ج2، ریاض: دار الوطن.
- ابن حنبل(امام)، أحمد (بی تا)، المسند، ج3، بیروت: دار صادر.
- ابن راهویه، اسحاق (1412ق)، مسند ابن راهویه، ج3، مدینه: مکتبه الایمان.
- ابن شهر آشوب، محمد (1328ق)، متشابه القرآن و مختلفه، ج2، تهران: مکتبه البوذر جمهری (المصطفوی).
- ابن قدامه، عبدالرحمن (بی تا)، الشرح الکبیر، ج2، بیروت: دار الکتاب العربی.
- ابن قدامه، عبدالله (بی تا)، المغنی، ج2، بیروت: دار الکتاب العربی.
- ابن قولویه، جعفر (1397ق)، کامل الزیارات، تصحیح: عبدالحسین امینی، نجف اشرف: دار المرتضویّه.
- ابن قیّم جوزیّه، شمس الدّین (1418ق)، عدّه الصابرین و ذخیره الشّاکرین، چ7، بیروت: دار الکتاب العربی.
- ابن مرزوق، ابوحامد (1976م)، التوسّل بالنّبی و جهله الوهابیّین، استانبول: مکتب ایشیق- حسین حلمی بن سعید.
- ابن هبه الله(ابن أبی الحدید)، عبدالحمید (1959م)، شرح نهج البلاغه، ج20، تحقیق: محمد أبو الفضل ابراهیم، ج20، بیروت: دار إحیاء الکتب العربی- عیسی البابی الحلبی و شرکاءه.
- أبومعاش، سعید (1428ق)، الشیعه الفرقه الناجیّه، ج1و2، قم: مؤسسه السیّده المعصومه.
- اراکی، محمدعلی (1415ق)، کتاب الطهاره، ج1، قم: مؤسسه در راه حقّ.
- حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج6و7، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیّه.
- حلّی(علامه)، حسن بن یوسف (1419ق)، نهایه الإحکام فی معرفه الأحکام، ج2، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- اصبهانی، أبونعیم (1415ق)، مسند أبی حنیفه، ریاض: مکتبه الکوثر.
- ألبانی، محمدناصر (1409ق)، تمام المنّه، ریاض، عمان، اردن: دار الرایه للنشر و التوزیع- المکتبه الاسلامیّه.
- ألبانی، محمدناصر (1411ق)، ضعیفُ سننِ التّرمذی، تحقیق و إشراف: زهیر الشاویش، بیروتک المکتب الاسلامی.
- القاری، ملاعلی (بی تا)، شرح مسند أبی حنیفه، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- امین(ابن العابدین)، محمد (1415ق)، حاشیه ردّ المختار، ج1و3، بیروت: دار المعرفه.
- انصاری، زکریا (1418ق)، فتح الوهاب، ج1، بیروت: منشورات محمدعلی بیضون، دار الکتب العلمیّه.
- انصاری(شافعی صغیر)، شمس الدین محمد (1413ق)، نهایه المحتاج الی شرح المنهاج، ج3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- انصاری، محمدعلی (1420ق)، الموسوعه الفقهیّه المیسره، ج3، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- بیضاوی، عبدالله (1418ق)، أنوار التزیل و أسرار التأویل(تفسیر البیضاوی)، ج3، تحقیق: محمد عبدالرحمن المرعشلی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- بیومی، محمد (1418ق)، السیده فاطمه الزهراء، اصفهان: سفیر اصفهان.
- پاینده، أبوالقاسم (1424ق)، نهج الفصاحه (الکلمات القصار للنبیّ صلّى الله علیه وآله)، چ4، تهران: دنیاى دانش.
- تفتازانی، مسعود (1401ق)، شرح المقاصد فی علم الکلام، ج2، پاکستان: دار المعارف النّعمانیّه.
- جزائری، عبدالله (بی تا)، تحفه السنّیه فی شرح نخبه المحسنیّه، نسخه خطی در نرم افزار مکتبه اهل البیت علیهم السلام.
- الجزیری، عبدالرحمن؛ غروی، سید محمد؛ یاسر، مازح (1419ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب أهل البیت (علیهم السلام)، ج1و3، بیروت: دار الثقلین.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، ج2،3،5،7،14، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق) هدایه الأمّه إلى أحکام الأئمّه، ج3و5، مشهد: الروضه الرضویه، مجمع البحوث الإسلامیه.
- حسینی(میرداماد)، سیّد محمدباقر (1405ق) الرواشح السماویّه، قم: دار الحدیث.
- حسینی میلانی، سیّد علی (1421ق)، إمامه بقیّه الأئمّه، قم: مرکز الأبحاث العقائدیّه.
- حقّی بروسوی، اسماعیل (1405ق)، تفسیر روح البیان، ج3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن (1407ق)، المعتبر فی شرح المختصر، ج1، تحقیق و تصحیح: محمد على حیدرى، سید مهدى شمس الدین، سید ابو محمد مرتضوى و سید على موسوى، قم: مؤسسه سید الشهداء علیه السلام.
- حمود عاملی، محمدجمیل (2020م)، الفوائد البهیّه فی شرح العقائد الإمامیّه، ج2، چ2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات - مرکز العتره للدراسات و البحوث.
- حنفی، محمد بخیت (1396ق)، تطهیر الفؤاد، استانبول: مکتبه أشیق.
- حنفی، علیمحمد فتحالدین (1418ق)، فلک النجاه فی الامامه و الصّلاه، چ2، تحقیق شیخ ملا اصغر علیمحمد جعفر، بیروت: مؤسسه دار الاسلام.
- خرازی، سیّد محسن (1418ق)، بدایه المعارف الالهیّه فی شرح عقائد الإمامیّه، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- الدردیر(أبوالبرکات)، أحمد (بی تا)، الشرح الکبیر، ج1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی- عیسی البابی الحلبی و شرکاءه.
- الدویش، أحمد (1409ق)، فتاوی اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه و الإفتاء، ج1، ریاض: دار العاصمه.
- زینی دحلان، أحمد (1976ق) الدرر السنیّه فی الرّد علی الوهابیّه، استانبول: مکتبه ایشیق.
- سبزواری(محقّق)، سیّد عبدالاعلی (1416ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج4و15، قم: کتابخانه آیه الله العظمی سیّد سبزواری.
- سبکی، علی (1419ق)، تحقیق: سید محمدرضت حسینی جلالی، چ4، حیدر آباد (هند): دائره المعارف العثمانیّه.
- سجاعی، أحمد (1976ق)، رساله فی اثبات کرامات الأولیاء، استانبول: مکتبه ایشیق.
- سرخسی، شمس الدین (1406ق)، المبسوط، ج24، بیروت: دار المعرفه.
- سیوطی، جلال الدین (1401ق)، الجامع الصغیر، ج2، بیروت: دار الفکر.
- شافعی(امام)، محمد (بی تا)، المسند، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- شعرانی، عبدالوهاب (1984ق)، علماء الاسلام و والوهابیّون، استانبول: حسین حلمی بن سعید.
- شنقیطی، محمدأمین (1415ق)، أضواء البیان، ج3، بیروت: دار الفکر.
- طباطبائی(علّامه)، سیّد محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج9، چ5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- طبرانی، سلیمان (1415ق،) المعجم الأوسط، ج7، مصر و سودان: دار الحرمین.
- طبرانی، سلیمان (1404ق)، المعجم الکبیر، ج11و23، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- طبرسی، فضل بن حسن (1390)، إعلام الورى بأعلام الهدى، چ3، تهران: اسلامیّه.
- طبرسی، فضل بن حسن (1413ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج5، چ3، تحقیق: محمدجواد بلاغی، تهران: ناصرخسرو.
- طبری، احمد (1356ق) ذخائر العقبی، قاهره: مکتبه القدسی لصاحبها حسام الدین القدسی.
- طحطاوی، أحمد (1406ق)، المنحه الوهبیّه فی ردّ الوهابیّه، چ2، استانبول: مکتبه الحقیقه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی، قم: دار الثقافه.
- طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیّه، ج6، چ3، قم: المکتبه المرتضویّه لاحیاء الآثار الجعفریّه.
- عاملی، سید جعفر مرتضی (1426ق)، الصحیح من سیره النّبی الاعظم، ج14، قم: دار الحدیث.
- عاملی، سید جعفر مرتضی (2005م)، مختصر مفید، ج12، بیروت: المرکز الاسلامی للدراسات.
- عاملی، سید جعفر مرتضی (1423ق)، المصطفی من سیره المصطفی، ج5، بیروت: المرکز الاسلامی للدراسات.
- عاملی(شهید أوّل)، محمد بن مکّی (1412ق) البیان، تحقیق شیخ محمد الحسون، قم محمد الحسون.
- عاملی(شهید أوّل)، محمد بن مکّی (1417ق)، الدّروس الشرعیّه فی فقه الإمامیّه، ج3، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- عاملی(شهید أوّل)، محمد بن مکّی(1419ق)، ذکرى الشیعه فی أحکام الشریعه، ج2و3، تحقیق و تصحیح: جمعى از پژوهشگران در مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- عاملی، مهدی (1421ق)، الانتصار (أهم مناظرات الشّیعه فی شبکات الإنترنت)، ج2، بیروت: دار السّیره.
- عبدالسّلام، عمر (1416ق)، مخالفه الوهابیّه للقرآن و السّنه، بیروتک دار الهدایه.
- عبدالله علی، حسن (1426ق)، الحصون المنیعه (ردٌّ علی کتاب: حِوار هادئ [هادء] بین السّنه و الشّیعه)، قم: مؤسسه عاشوراء.
- عظیمآبادی، محمد شمسالحق (1415ق)، عون المعبود شرح سنن أبی داود، ج1و10، بیروتک دار الکتب العلمیّه.
- عیّاض، قاضی (1409ق)، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج2، بیروت: دار الفکر.
- غزالی، أبوحامد (بی تا)، إحیاء علوم الدّین، ج3، بیروت: دار الکتاب العربی.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، ج3، ج4، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الإسلامیّه.
- گیلانی(میرزای قمّی)، أبوالقاسم (1417ق)، غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
- لاری، سید عبدالحسین (1418قa)، التعلیقه علی ریاض المسائل، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
- لاری، سید عبدالحسین (1418قb)، مجموعه رسائل (فارسی)، قم: بنیاد معارف اسلامی.
- مازندرانی، محمدهادی (1429ق)، شرح فروع الکافی، ج2، تحقیق و تصحیح: محمدجواد محمودی و محمدحسین درایتی، قم: دار الحدیث.
- مجلسی(علّامه)، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج15و35، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- محلّی، جلالالدّین؛ سیوطی، جلالالدّین (1416ق)، تفسیر الجلالین، ج1، تحقیق: عبدالرحمن أبیبکر سیوطی، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات.
- مرکز مباحث اعتقادی (1430ق)، موسوعه من حیاه المستبشرین، ج5، قم: مرکز مباحث اعتقادی.
- مروارید، علی اصغر (1413ق)، سلسله الینابیع الفقهیّه، ج38، بیروت: مؤسسه فقه الشّیعه.
- مظفّر، محمدرضا (بی تا)، عقائد الامامیّه، تحقیق: حامد حفنی داود، قم: انصاریان.
- معراج الدین، حکیم (بی تا)، الاصول الاربعه فی تردید الوهابیّه، استانبول: مکتبه أشیق.
- مکارم شیرازی، ناصر (1428ق)، الشیعه، شبهات و ردود، ترجمه: أحمد محمّد الحرز، قم: مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام.
- ممدوح، محمودسعید (1416ق)، رفع المناره، اردن: دار الامام النووی.
- مناوی، محمد عبدالروؤف (1415ق)، فیض القدیر شرح جامع الصغیر، ج4و6، تصحیح: أحمد عبدالسّلام، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- نبهانی، یوسف (1984ق)، شواهد الحقّ فی الاستغاثه بسیّد الخلق (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، استانبول: حسین حلمی بن سعید.
- نجمی، محمدصادق (1419ق)، أضواء علی الصحیحین، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیّه.
- نسائی، أحمد بن شعیب (1348ق)، سنن النشائی، ج7، بیروت: دار الفکر.
- نمری قرطبی(ابن عبدالبر)، یوسف (1407ق)، الکافی، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- نیشابوری، مسلم بن حجاج (بی تا)، صحیح مسلم، ج2و6، بیروت: دارالفکر.
- وردانی، صالح (1424ق)، فرق أهل السنه جماعات الماضی و جماعات الحاضر، قم: مرکز أبحاث العقائدیّه.
- هیثمی، نور الدین (1408ق)، مجمع الزوائد، ج4، چ1، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
- هیثمی، نور الدین (1411ق)، موارد الظمأن، ج3، تحقیق: حسین سلیم اسد الدارانی، بیروت: دار الثقافه العربیّه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 503 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 331 |
||