پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 579 |
| تعداد مقالات | 8,637 |
| تعداد مشاهده مقاله | 66,397,754 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,917,511 |
از رایانیتن تا رایانشی؛ نقش دستور زبان و الگوهای زبان فارسی در واژه‌گزینی | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 14، شماره 32، مرداد 1402، صفحه 367-392 اصل مقاله (504.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2023.30443.2275 | ||
| نویسنده | ||
| مصطفی موسوی* | ||
| دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1402، تاریخ بازنگری: 07 خرداد 1402، تاریخ پذیرش: 09 خرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| اخیراً برخی از دانشگاهیان در نام‌گذاری رشته‌ای دانشگاهی، عنوان «زبان‌شناسی رایانشی» را به کار برده‌اند. پیش از آن، این ترکیب در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ساخته و منتشر شده است. در این مقاله دربارۀ طرز ساخته‌شدن جزء دوم این نام، یعنی «رایانشی» و ریشه و مأخذ آن بحث شده و نشان داده شده است ساخت این کلمه که از زبان پهلوی گرفته شده، با قواعد زبان، دستور زبان فارسی و نیز الگوهای زبانی فارسی امروز در تعارض بوده و غلط است؛ همچنان‌که کلمۀ رایانه که ساختۀ فرهنگستان زبان ایران (فرهنگستان دوم) در برابر کامپیوتر بوده، بنا بر قواعد زبان فارسی، غلط است و اگرچه مشکلات کمتری از «رایانشی» دارد، به‌دلیل کثرت کاربرد، می‌شود آن را پذیرفت. البته کلمۀ کامپیوتر در زبان فارسی جاافتاده و رایج بود و نیازی به ساخت معادل برای آن نبود و امروز نیز از رایانه رایج‌تر است. در این مقاله نشان داده شده که کاربرد کلمۀ اخیر، یعنی «رایانشی» به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کامپیوتر؛ رایانه؛ رایانشی؛ فرهنگستان زبان ایران؛ دستور زبان فارسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| From "rayanitan" to "rayaneshi" The role of grammar and Persian Language patterns in word selection | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Mousavi | ||
| Tehran University | ||
| چکیده [English] | ||
| Recently, some academics have used the title "zabānshenāsi ye rāyāneshi" in the naming of academic fields. Before that, this combination was created and published in the Academy of Persian Language and Literature. In this article, the method of making the second part of this name, "Rāyāneshi", its origin and source is discussed and it is shown that this word, which is made from the Pahlavi language, Its construction is in conflict with the language rules, Persian grammar, and Persian language patterns is wrong, just as the word "rāyāne", which was created by the Academy of Iranian Language (Farhangestān II) equivalent to "computer", is wrong according to the rules of the Persian language, and although it has fewer problems than "rāyāneshi" It is acceptable due to high usage. Of course, the word "computer" was established and common in the Persian language, and there was no need to create an equivalent for it, and today it is more common than "rāyāne". In this article, it is shown that the use of "rāyāneshi" is not acceptable in any way. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| computer, rāyāne, rāyāneshi, Academy of Iranian language, Persian grammar | ||
| مراجع | ||
|
- آریان‌پور کاشانی، عبّاس و منوچهر آریان‌پور کاشانی (1367)، فرهنگ فشردۀ انگلیسی به فارسی، چ12، تهران: امیرکبیر.
- دهخدا، علی‌اکبر و همکاران (1377)، لغت‌نامه، 15ج، تهران: دانشگاه تهران.
- باطنی، محمّدرضا (1372)، استفاده از اشتقاق در واژه‌سازی علمی، مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم، (زیرنظر علی کافی)، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، صص 221-235.
- باطنی، محمّدرضا و همکاران (1390)، فرهنگ معاصر پویا، چ2، تهران: فرهنگ معاصر.
- حق‌شناس، علی‌محمّد و همکاران (1384)، فرهنگ معاصر هزاره، چ5، تهران: فرهنگ معاصر.
- خرّمشاهی، بهاءالدّین (1378)، از واژه تا فرهنگ، تهران: ناهید.
- شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1374)، اصول و ضوابط کلّی واژه‌گزینی» (مصوّب جلسۀ مورّخ 11/7/1373 فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، خبرنامۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سال 1، شمارۀ 1. ص 7.
- صادقی، علی‌اشرف (1370)، شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر3، نشر دانش، سال 12، شمارۀ 1، صص 28-33.
-صادقی، علی‌اشرف (1371)، شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی معاصر6، نشر دانش، سال 12، شمارۀ 5، صص 15-19.
- فرشیدورد، خسرو (1392)، دستور مفصّل امروز بر پایۀ زبان‌شناسی جدید، چ4، تهران: سخن.
- فرشیدورد، خسرو (1380)، لغت‌سازی و وضع و ترجمۀ اصطلاحات علمی و فنّی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
- فرشیدورد، خسرو (1386)، فرهنگ پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی، تهران: زوّار.
- فره‌وشی، بهرام (1346)، فرهنگ زبان پهلوی، چ3، تهران: دانشگاه تهران.
- فروغی، محمّدعلی (1316)، پیام به فرهنگستان، تهران: دبیرخانۀ فرهنگستان.
- کلباسی، ایران (1380)، ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
- گروه واژه‌گزینی (1376)، واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، واژه‌های عمومی-1، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- گروه واژه‌گزینی (1384)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر اوّل، چ2، تهران: نشر آثار.
-گروه واژه‌گزینی (1386)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر چهارم، تهران: نشر آثار.
-گروه واژه‌گزینی(1387)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر پنجم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1388)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر ششم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1389)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر هفتم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1390)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر هشتم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1391)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر نهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1392)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر دهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1393)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر یازدهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی(1394)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر دوازدهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1395)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر سیزدهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1397)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر پانزدهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1398)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر شانزدهم، تهران: نشر آثار.
- گروه واژه‌گزینی (1401)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر هفدهم، تهران: نشر آثار.
- لازار، ژیلبر (1384)، دستور زبان فارسی معاصر، ترجمۀ مهستی بحرینی، تهران: هرمس.
- معین، محمّد (1363)، اسمِ‌مصدر- حاصل مصدر، چ4، تهران: امیرکبیر.
- مقرّبی، مصطفی (1373)، آنه و آنی، پسوندهای مرکّب و دوگانه (از آن نسبت = ه و ی نسبت)، نشر دانش، سال 14، صص 17-20.
- ناتل خانلری، پرویز (1364)، دستور زبان فارسی، چ5، تهران: توس.
- وهمن، فریدون (1355)، واژه‌نامۀ ارتای‌ویرازنامک، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London: Oxford University Press. -Nyberg, Henrik Samuel (1974), A Manual of Pahlavi, part II: Glossary, Wiesbaden: Otto Harrassowitz. -https://qavanin.ir/law/TreeText/89868 (سامانه ملّی قوانین و مقرّرات جمهوری اسلامی ایران) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 340 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 234 |
||