پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 639 |
| تعداد مقالات | 9,340 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,971,317 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,189,634 |
بازاندیشی قافیه‌های مختوم به «الف اِطلاق» از منظر بلاغی و زبانی | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 14، شماره 34، بهمن 1402، صفحه 213-248 اصل مقاله (968.7 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2023.28999.2201 | ||
| نویسندگان | ||
| نسرین قربانی1؛ یداله شکری* 2؛ نوید فیروزی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران. | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران (نویسندة مسئول) | ||
| 3استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 24 آبان 1401، تاریخ بازنگری: 06 اردیبهشت 1402، تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| فردوسی در کاربرد قافیه، بسیار باریک‌بین و دقیق است. یکی از نکاتی که در موضوع قافیه کمتر به آن توجّه شده است، بررسی نقش بلاغی قافیه در حوزه‌های مختلف ادبی و زبانی است. فردوسی در شاهنامه، در برخی موارد و در پایان قافیه از «الف اطلاق» استفاده کرده است که غالب پژوهشگران آن را الف زائدی در نظر گرفته‌اند که به منظور پرکردن وزن در بیت آمده است و ارزش بلاغی آن را نادیده گرفته‌اند. در پژوهش پیشِ‌رو با عنوان بازاندیشی قافیه‌های مختوم به «الف اِطلاق» از منظر بلاغی و زبانی، تلاش شده با نگاهی دقیق‌تر، این الف را از منظر زبانی و بلاغی، دقیق‌تر واکاوی کنیم. از روزگار شمس قیس تا امروز، به‌دلیل نگاه منفی شمس به این الف، هیچ‌گاه دیدگاه مثبتی به آن دیده نمی‌شود. در این مقاله کوشیده‌ایم دیدگاه‌های گذشته به این الف را تغییر دهیم و آن را نه به‌عنوان ضعفی فاحش در شاهنامه، بلکه به‌عنوان نوعی ویژگی سبکی در دوره‌ای خاص معرّفی کنیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاهنامه؛ قافیه؛ دستور؛ الف اطلاق؛ فردوسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Rethinking End Rhymes with "Alef-e-Etlaq" from a Linguistic and Rhetorical Perspective in Ferdowsi's Shahnameh | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nasrin Ghorbani1؛ Yadollah Shokri2؛ Navid Firouzi3 | ||
| 1PhD student of Persian language and literature, Semnan University, Semnan, Iran. | ||
| 2Associate Professor of Persian language and literature, Semnan University, Semnan, Iran: Correspondence author | ||
| 3Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Ferdowsi is very subtle and precise in the use of rhyme. One of the points that has received less attention in the subject of rhyme is the investigation of the rhetorical role of rhyme in different literary and linguistic fields. In Shahnameh, Ferdowsi has used "alef-e-etlaq" in some cases as an end rhyme, which most of the researchers have considered as extra (al-zaidi), used to add weight to the verse, and ignored its rhetorical value. In this research, an attempt has been made to take a closer look at this "alef-e-etlaq" from a linguistic and rhetorical point of view. Since the time of Shams Qays, due to Shams' negative view of this “alef-e-etlaq”, it has mostly been undermined. In this article, we have tried to change the views of the past about this alphabet and introduce it not as a gross weakness in the Shahnameh, but as a kind of stylistic feature in a certain period. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| alef-e-etlaqend, rhyme, order, Ferdowsi, Shahnameh | ||
| مراجع | ||
|
- ابوالقاسمی، محسن (1389)، تاریخ زبان فارسی، چ10، تهران: سمت.
- اسدی طوسی، ابونصر علی بن احمد (1336)، لغت فرس، تصحیح محمّد دبیرسیاقی، تهران: کتابخانۀ طهوری.
- امیدسالار، محمود (1377)، هفت خان رستم، بیژن و منیژه و نکاتی دربارۀ منابع و شعر فردوسی، مجلۀ ایران‌شناسی، سال 10، شمارۀ 39.
- بلخی، مولانا جلال‌الدّین (1395)، کلّیات شمس، ج1، تهران: آتیسا.
- بهار، محمّدتقی (1354)، دیوان اشعار بهار ملک‌الشعراء، چ3، تهران: امیرکبیر.
- بهار، محمّدتقی (1389)، سبک شناسی، ج2، چ10، تهران: امیرکبیر.
- پورنامداریان، تقی (1381)، سفر در مه (تأمّلی در شعر احمد شاملو)، تهران: نگاه.
- توکّلی، حمیدرضا (1401)، مولانا و افزودن «ی» به کلمات مختوم به مصوت کشیدۀ «ی»، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 13، شمارۀ 28، صص 7-54.
- حمیدیان، سعید (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، چ2، تهران:ناهید.
- خالقی مطلق، جلال (1380)، یاداشت‌های شاهنامه، ج1، نیویورک.
- دبیرسیاقی، محمّد (1334)، گنج بازیافته، تهران: خیّام.
- رازی، شمس‌الدّین محمّد بن قیس (1360)، المعجم فی معاییر الاشعار العجم، تصحیح مدرّس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
- رودکی، جعفر بن محمّد (1387)، دیوان اشعار رودکی، تصحیح نصرالله امامی، چ2، تهران: دانشگاه تهران.
- زاکانی، مولانا نظام‌الدّین عبید (1384)، کلّیات عبید زاکانی، تصحیح پرویز اتابکی، چ4، تهران: زوّار.
- سبزعلی‌پور، جهاندوست (1384)، الف تأکید، مجلۀ رشد آموزش زبان و ادب فارسی، دورۀ 19، ضمیمۀ شمارۀ 1، صص 76-80.
- شفیعی، محمود (1343)، شاهنامه و دستور، تهران: نیل.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392)، موسیقی شعر، چ5، تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس (1378)، کلّیات سبک شناسی، تهران: میترا.
- شیرانی، حافظ محمودخان (1369)، در شناخت فردوسی، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- صادقی، علی‌اشرف (1395)، فرهنگ جامع زبان فارسی، ج2، تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
- صفا، ذبیح‌الله (1378)، حماسه‌سرایی در ایران، تهران: فردوس.
- فردوسی، ابوالقاسم (1380)، شاهنامه، تصحیح انتقادی، مقدمه تحلیلی، نکته‌های نویافته مصطفی جیحونی، چ3، اصفهان: گروه انتشارات شاهنامه‌پژوهی.
- فردوسی، ابوالقاسم (1399) شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، ج1، 2، 3 و 4، چ7، تهران: سخن
- فرشیدورد، خسرو (1352)، دستور تاریخی زبان فارسی: پسوند الف تأکید و ندا و تعجّب، مجلۀ ارمغان، دورۀ 42، شمارۀ 3، صص 194-202.
- فرشیدورد، خسرو (1386)، فرهنگ پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی، چ1، تهران: زوّار.
- فرشیدورد، خسرو (1392)، دستور مفصّل امروز، چ4، تهران: سخن.
- قاسمی، طاهره و علی محمّدی (1397)، برجستگی‌های نقش قافیه در شعر فارسی از آغاز تا سدۀ هشتم، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال 9، شمارۀ 18، صص 287-318.
- کریستن سن، آرتور امانوئل (1363)، شعر و موسیقی در ایران، تهران: نشر فرهنگ و هنر.
- محجوب، محمّدجعفر (1345)، سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: نیل.
- منوچهری دامغانی، ابوالنّجم احمد (1347)، دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح محمّد دبیرسیاقی، چ4، تهران: زوّار.
- ناتل خانلری، پرویز (1365)، تاریخ زبان فارسی، ج3، تهران: نشر نو.
- نظامی عروضی سمرقندی (1380)، چهار مقاله، به اهتمام محمّد معین، چ12، تهران: امیرکبیر.
- نولدکه، تئودور (1357)، حماسۀ ملی ایران، ترجمۀ بزرگ علوی، تهران: مرکز نشر سپهر.
- وحیدیان کامیار، تقی (1378)، نام‌آوایی (پیوند طبیعی لفظ و معنی) در قرآن کریم، مجلّۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 32، شمارۀ 3و4، صص 357-370.
- وفایی، عبّاسعلی و رقیه کاردل ایلواری (1396)، عناصر لحن حماسی در بخش اساطیری، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، شمارۀ 38، صص 291-310.
- یوسفی، غلامحسین (1357)، جستارهای ادبی، شمارۀ 39، صص 252-285.
- یوشیج، نیما (1385)، دربارۀ هنر شعر و شاعری، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 234 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 233 |
||