پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 660 |
| تعداد مقالات | 9,661 |
| تعداد مشاهده مقاله | 68,764,623 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,275,947 |
بررسی ساختمان تصویرهای غزل های دوره بازگشت | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| مقاله 6، دوره 15، شماره 35، خرداد 1403، صفحه 159-184 اصل مقاله (964.82 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2023.30338.2266 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی میردار رضایی* 1؛ فرزاد بالو2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران (نویسندة مسئول) | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجه، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 19 فروردین 1402، تاریخ بازنگری: 14 خرداد 1402، تاریخ پذیرش: 16 خرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| عموم قضاوتها در خصوص کیفیت شعر دورهی بازگشت کلّی و فرضی است و اثبات آنها نیاز به بررسی بیشتر و دقیقتری دارد. ساختمان تصویر شعری، اجتماعی است از مصالح بلاغی گوناگونی که محصول نگاه و زبان خاص هر شاعر است؛ به دیگر بیان، ماحصل تجزیهی هندسهی یک تصویر شعری، هنرسازههای مختلفی خواهد بود که در تکوین آن سازه نقش داشتهاند. یکی از ابزارهای بایسته برای بررسی موشکافانه، دانش سبکشناسی است که با دو مختصهی بسامدگیری و قیاس، سنجهی خوبی برای بررسی شعر شاعران هر دوره است. پژوهش حاضر که به شیوهی کمّی ـ آماری و با رویکردی سبکشناختی نوشته شدهاست، با بررسی هندسهی تصویرهای غزلهای شش شاعر برجستهی دورهی بازگشت (مشتاق اصفهانی، هاتف اصفهانی، آذر بیگدلی، سروش اصفهانی، صبای کاشانی و فتحاللهخان شیبانی) میکوشد تا ضمن پرهیز از کلیگوییهای رایج در خصوص شباهت شعر شاعران دورهی بازگشت به شعر شاعران سبکهای پیشین، با ارائهی آماری دقیق و روشن از مقدار بهرهگیری هر شاعر از هنرسازههای منفرد و ترکیبی، سوای تعیین سطح و کیفیت ساختمان تصویرها به لحاظ سادگی یا پیچیدگی، به قیاس هندسهی تصویرهای غزلهای شاعران این مکتب با سازهی تصویرهای شاعران سبکهای عراقی و هندی بپردازد. نتایج این جستار نشان میدهد که هرچه از سبک هندی (و عصر صفوی) دور و به دورهی قاجار نزدیک میشویم، از شمار هنرسازههای ترکیبی و درصد پیچیدگی تصویرها کاسته و بر مقیاس هنرسازههای منفرد و تصویرهای ساده افزوده میگردد؛ برای نمونه، سازهی تصویرهای غزلیات مشتاق (نخستین و نزدیکترین شاعر این پژوهش به سبک هندی) با هندسهی تصویرهای غزلیات دیگر شاعران این جنبش تفاوت داشته و در ردیف ساختمان تصویرهای سبک عراقی قرار میگیرد، امّا ساختمان تصویرهای غزلهای شیبانی بسیار سادهتر از سازهی تصویرهای غزلهای دیگر شاعران این نهضت و همچنین شاعران سبکهای عراقی و هندی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دورة بازگشت؛ سبک؛ تصویر؛ غزل؛ هنرسازههای منفرد و ترکیبی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Examining the structure of images in the sonnets of the return period | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Mirdar Rezaei1؛ Farzad Baloo2 | ||
| 1Assistant Professor, Persian Language and Literature, University of Guilan, Rasht, Iran: Correspondence author | ||
| 2Associate Professor, Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The general judgments regarding the quality of the poetry in the return period are general and hypothetical, and their proof needs more and more detailed investigations. The structure of the poetic image is a collection of various rhetorical materials that resulted by the special vision and language of each poet; In other words, the result of analyzing the geometry of a poetic image will be various art structures that have played a role in the formation of that structure. One of the necessary tools for a thorough examination is the knowledge of stylistics, which, with its two characteristics of frequency and analogy, is a good criterion for examining the poetry of poets of any period. The current research, which is written in a quantitative-statistical way and with a stylistic approach and by examining the geometry of the images of the sonnets of six prominent poets of the return period (Mushtaq Esfahani, Hatef Esfahani, Azar Bigdeli, Soroush Esfahani, Sabai Kashani and Fethullah Khan Shibani), tries to avoid common generalizations regarding the similarity of the poetry of the poets of the period of return to the poetry of the poets of the previous styles, by presenting accurate statistics and It is clear about the amount of use of individual and combined artistic structures by each poet, apart from determining the level and quality of the structure of the images in terms of simplicity or complexity, by comparing the geometry of the images of the sonnets of the poets of this literary school with the structure of the images of the Iraqi and Indian style poets. The results of this research show that as we move away from the Indian style (and the Safavi era) and get closer to the Qajar period, the number of composite artworks and the percentage of complexity of the images decrease and the scale of individual artworks and images decreases. It is simply added; For example, the structure of Mushtaq's lyrical images (the first and closest poet of this research to the Indian style) is different from the geometry of other poets' lyrical images of this movement and is placed in the same line as the structure of Iraqi style images, but the structure of lyrical images Shibani's poems are much simpler than the structure of the images of other poets of this movement, as well as Iraqi and Indian poets. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| return period, style, image, sonnet, single and combined works of art | ||
| مراجع | ||
|
ـ آرین‌پور، یحیی (1350). از صبا تا نیما، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های حبیبی.
ـ آذر بیگدلی، لطفعلی‌بیگ (1366). دیوان آذر بیگدلی، به کوشش و اهتمام حسن سادات ناصری و غلامحسین بیگدلی، تهران: چاپخانۀ علمی (جاویدان).
ـ ابراهیمی، مختار (1392). قاآنی شیرازی در مکتب بازگشت در دورۀ قاجار، فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی (ادب و عرفان)، 4(14)، 45-62.
ـ باوان‌پوری، مسعود (1398). تأثیر قرآن کریم بر شعر هاتف اصفهانی، دوفصـلنامۀ زبان و ادبیـات فـارسـی دانـشـگاه آزاد اسـلامی واحـد فســا، 10(2)، 49-61.
ـ تجربه‌کار، نصرت (1350). سبک شعر در عصر قاجاریه، مشهد: توس.
ـ جعفری امیرآباد، صغری (1394). بررسی سبکشناختی غزلیات هاتف اصفهانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقّق اردبیلی.
ـ جهانی، محمّدتقی و سوسن جعفرزاده (1399)، بررسی سبک‌شناسانه (سطح ادبی) در قصاید فتحعلی‌خان صبای کاشانی. ششمین همایش ملّی پژوهشهای نوین در حوزۀ زبان و ادبیات ایران.
ـ حسن‌پور آلاشتی، حسین (1384). طرز تازه، تهران: سخن.
ـ حسن‌پور آلاشتی، حسین، مصطفی میردار رضایی و راحیل محمّدی ده‌عبّاسانی (1397). بررسی نقش شگردهای کنایه‌محور در تصویرسازی براعت استهلال‌های نفثه‌المصدور، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، 9(17)، 107-140.
ـ حق‌جو، سیاوش (1390). طرف وقوع و شگردهای ادبی ناشناخته، فصلنامۀ جستارهای ادبی، 2(4)، 96-79.
ـ حق‌جو، سیاوش و مصطفی میردار رضایی (1397). بررسی یکی از راه‌های بیگانه‌سازی در سبک هندی (مطالعۀ موردی: غزلهای صائب)، فصلنامۀ فنون ادبی، 10(1)، 50-70.
ـ حق‌جو، سیاوش و مصطفی میردار رضایی (1393). گونه‌ای کنایۀ آمیغی در غزل صائب، فصلنامۀ فنون ادبی، 6(2)، 69-84.
ـ خاتمی، احمد (1371). پژوهشی در سبک هندی و دورۀ بازگشت ادبی، تهران: بهارستان.
ـ خاتمی، احمد (1373). تاریخ ادبیات ایران در دورۀ بازگشت ادبی، جلد2، تهران: پایا.
ـ ریپکا، یان (1383). تاریخ ادبیات ایران، جلد1، ترجمۀ ابوالقاسم سرّی، تهران: سخن.
ـ زرّین‌کوب، عبدالحسین (1383). از گذشتۀ ادبی ایران، چلد2، تهران: سخن.
ـ شجیعی، پوران (1340). سبک شعر پارسی در ادوار مختلف به سبک خراسانی، شیراز: دانشگاه شیراز.
ـ سروش اصفهانی، میرزا محمّدعلی‌خان (1339). دیوان سروش اصفهانی،جلد1، تهران: امیرکبیر.
ـ شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1378). ادوار شعر فارسی، ترجمۀ حجت‌الله اصیل، تهران: نی.
ـ شمس لنگرودی، محمّد تقی (1372). مکتب بازگشت: بررسی شعر دوره‌های افشاریه، زندیه، قاجاریه، تهران: نشر مرکز.
ـ شمیسا، سیروس (1382). سبکشناسی شعر، تهران: فردوسی.
ـ شیبانی، فتحاللهخان (1393). آثار فتحاللهخان شیبانی، به کوشش علیرضا شانظری، تهران: میراث مکتوب.
ـ صاعد، محمّدعلی (1377). نگاهی تطبیقی به غزلهای صائب و مشتاق (بازگشت؟!)، فرهنگ اصفهان، شمارۀ 7 و 8، صص 111-123.
ـ صبا، محمّدمظفر حسین (1343). تذکرۀ روز روشن، تصحیح و تحشیۀ محمّدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران: رازی.
ـ صبا، فتحعلی‌خان (1341). دیوان ملک‌الشّعرا فتحعلی‌خان صبا، تصحیح محمّدعلی نجاتی، تهران: چاپخانۀ سپهر.
ـ عوض‌پور، سیمین و علی‌اصغر محمودی (1396). صور خیال در غزلیات هاتف اصفهانی، نشریۀ ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، 12(8)، 115-132.
ـ فروغی بسطامی (1376). دیوان، با مقدّمۀ سعید نفیسی، به کوشش حمیدرضا قلیچ‌خانی، تهران: روزنه.
ـ محجوب، محمّدجعفر (1350). سبک خراسانی در شعر فارسی: بررسی مختصّات سبکی شعر فارسی از آغاز ظهور تا پایان قرن پنجم هجری، تهران: دانش‌سرای عالی.
ـ محمودی، ماندانا (1392). تحقیق در دیوان مشتاق اصفهانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
ـ مرادی، منصوره (1388). بررسی سبکی شعر سروش اصفهانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه علّامه طباطبایی.
ـ مشتاق اصفهانی (1320). دیوان مشتاق، تصحیح حسین مکّی، تهران: کتاب‌فروشی مروّج.
ـ میرداررضایی، مصطفی (1391). ابعاد کنایه در غزلیات صائب، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
ـ یرداررضایی، مصطفی (1397). فرایند تکوین و تکامل تصویر در شعر فارسی، رسالۀ دکتری، دانشگاه مازندران.
ـ یرداررضایی، مصطفی (1400). نارسایی بیان سنّتی در تحلیل هندسۀ تصویرهای شعر بیدل، دوفصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی، 29(90)،247-269.
ـ میردار رضایی، مصطفی و سیاوش حق‌جو (1399). سبک‌شناسیِ مقایسه‌ای مثنوی‌های مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر عطّار و مثنوی معنوی (مطالعۀ موردی: شگردهای شعری)، فصلنامۀ مطالعات زبانی و بلاغی، 11(21)، 387-414.
ـ هاتف اصفهانی، سیداحمد (1362). کلیات دیوان هاتف اصفهانی (شامل قصاید و غزلیات و ترجیعات و مثنویات)، تصحیح و مقدمۀ محمّد عباسی، تهران: کتاب‌فروشی فخر رازی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 242 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 259 |
||