پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 620 |
| تعداد مقالات | 9,089 |
| تعداد مشاهده مقاله | 67,274,375 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,782,950 |
عیوب شعر با استناد به نخستین نوشته های بلاغی و ادبیِ پارسی | ||
| مطالعات زبانی و بلاغی | ||
| دوره 15، شماره 38، دی 1403، صفحه 69-100 اصل مقاله (854.95 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22075/jlrs.2023.32199.2367 | ||
| نویسنده | ||
| مجاهد غلامی* | ||
| استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 08 آبان 1402، تاریخ بازنگری: 22 آذر 1402، تاریخ پذیرش: 25 آذر 1402 | ||
| چکیده | ||
| با تألیف آثاری چون «تلخیص» و «مطوّل» و ایجاد مرزبندی میان دانشهای سهگانۀ بلاغت، بحث دربارۀ عیوب فصاحتِ سخن منظوم در کتاب های بلاغی تازی و پارسی به شکل تثبیتشدهای در مقدّمۀ مبحث «معانی» قرار گرفت. تا پیش‌از آن، نویسندگان کتاب های بلاغی و ادبیِ پارسی یا مانند مؤلّفان قابوس‌نامه، ترجمان البلاغه و حدایق السّحر فی دقایق الشّعر بهطور پراکنده به برخی از عوامل معیوب شدن شعر اشاره کرده اند یا مانند مؤلّف المعجم فی معاییر اشعار العجم خلاقیّت به خرج داده و با اختصاص بخشی جداگانه از کتاب خود به این موضوع، عیبهای شعر را بازشناسانده و به تحلیل آنها پرداخته و نمونههایی برایشان از شعر پارسی به دست داده اند. ازجمله نتایج به‌دست‌آمده، این است که در دورۀ اوّل تألیفات بلاغی به زبان پارسی که همزمان با روزبازار سبک خراسانی است، «عنصر غالب»(Dominant)، یکی مدیحه سرایی و دیگری سادگی و آسان یابی شعر است؛ بنابراین عیوبی که برای شعر برشمرده می شود با سبک شعری رایج در آن دوره هم خوانی دارد و به نیکی از عهدۀ نقد آن برمی آید؛ امّا در دورههای بعد که کار به رونویسی از کتاب های بلاغی نسل اوّل کشیده است، با تغییر عنصر غالب در شعر، عیوب شعر مندرج در رساله های بلاغی، دیگر سنجۀ دقیقی برای نقد شعر پارسی نمی تواند بود. در این جستار که به روش توصیفی - تحلیلی و به پشتوانۀ منابع کتابخانه ای نوشته شده است، با تکیه بر کتاب های متقدّم بلاغی و ادبیِ شناسایی شده، عیوب شعر پارسی استخراج گردیده و مورد تحلیل قرار گرفته است. این کار به ویژه ازاین‌رو اهمّیّت دارد که در گذشتۀ ادبی ایران، «نقد» عمدتاً برابر با «نقد فنّی» و به معنای راه بردن به محاسن و معایب شعر و بازشناساندن شعر نیک از شعر بد بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نقد ادبی؛ بلاغت؛ فصاحت؛ عیوب فصاحت؛ شعر فارسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Defects of poetry with reference to the first Persian rhetorical and literary writings | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mojahed Gholami | ||
| Assistant Professor of Persian Language and Literature, Persian Gulf University, Bushehr, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| After works such as Talkhis and Motowal, the three sciences of rhetoric were separated from each other, and the discussion about the defects of verse eloquence in Arabic and Persian rhetorical books was definitively placed in the introduction to the section on "Máāni" (meaning). Prior to that, the authors of Persian rhetorical and literary books such as the authors of Qābūs-nāma, Tarjomān ol-Balāqeh and Hadaiq ol-Sehr fi Daqāyeq ol-Sher have sporadically pointed out some factors of the defectiveness of poetry.. The author of Al-mojam fi Ma’āir Ashār ol-ájam took the initiative and dedicated a separate part of his book to introduce and analyze the defects of poetry and provided examples of Persian poetry for these defects. It is thus asserted that, eulogy and simplicity were the dominant modes in the first period of rhetorical compositions in Persian language, which coincides with the flourishing of Khorāsāni style. Therefore, the defects that are listed for poetry are consistent with the common style of composition in that period and offer a sound criticism. However, in the later periods, when critical texts were reduced to a rewriting of the rhetorical books of the first generation, the defects of poetry found in rhetorical treatises were no longer an accurate scale for criticizing Persian poetry, which had itself undergone changes in the dominant forms. In this analytical-descriptive study using library sources, the defects of Persian poetry were extracted and analyzed by focusing on credible pioneering rhetorical and literary books. The importance of this work lies in the fact that, in Persian literary tradition, "criticism" has been mainly equal to "technical criticism," which implies understanding the delicacies and defects of poetry and distinguishing good poetry from bad poetry. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| literary criticism, rhetoric, eloquence, defects of eloquence, Persian poetry | ||
| مراجع | ||
|
- ابراهیم، طه احمد (1405ﻫ.ق). تاریخ النّقد الادبی عند العرب: مِنَ العَصر الجَاهِلی إلی القَرن الرّابع الهجری. بیروت: دارالکتب العلمیه.
- بهار، محمّدتقی (ملکالشّعرا) (1375). سبکشناسی: تاریخ تطوّر نثر فارسی. چ 8. تهران: امیرکبیر.
- تاریخ سیستان (1352). مصحح: ملکالشّعرا بهار. چ2. تهران: کلالۀ خاور.
- خواندمیر، غیاثالدّین بن همامالدّین الحسینی (1380). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر. مصحح: محمّد دبیرسیاقی. چ4. تهران: خیّام.
- رادویانی، محمّد بن عمر (1362). ترجمان البلاغه. مصحح: احمد آتش. چ2. تهران: اساطیر.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1386). نقد ادبی: جستجو در اصول و روشها و مباحث نقّادی با بررسی در تاریخ نقد و نقّادان. ج1و2. تهران: امیرکبیر.
- سرخوش، محمّدافضل (1389). کلمات الشعراء. مصحح: علیرضا قزوه. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- سلدن، رامان؛ ویدوسون، پیتر (1384). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمة عبّاس مخبر. چ3. تهران: طرح نو.
- سلیمانی، علی؛ بشیری، محمود (1393). «بررسی عیوب فصاحت و بلاغت در اشعار میرزادۀ عشقی» دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 5(10). 76- 49.
- شمس قیس رازی (1360) المعجم فی معاییر اشعار العجم. محمّد قزوینی و محمّدتقی مدرّس رضوی، چ3. تهران: کتاب‌فروشی زوّار.
- عدنان، سعید (1376). گرایشهای فلسفی در نقد ادبی. ترجمة نصرالله امامی. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
- عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر (1378). قابوس‌نامه. مصحح: غلامحسین یوسفی. چ9، تهران: علمی و فرهنگی.
- غزّالی، ابوحامد محمّد بن محمّد (1382). کیمیای سعادت. مصحح: حسین خدیو جم. چ10. تهران: علمی و فرهنگی.
- غلامی، مجاهد (1399). «بازخوانی المعجم فی معاییر اشعار العجم به‌مثابۀ تحریری از نقدالشّعر». پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت. 9(20). 134-111.
- غلامی، مجاهد (1393). «خوانش فرمالیستی عیوب فصاحت». پژوهشهای ادبی. 11(44). 165-137.
- لامارک، پیتر (1397). فلسفۀ ادبیات. ترجمة میثم محمّدامینی. تهران: فرهنگ نشر نو.
- لونگینوس (1379). رسالۀ لونگینوس در باب شکوه سخن. ترجمة رضا سیّدحسینی. تهران: نگاه.
- نجاتی نیشابوری، محمود بن عمر (1400). رسالۀ پیروزی و مقالۀ نوروزی: شرح قصیدۀ بدایع الاسحار فی صنایع الاشعار قوامی مطرّزی گنجوی. مصحح: بهروز ایمانی. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار و سخن.
- محبّتی، مهدی (1392). نقد ادبی در ادبیّات کلاسیک فارسی. تهران: سخن.
- محرّمی، رامین و دیگران (1396). بررسی و تحلیل عیوب فصاحت در شعر کودک. دانشگاه سمنان: مجله مطالعات زبانی و بلاغی. 8(15). 158- 141.
- نصیرالدّین طوسی، محمّد بن محمّد (1393). معیار الاشعار. مصحح: علیاصغر قهرمانی مقبل. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- واعظ کاشفی، کمالالدّین حسین (1369). بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. مصحح: میر جلالالدّین کزّازی، تهران: مرکز.
- وطواط، رشیدالدّین محمّد (1362). حدایق السّحر فی دقایق الشّعر. مصحح: عبّاس اقبال. تهران: کتابخانۀ طهوری و کتابخانۀ سنایی.
- وطواط، رشیدالدّین محمّد (1339). دیوان رشیدالدّین وطواط. مصحح: سعید نفیسی، تهران: کتابخانۀ بارانی.
- هاوکس، ترنس (1394). ساختگرایی و نشانهشناسی. ترجمة مجتبی پردل. تهران: ترانه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 115 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 112 |
||